Het land, in brieven

[p. 207]

LIII Sofia aan Emilia

De 4 nov. 17 -

Mejuffrouw!

Zeker hebt gij mijn treurige brief van de 2 Nov. ontvangen; en met welke aandoeningen, voorspelt mij mijn medelijdend hart, dat in een pas beginnende vriendschap met de waardigste persoon onzer sekse, het edelst genoegen vond. Sedert is haar toestand niet verbeterd: wat zeg ik? - Waarom moet ik verbloemen? - zij is wel verbeterd, maar - niet voor ons. - Ik gevoel allerlevendigst uw lijden, en wat ik zelf mis. - Ja, mijn waarde! uw boezemvriendin, mijn Eufrozyne is niet meer; - niet meer op een wereld, die haar niet waardig was. Juichend verliet zij die, en wij, wij ogen haar wenend na. - Kort na het vertrek van mijn vorige brief, werd de godvruchtige lijderes erger; de zwakke hoop op herstel begaf ons geheel; - haar tederlievende moeder was met mij altijd aan haar leerrijk ziekbed tegenwoordig. - Dikwijls vertroostte zij de waardige vrouw met het geluk dat zij tegenijlde; met de zorg van haar Hemelse Vader, voor haar toenemende grijsheid, met de kortheid van haar weg in dit tranendal. - Zij bad haar, mij, als een andere Eufrozyne, tot de staf harer jaren aan te nemen, en verzocht haar als zij weder naar A. keerde de tederste afscheidsgroet aan haar Elize over te brengen. Zij had geen de minste vrees voor de dood, maar zag hem vrolijk tegemoet; haar godvruchtige werkzaamheden vertoonden zich telkens in korte afgebroken woorden; dan riep zij luid: ‘Dierbare Jezus! wat heeft uw kruis ons verworven! Ach waarom leefde ik niet meer tot uw eer? maar ik weet gij vergeeft mij al mijn zonden.’ Dan eens: ‘wie zou zulk een leidsman de hand niet durven toereiken?’ Op een andere tijd: ‘Ach wat zal mijn Elize, wat vooral mijn Emilia troosten?’ Terwijl zij haar betraande ogen afwiste, ‘och waren ze bij mij!’ - dan weer eens: ‘leer van mij, lieve Sofia!’ (en hoe grieft mij nog de naklank van dat lieve Sofia!) ‘leer van mij jong en wel sterven. Geloof toch

[p. 208]

dat de wereld geen vreugde heeft, die ons in het doodsuur vertroosten kan.’

Dikwijls vroeg zij: Is er nog geen brief van Emilia! Toen ik haar eindelijk uw terug gehouden, laatste brief voorlas, werd zij zeer geroerd. Edele vriendin! riep zij uit; en bij uw aftekening van de onbestendigheid der vriendschap, zeide zij: onze ondervinding zal nu ras deze waarheid bevestigen. Och! hoe zult gij dan te moede zijn, mijn Emilia? - Hier weende zij, drukte mijn hand en voegde er bij: ‘O lieve Sofia, vorm uw jeugdige ziel naar het beeld van mijn vriendin, en zoek haar vriendschap; - de mijne kan haar op het levenspad geen troost meer geven, ik sterf. Dit haar silhouet droeg ik op mijn hart; mijn gevoelloos stof kan daaruit geen vreugde meer scheppen; neem het, als mijn laatste adem voorbij is, eraf, en laat deze gedachtenis u waardig zijn.’ - (dit heb ik, toen het nog vochtig was van Eufrozynes doodzweet, op mijn boezem gehangen, en zal er u beiden, zo lang ik leef, aan gedenken.)

Na het lezen van uw brief, zweeg zij een lange tijd stil; het scheen of zij sliep; ontwakende vroeg zij: Is Emilia nog niet hier? op ons neen, begeerde zij pen en inkt om u te schrijven; ons ontraden, mijn aanbieding om het voor haar te doen, alles was vruchteloos. - ‘Ik zelf moet haar schrijven, eer ik gerust sterven kan’, was haar antwoord. Zij deed dit bij herhaalde tussenpozen. Kort nadat zij geëindigd had, was zij zeer afgemat; viel achterover, sluimerde, en riep ons, toen zij weer ontwaakte, allen bij zich, - en nam een hartbrekend afscheid. - Tot mij zeide zij: ‘zeg mijn Emilia, dat ik haar stervend bemind heb, en dat mijn laatste snik haar nog zegent.’ Zij wees mij in een lade een klein doosje aan, en voegde er bij: ‘geef haar dit tot een gedachtenis en... mijn brief’ - die laatste zeide zij met een verzwakte stem. - Nog eens omhelsde zij haar moeder sprakeloos, - en ook mij, terwijl het klamme doodzweet haar lief gelaat overdekte; zich nogmaals herhalende, riep zij: ‘gij zendt mij uw Engel, o mijn Zaligmaker! Ik zie hem staan! Hij trekt mijn hart - en zal mijn geest in uw armen voeren.’

[p. 209]

Hierna sloot zij haar ogen: haar koude hand greep die van haar moeder aan; haar gelaat kreeg angstige doodstrekken. - Zij haalde een diepe adem, en dit was de laatste! - Hoeveel medelijden gevoel ik met deze kinderloze moeder! Zij is in de ziel bedroefd, zij spreekt weinig, maar staat gestadig bij het geliefde lijk bitter te schreien. Ons gehele gezin is bedroefd; want voor ieder was zij beminnelijk. En ik, geheel ontroostbaar, schrei rusteloos om een verlies dat onherstelbaar is. - Waarschijnlijk was zij ook mijn vriendin geworden, zij beminde mij, veel meer dan ik verdiende. Nu leerde ik haar slechts kennen om haar te bewenen; ja dit zal ik doen, zo lang ik leef. - Zij heeft verzocht in uw graf op zorgenvrij te rusten; haar moeder wil dit verzoek stipt opvolgen. - U acht ik gelukkig, die haar heilige as in uw eigen grond, zo nabij u, bewaren zult.

Men droeg zoëven haar zwarte lijkkist in huis: nu ligt zij in haar laatste rustplaats. - o, Hoe rustig schijnt zij te slapen; - de benauwde doodstrekken zijn geweken, de blijmoedige Godsvrucht tekent zich op haar ontzield overblijfsel. - Maar hoe koud, hoe hard zijn nu haar nog zachtblozende wangen! - Voorzeker, de schoonste bloem is in haar eerste jeugd verwelkt! Zo zij nog bij ons blijft, zal ik dikwijls haar lijk bezoeken, daar bij schreien, en denken op het ogenblik dat mij de beste der vrouwen gelijk zal maken. - Het akelig zwart van haar doodkist behaagt mij. Alle droevige rouwtekenen zijn sombere wellust voor een rouwgevoelende ziel.

De brief, met een vege hand geschreven, gaat met het doosje hiernevens; hoe dierbaar zal u die gedachtenis wezen! Eerlang krijgt gij ook haar beminnelijk overblijfsel. Vaar wel, Mejuffrouw. Ontvang door rede en Godsdienst meer troost dan uw ongelukkige

sofia