Het land, in brieven

[p. 72]

XVIII Eufrozyne aan Emilia

De 7 april 17 -

Het afgezonderd ziekvertrek, daar ik geen geruchten hoor dan de onrustige adem van een lieve lijdende; - daar ik geen voorwerpen zie dan treurige, en, daar het flauwe, met een scherm bedekte kaarslicht slechts sombere schemering vormt, is sedert enige dagen het verblijf van uw Eufrozyne. Een schielijk toeval beroofde mijn dierbare moeder in weinig dagen van al haar krachten; en mij van de hoop om langer haar moederliefde te genieten: naast het ziekbed waarop zij bleek en sprakeloos nederligt, zit ik deze bij tussenpozen te schrijven. O! kon ik u, mijn Emilia! de aandoeningen afmalen die mijn hart verscheuren! Dit zou mij enige ruimte geven, wijl ik weet dat gij er in delen zou. - Doch neen, wat kan mij uw wenen helpen? - ik lijd onuitdrukbaar. - Nooit was zij mij dierbaarder dan nu. - Zij was de leidsvrouw van mijn losse jeugd, de beste moeder, de braafste Christen; en toch veellicht, zeer spoedig, zal ik haar missen moeten. Mijn kinderlijk hart wordt doorgriefd; elke les die zij mij ooit gaf, is mij thans van een oneindig gewicht; elk gebrek aan kinderlijke tederheid dat ik tevoren er niet voor hield, komt, nu mij de verbetering daarvan onmogelijk wordt, in een nachtelijke gedaante voor mijn gekwelde ziel, en elke dag van haar leven waarop ik mijn liefde levendiger zou kunnen tonen, zou mij kronen waardig zijn. - Maar hoe zou ik hierop hopen kunnen? Zij zelver wacht haar dood, en hijgt ernaar. Nooit zal ik de voorleden nacht vergeten: - zij dacht dat haar stervensuur daar was; - haar gehele ziel ademde godsvrucht en moederliefde; zij geloofde in de trouw van haar God; gaf haar Verlosser (dus sprak zij) die voor haar de doodsvallei betreden had, blijmoedig de hand, en verliet zich op zijn veilige leiding. - Met een vrolijk oog zag zij op haar afgelopen levenspad, en vond zoveel dankstof in Gods Vaderlijke goedheid, als zij tevo-

[p. 73]

ren in haar rampen weende. Zij gaf mij, met een zwakke stem, als de laatste moederplicht die haar nog overig was, een aantal raadgevingen en waarschuwingen, met de wijsheid van een engel, die geen eeuwen uit mijn hart zullen rukken. Elk blijk van tederheid was een nieuwe wond in mijn getroffen ziel. Met de groeiende vrees voor scheiding, werden mijn liefdebanden sterker. Ik snikte in tranen; doch deze tranen pijnigden haar: ‘wat doet gij’ (zeide zij op een zielroerende toon) ‘dat gij weent; en mijn hart week maakt? ik ben bereid om te sterven.’ Die taal verdubbelde mijn smart; ik poogde mij van schreien te onthouden, om de zalige vreugd der stervende door geen gevoel van scheiding te verminderen; doch ik kon niet, ik verwijderde mij, om lucht te geven aan mijn barstend hart, voor een ogenblik van het vege ziekbed; maar elk ogenblik was mij dierbaar. Ik had nergens duur dan bij dat beminde voorwerp, dat mij zo ras verlaten zou, ik zamelde al de woorden uit die geliefde mond op, die mij in de kring van mijn volgend leven zo nuttig konden zijn. En verbeeldt u zelf wat ik gewaar moest worden toen zulk een moeder, die mij alle ogenblikken dierbaarder werd, mij enige huiselijke bevelen gaf; haar begraafplaats bepaalde; mij de doodklederen aanwees die zij reeds voor enige tijd, om mijn verwarring te hulp te komen, had klaargelegd; mij de middelen aanwees om een lichaam- en zielbedervende droefheid voor te komen, en dit alles deed zij met de grootste bedaardheid van geest, en zonder enige vrees dan deze, dat mijn, of der andere vrienden jammerkreet, op 't ogenblik van haar verscheiden, haar vrolijke uitgang hinderen zou. Zij gaf met een verminderende stem aan alle omstanders, maar aan mij vooral, het zielgrievend vaarwel! stak mij haar ijskoude hand toe. Ik kuste haar blauwe lippen, en van haar woorden, die ik dacht dat de laatste waren, verstond ik niets meer dan: wederzien; ik ben geheel ontroerd, en kan niet meer...

