Reinhart, of natuur en godsdienst

V.

Deeze dag is mij een der treurigste, en misschien wel de allertreurigste, welken ik op Solitude doorbragt: niet slechts om het kleine ongeluk, dat mij in den dood van eenen mijner beste Negers trof, maar ook om de sombere gevoelens, welke dit geval verzeld heeft; het eerste is mij zeker ver van onverschillig; zulk een voorheen gezonde, en vlijtigwerkende Neger neemt een goed deel van mijnen overwinst met zig in het graf; en is het niet mogelijk, dat dit kleine ongeluk een beginzel is van grooter? doch laat ik niet vooruit zorgen, die God, zonder wiens wil geen muschjen op de aarde valt, zal mij ook, zonder wijze oogmerken, geen' neger ontneemen; dit doet mij stil zijn.

[p. 240]

Maar het is mij zoo treurig reeds een van de weinige bevolkers van Solitude te zien wegsterven; zoo treurig een lijk in den eigen grond te zien onderdelven, die korts te vooren door het zelve met zweet besproeid werd; en vooral, is het zoo akelig een mensch, voor de eeuwigheid geschapen, bijna even als een beest, zonder hoogere uitzichten, te zien heengaan, en hem in de donkere, en ontzettende doodsvalei, zonder een straal der vreugde van den godsdienst mij te moeten voorstellen; dit is voor een hart dat zijne menschheid, dat liefde tot den mensch gevoelt, een recht roerend tooneel; maar nog aandoenlijker wordt het door de omstandigheden die zulk een uitvaart verzellen; deeze geeven mij zulk eenen diepen indruk van 't ongeluk, en de onnozelheid deezer arme menschen, dat mij het hart breekt; verbeeld u, Karel! toen het zwarte lijk van den ontzielden Neger in een kist van ruwe planken - een zoo zachte slaapplaats als de meeste deezer arme wezens in hun leven te beurt valt - was neêrgelegd, dansten en sprongen zijne makkers, ook die van de nabuurige plantages, om hetzelve heen, en, als vergeetende dat zij eene wooning des doods omringden, beschouwden zij den ontzielden slaaf als een gelukkig reiziger naar het land der vrijheid, en veel gelukkiger dan zij; gaven hem op zijne reis bananes enz. tot teerkost, en kraalen tot sieraad, wanneer hij daar zou

[p. 241]

aankomen, mede; sommigen bevalen hem een reeks van groeten aan hunne vrienden en bekenden, wanneer hij in dat vrije land dezelven zou wederzien, even of dit verdervend stof hunne taal nog verstond, en nog eenige behoeften daaraan overbleeven; dan juichten en sprongen zij weder, even of zij vrolijk waren dat één hunner alrede over zijn lot zegepraalde, en dat zij hem eens zouden volgen: deeze vreugde maakte mij droevig, Karel! ik gevoelde een innig medelijden met den gestorvenen, daar ik, bij alle de goede behandeling, welke ik hem had aangedaan, hem dat goed tog niet had kunnen wedergeeven, waarop zij allen zoo veel prijs stelden, de vrijheid - ik zag deezen dooden nu, daar alle mijn voorige betrekking tot hem ophield, alleenlijk aan als mijnen medemensch en broeder; ik dacht: ‘Hij is zoo wel als ik, voor een eeuwig aanzijn bestemd; hij, zoo wel als ik, zal voor den troon van God, den richter der wereld, verschijnen; dan is hij geen slaaf, ik geen heer meer; maar beiden zullen wij daar staan, in denzelfden rang, om rekenschap van ons bedrijf op deeze wereld te geeven; ook mijne handelwijs omtrent den, zoo dikwijls verachten, neger, zal dan gewogen worden, en tot de zwaarte of ligtheid van mijne daaden het haare toevoegen; hoe zeer zal de bewustheid: ‘ik heb hem nooit mishandeld, en zijn lot, zoo veel ik kon,

[p. 242]

verzacht;’ de rust van mijne ziel bevorderen;’ o! dat de herïnnering deezer waarheid altijd mijn gedrag, en als meester, en als mensch, regele! dat de les van onzen Verlosser: ‘Al wat gij wilt dat u de menschen doen zullen, doet ook hun alzoo,’ mij altijd even duidelijk voor den geest blijve, opdat ik dien dag niet veroordeeld worde!

Maar met hoe veel beschaaming en zelfverwijt gevoelde ik hier nog eene andere waarheid: het verwarde, door kinderachtige harsenschimmen omwonden denkbeeld van onstervelijkheid, en een beter leven, vermag zoo veel op die ongelukkige negers, dat zij zig hier hun leed getroosten, en juichen bij eenen dooden; en wij Christenen, die het zwakke gevoel van onstervelijkheid, ons door de reden ingeboezemd, door het helder, het vrolijk onderricht der openbaaring zoo zeer versterkt gevoelen; wij Christenen, wier hoop op eene betere wereld, waar geene traanen vloejen, zoo vast en zalig is; wij die in Hem gelooven, die de Opstanding en het Leven is, wij staan dikwijls bij het graf van een geliefden dooden, en weenen hem dagen en maanden achter na, even of wij geen hoope hadden; even of wij niet wisten dat zijn staat oneindig beter is, dan de voorigen, en dat wij hem zullen wederzien - welk eene dwaasheid!