Het land, in brieven

XXVI Emilia aan Eufrozyne

De 23 mei 17 -

Wijl uw korte welkome brief mij kennis gaf van de groeiende beterschap uwer Moeder, van uw vergenoegdheid en voornemen om bij mij te komen, kan hij niet missen mij onuitsprekelijk aangenaam te zijn. U een aangenaam ogenblik te verschaffen is mij uren moeite waard; en zulks door de beschrijving der natuur te doen, is allergenoeglijkst voor een hart, dat er zo mede vervuld is als het mijne. - Ik ga dan ook nu weder gaarne daarmede voort. Om een uitgestrekt deel der aarde in volle luister te zien, ging ik tegen de avond, toen de zon geen vermoeiende stralen meer schoot, op de kronkelpaden van de heiberg wandelen; ik beklom een langzaam rijzende heuvel; en zette mij daar neder, onder een grote eikestruik, die daar bij toeval geplant scheen. Hier zag ik de schoonste gezichten die gij u verbeelden kunt; voor mij lagen vette, vruchtbare bouw- en weilanden; hier zachtrijzende heuvels met verschillend koren bezaaid; daar in een slingerend dal, op een kleine, maar vette weide grazende koeien, wier geloei verdubbeld tot mij kwam; hierbij lagen de vreedzame hutten van een vrolijk gehucht, de brede rivier vloeide in kronkelende bochten daarlangs, welker kleine golfjes door verscheidene snelzeilende schepen gekliefd werden. Daarachter vertoonden zich, op een verre afstand wijduitgestrekte bossen, een menigte torens, die zo vele stippen geleken, en gehele rijen van hoge bergen, die slechts een vale streep aan de horizon schenen. Aan de ene zijde lag een keten van blauwe heuvels, waarop hier en daar varens en eikestruiken, door de winden met een schone ongelijkheid gezaaid, uit

[p. 95]

de bruine heide oprezen. Daar graasden vele kudden schapen, hier één op 't hangen, daar één op de top des heuvels; terwijl hun lief geblaat door de galalende lucht voortrolde. Hier en daar stond een bemost schapenhok, en dit alles voltooide de romaneske schoonheid van dit verschiet. Aan de andere zijde waren bezaaide en bewoonde vlaktes: hier trof mij boven alles een eenzame vrolijke boerenwoning; zij was eenvoudig net gebouwd, de vensters waren groen geverfd, een wijnstok bedekte de voormuur, het rieten dak was half bruin en halfgroen door het mos; drie bomen beschaduwden haar. De ligging was vrolijk; met één woord, deze woning had een bevalligheid die ik wel gevoelen, maar niet beschrijven kan; maar mijn dwalend oog kon nergens uitrusten: het vloog van 't ene tafereel op het andere. Oostwaards zocht ik, met mijn teleskoop, de stad van mijn Eufrozyne; ik verbeeldde mij derzelver grootste toren te zien; toen dacht ik: daar slijt mijn vriendin zo ver van mij verwijderd, haar stille dagen aan de zijde van een zwakke moeder, en toont haar deugd in rechtaardige kinderliefde: daar denkt zij intussen, daar zucht zij nu mogelijk om haar vriendin die van deze heuvel op haar neerziet. O! hoe veel genoegen geeft mij, in deze stille eenzaamheid, uw beeld, en de gedachten dat gij eerlang met mij op deze heuvel zitten, en dezelfde voorwerpen met mij bewonderen zult! Ik overzag deze ganse landstreek en dacht: Gezegende grond! hoe heeft de Heer der aarde u begunstigd! wat zou wel de bevroren Laplander, of de in eeuwig ijs geketende Groenlander, of de half verhongerde Eskimo, wiens land bijna geen boom of kruid voortbrengt, denken, als hij dit gewest zo rijk in pracht en weldadige vruchtbaarheid beschouwde. In uw gelukkige kreits, mijn Vaderland, is de Landman geen zuchtende slaaf: hij doet geen tranen der verdrukking zoals elders, maar vrolijk zweet vloeien op zijn akker; alom juichen uw dalen, uw heuvelen zijn bekleed met vrolijkheid, uw weiden zijn bedekt met kudden, en de korenhalmen ruisen op uw velden. O! mijn Vaderland, waart gij toch

[p. 96]

uw hoge Begunstiger dankbaar!... Nog staarde ik op de onafzienbare vlakte, ik dacht, hoevele miljoenen schepselen leven daar op! Van het diertje voor wie de zandkorrel een paleis is, tot de mens die de aarde beheerst, moeten allen van die moederlijke aarde gevoed worden! - en wat is deze gehele streek dan een hoekje van het Vaderland? - Wat is mijn Vaderland dan een klein, nauwelijks noemenswaardig stukje van Europa? - Europa maar een klein deel van de bekende wereld! - En hoevele gewesten zijn ons mogelijk geheel onbekend! Geen plekje nochtans op deze ganse aarde is ledig; overal wonen schepselen. - Hoeveel oneindig verdubbelde miljoenen van wezens leven er dan! Hoevele liggen reeds onder haar bodem en zijn er verstrooid in de elementen! Welk een bedwelmende oneindigheid!... En deze gehele aarde is slechts een niet bij het heelal! - Wat is dan de Maker van alles!... Hier verlies ik mij in zijn verstommende grootheid, en gevoel mij zelf niet meer dan een worm die in 't stof wemelt. Deze schone aarde (dacht ik verder) zal met al haar voortbrengsels eens verbranden! wanneer de planeten met een ontzaglijk gedruis uit hun kringen geschokt zullen worden; terwijl Gods krakende donders en zijn onafgebroken bliksemstralen de schepping doen beven. Wanneer de trotse Pireneeën, en de onbeklimbare Alpen, evenals de heuvelen die mij omringen, in gapende afgronden zullen verzinken; maar in dat noodlottig tijdstip, dan zal Gods verbond vaster zijn dan de wankelende bergen, schoon hemel en aarde voorbijgaan, zijn woorden zullen in haar geheel blijven. Dit zullen de gezaligden ondervinden, en zij zullen juichen in zijn trouw! Ondertussen was de zon eer ik het bemerkt had, aan de kimmen genaderd. Ik zag haar straalloze gloed door het bos dat naast mij lag; zij scheen mij majestueuzer dan ooit, terwijl het bos bij haar zinkende glanzen een zwijgende ernst vertoonde. De verdwijnende zon scheen mij toe te roepen: werk terwijl het dag is, de nacht komt waarin niemand werken kan. Ja, dacht ik, ook gij gloeiend licht! dat zoveel eeuwen onze kloot bescheen, zult haar

[p. 97]

eens voor 't laatste in deze orde bestralen. Terwijl miljoenen van redelijke bewoners u zullen aanschouwen, met aangezichten waarop wanhopige vertwijfeling of blijmoedige verwachting getekend is. Driemaal zalig dan zij, die in de geduchte Richter hun verlossende vriend tegen ijlen, terwijl genade en liefde van zijn aangezicht stralen, en hij hen verwelkomt in hun eeuwige erfenis! - O hoe vol van troost is onze Godsdienst! Welke zalige taferelen schildert zij voor de geheiligde verbeelding! Dit ondervond ik hier met een blijmoedige eerbied. - De avond begon te vallen, de kudden schapen waren verdwenen van de bergen. De nachtegaal begon zijn lied, dit maakte mij weder vatbaar voor zachte vreugd, en ik keerde zacht vergenoegd naar mijn woning terug.

Behoeft gij wel de verzekering dat ik, met de warmste vriendschap, ben uw

emilia