*

[p. 74]

De 8 april.

Enigszins bedaard vat ik de pen weer op. Haar toestand is sedert gisteren niet verergerd, dus wordt mijn wens voor haar herstelling een zwakke hoop; in weerwil van het nog blijvend gevaar, en de verwachting van mijn dierbare moeder zelf. Maar mag ik hopen? Moet ware liefde mij het geluk van 't geliefde voorwerp niet meer doen zoeken dan mijn eigen? Kan ik het leven voor iemand begeren, die zo wel de geringe waarde daarvan ondervonden heeft? Haar weg was ook met doornen bezaaid; zij is uitgeleerd in tegenspoeden; en zou ik haar het beter lot dat zij begeert misgunnen? O neen! zo denk ik, als de eigenliefde zwijgt, dan geeft mij het denkbeeld van haar overwinning een weemoedige blijdschap; dan verbeeld ik mij hoe haar dood mij de sterkste spoor tot godsvrucht en wereldverachting wezen zal; hoe ik op al de weg die mij hier afgetekend is, zien zal op mijn zalige moeder, die na een moeilijke strijd overwon, en na de afloop van enige jaren haar kind daar bij haar wacht. Maar het duurt slechts kort, dat ik het zo gelaten beschouw. Meer drukt mij het onherstelbaar, het nameloos verlies; wat zal mij de aarde zijn daar mijn moeder niet meer is? Een nare treurspelonk! - alle plaatsen - daar zij was, daar zij zat,-daar zij ging, zal ik ledig, - ondraaglijk ledig vinden! Bij iedere voetstap, - in elke kamer, - in elke hoek van ons huis, zal ik sporen van haar vinden. Elke herinnering van haar karakter en bedrijf, zal een zieldoorgrievende pijl in mijn kwijnend hart zijn. Wenende zal ik mijn dagen slijten, om een moeder, die alle tranen die ik schreien kan, over waardig is; deze alleen zullen de stille lofredenen zijn die mijn kinderliefde haar wijden zal; op haar graf zal ik schreien, en in deze eerbiedvolle nagedachte, zal mijn beklemd hart een sombere vreugd gevoelen. Of, in sprakeloze mijmeringen weggezonken, zal ik, ver van alle mensen, van alle vreugde afgezonderd, in een eenzaam oord mijn ongeluk gevoelen. Hier, in het statig ziekvertrek, heb ik tijd tot somber

[p. 75]

peinzen, mijn verbeelding vormt niet dan nachtelijke schilderijen! Zij doet mij soms reeds naast de doodkist zitten van haar die nog, stervend, leeft: - ik zie de doodverf op 't gelaat; de vriendelijke ogen verstijfd; de zachte mond gesloten; de hulpvaardigste handen roerloos, en het meelijdendst hart onbewogen. - Ik dwaal reeds op haar graf; houw spreuken op haar zerk, die elk vertellen wat ik verloor. - Of een onrustige sluimering sluit even mijn moegekreten ogen, en dan ontwaak ik, weder schrikkende, om opnieuw te wenen.

O mijn dierbare Emilia! bidt voor 't leven van de beste moeder, of gij verliest met haar ook de vrolijke

eufrozyne