Het land, in brieven

XIV Emilia aan Eufrozyne

De 10 maart 17 -

Met een ziel tot treurigheid bestemd, vat ik thans de pen voor u op. Ach Eufrozyne! ook het onschuldigst genoegen is niet bestendiger dan een schaduw. - Gij vraagt hoe? wat is u dan bejegend? Ik zal 't u verhalen; die lieve kleine jongen waarvan ik u korts met zo veel vermaak schreef, is voor drie dagen gestorven, woedende stuipen misvormden het aanminnigst aangezichtje, en rukten de tedere leedjes uit elkander, totdat het afgefolterd wichtje bezweek. Zoëven kom ik uit de hut, daar ik voor veertien dagen de zetel vond van vergenoegen, doch die nu het verblijf der droefheid was. O hoe is mijn ziel geroerd door dit aandoenlijk toneel! de ongelukkige moeder zat sprakeloos te schreien. Hoeveel smarten gevoelt zij; eerst heeft de pijnlijke zorg van 't lijdend kindje haar gewond, en nu mist zij haar zuigeling en vindt haar schoot ledig. Toen zij hem de laatste maal aan haar boezem drukte, greep hem de stuip aan, zijn handje streelde, zijn oogjes vleiden haar; zij gevoelde een ongewone weemoedigheid, maar dacht niet dat dit zijn afscheidsgroet was. Zij voelt al het smartelijke van haar onverwachte verlies, en ik gevoelde alles met haar. Waarom moest toch dit aanvallig schepseltje zo kort leven? Dan, God is wijs en antwoordt niemand van zijn daden! Haar man poogt zoveel mogelijk zijn droefheid voor haar te verbergen; de kleine Lubin vraagt naar zijn broertje, zegt de bedrukte vader na: ‘Het is dood’, begint te wenen, doch vergeet al spelende zijn droefheid.

[p. 63]

De oude man vloeiden de tranen langs zijn ingevallen kaken, en 't zien van deze wenende grijsaard was alleraandoenlijkst. Zijn vrouw matigde haar smart, door de hoop op het geluk van 't kindje. ‘Wij hebben het’ zeide zij ‘van zijn eerste ogenblik zo dikwijls aan God opgedragen.’ ‘Zou,’ vroeg zij met ogen vol tranen, ‘Zou Jezus, die zoveel liefde voor kinderen toonde, ook hem niet tot zich genomen hebben?’ Ik zocht het bedrukt huisgezin te troosten, maar ik gevoelde zelf te veel smart om dit te kunnen doen. Ik ging naar een klein somber zijvertrek, waar het lijkje geplaatst was; hier was alles akelig ledig; er stond niet dan een tafel en daarop het kistje. Ik stond alleen hierbij, en vierde bot aan mijn aandoeningen. Hier lag het bevallig jongsken, met een aanminnig, weltevreden gelaat voor mij, het was niet meer misvormd of pijnlijk. Het gevoelloos overblijfseltje lag zo gans rustig en scheen mij toe te roepen: ‘Ik ben alle leed te boven.’ Dit gaf mij moed om de verwoesting des doods van naderbij te beschouwen. Ik voelde de bolle, nog zacht gekleurde wangetjes, geen marmer is kouder. Ik greep de handjes aan, zij waren versteend: de oogjes ingezonken; de lipjes blauw. - Zijn dat, dacht ik al wenende, zijn dat die handjes, die nog korts zo streelden? Dat mondje dat zo gretig zoog, terwijl de oogjes door vergenoegde blikken de moederlijke wellust vergrootten? Is dit dat poezelig lijfje dat door zovele bevallige bewegingen de vrolijke gezondheid vertoonde? - Hier ligt het nu roerloos, en het zal zich nooit weer bewegen!... Ik gevoelde de smart der naastbestaanden, en verliet een lijkje waarbij ik uren zou hebben kunnen wenen, onder een levendig gevoel dat alles ijdelheid is.

*

De 15 maart.

Zoëven kom ik van 't kerkhof daar het liefste knaapje sedert twee dagen begraven ligt. De halfverlichte maan scheen kwij-

[p. 64]

nend door de kale bomen. Het vers opgeworpen heuveltje viel mij straks in 't oog: nieuwe aandoening roerde mij... Ik stond bij 't geliefde grafje te peinzen, de maan zag medelijdend op mij neder, en de stilte, met de sombere schaduw, voedde mijn treurigheid. Hier, dacht ik, is dan het verblijf van een kindje, dat het vermaak der bekenden en de wellust der ouders was; het harde kistje in de koude grond, moet hier een wichtje bewaren dat korts in de moederlijke schoot gekoesterd werd en daar veilig scheen. - Hoeveel kinderlijke aanvalligheden, hoeveel natuurlijke schoonheden zijn hier onder de aarde gezonken, om eerlang door het verderf vernield te worden. Zei eens de wijste vorst: ‘Schoonheid is bedrog en bevalligheid ijdelheid,’ de ondervinding bezegelt deze treurige spreuk. ‘O ijdele wereld! wat zijn uw genoegens? een droom! wat is uw einde? verderf! Ook gij onnozele zuigeling ondervindt dit reeds!... Doch maar voor een tijd; uit het kiempje van dit verdervend stof zal een Engel voortkomen. Zwijgt dan nodeloze klachten! - had de Heiland het kindje lief? Dan is de aarde veiliger schuilplaats voor hem dan de ouderlijke armen. Daar is het ontheven van de ellenden waarvan 't reeds beginselen lijden moest, en tevens van al die ondeugden waartoe 't veellicht in rijper leeftijd zou vervallen wezen. Nu kent het, door Jezus’ bloed gewassen, geen zonden meer. Engelen vormen het kinderlijk geestje en ontwikkelen de hier nog slapende vermogens. Misschien is hij nu al veel wijzer dan ik die hem beklaag. Mogelijk waart hij nu om het afgelegde hutje, en denkt aan zijn opstanding... Slaap dan gerust lieve hemeling! - De tedere steel van uw sierlijk levensbloempje knakte toen het nog in de knop was, en het verwelkte; doch het plantje blijft in wezen, en zal in beter lucht verplaatst, waar het geen stormen vreest, met onverwelkbare schoonheid bloeien. En Gij naderende Lente! spreidt bloempjes op dit heuveltje, die mij een beeld malen van hem die eronder slaapt! En zijn grafschrift zij: hier kelt de onnozelheid geen smarten.’ - Met een niet onaangename weemoedigheid verliet ik dat grafe, en wan-

[p. 65]

delde op het eenzaam kerkhof, ik bleef op de andere, reeds begroeide, heuvelen staren; ook op de verzamelplaats der beenderen, waaronder enige grijzende tandeloze doodshoofden en half met mos begroeide schedels onder een hoop gemengde beenderen, mij als influisterden: Dit is het einde aller mensen. - Ik gevoelde mijn bestemming, doch met de hoop eens Christens, en zij werd minder akelig.

*

De 16 maart.

Nog een woord waartoe ik gisteren niet geschikt was: - Dat een spoedige dooi het eenvormig sneeuwgezicht, dat door de langdurigheid niet meer schoon was, heeft doen verdwijnen, kunt gij in de stad ook zien: maar van die zachte schoonheid, die hier bij een weker, min koude lucht gezien wordt, in het hier en daar zich vertonend jong gras, de groene korenspruitjes, door de sneeuw bewaard, en in het loof der bloemen, dat een voorbode is van de bloemen zelf; en ten blijk strekt dat het vruchtbaar vuur zich door de gehele aarde verspreidt; van dit alles ziet gij niets in de stad; alles wacht op de toverkracht der Lente, en niemand meer dan uw

emilia