De zonde van Jan der Kindere

X

De volgende morgen hadden Gerda en Jan een lang gesprek over de maatregelen, die door Nels sterven noodzakelijk zouden zijn. Jan dacht aan de opmerking van de oude dokter: uw vrouw heeft het de laatste jaren gemakkelijk gehad doordat uw zuster helpt in de huishouding. Daaraan was nu plotseling een einde gekomen, terwijl Gerda's krachten er niet op vooruit waren gegaan. Haar instorting na het bezoek bij Lineke scheen blijvende gevolgen te zullen hebben; in elk geval moesten ze met die mogelijkheid rekenen. Jan besloot naar privaatlessen of toezicht op huiswerk om te zien; dat was wel geen aangenaam werk, integendeel; maar ze zouden nu volwassen hulp moeten zoeken, en de kosten van Lineke begonnen drukkend te worden. Bovendien waren er nog de verwachte onkosten van de dissertatie. Het viel niet mee, als je alles zo eens overzag. De eventuele privaatlessen zouden de dissertatie natuurlijk vertragen, en daarmee zou ook de verhoging, aan de doctorstitel verbonden, langer uitblijven.

Gerda meende, dat ze eerst maar eens moesten afwachten, of haar gezondheid niet wat beter worden zou. Als ze een geregeld leventje had, elke middag rusten en in de avond vroeg naar bed, zou ze vermoedelijk nog heel wat werk kunnen verzetten. En ze vreesde dat het geven van privaatles of toezicht op huiswerk Jan slecht bevallen zou. Daar was hij geen type voor: hij leefde niet als hij niet elke dag enige uren aan de studie kon wijden.

Jan besprak de toestand met Arie. Hij zag er nog geen gat in, vertelde hij zijn vriend, er waren te veel onzekere factoren. Ze zouden kunnen proberen goedkoper te gaan wonen. Maar zo heel veel haalde dat niet uit.

Arie deed hem een voorstel. Sinds zijn moeder in het rusthuis was, woonde hij op kamers. Hij liep al enige tijd rond met het plan, andere kamers te zoeken. De dames bij wie hij inwoonde, waren goed en best, maar ze konden moeilijk wennen aan zijn wisselend en onzeker uur van thuiskomen. Soms bleef hij enkele dagen achtereen weg, dan weer kwam hij midden in de nacht thuis, soms ook was hij een halve of hele dag op zijn kamer. Wat dacht Jan er van, als hij bij hen kwam inwonen? Dat verlichtte de financiële moeite een beetje, en hij vond het zelf ook gezelliger bij vrienden te wonen dan bij vreemden. En als Jan het mes aan twee kanten wilde laten snijden, dan moest hij zien een iets ruimer en tegelijk goedkoper huis te vinden.

De vrienden gingen na de kop koffie, die Jan had klaargemaakt, een wandeling maken. De volgende dag zou Nel begraven worden vanuit het ziekenhuis.

Even buiten de stad zagen ze een leeg huis. Het was een oud en plomp geval, en lag ongemakkelijk ver van het centrum. Bovendien scheen het geen waterleiding te hebben, maar een pomp. Gas en electriciteit was er wel. Het had een flinke achtertuin, hoewel erg verwaarloosd. De achterdeur bleek niet op slot te zijn, en Jan ging met Arie eens binnen kijken. Het huis

[p. 180]

had vier kamers beneden, en de keuken. Aan weerszijden van de gang lagen een grote voor- en een kleinere achterkamer. Boven was de zaak wat hokkerig, maar er waren twee ruime en twee kleine slaapkamers, en bovendien een zolderruimte die ook als slaapkamer dienen kon. Daarboven was een vliering.

Ze gingen naar de makelaar, wiens adres ze op een bordje in de kleine voortuin hadden gevonden. Het bleek dat de man met het huis min of meer in de maag zat. De huurprijs die hij noemde was bepaald laag. Jan zou al toehappen, toen Arie op sombere toon de nadelen van het huis begon op te sommen.

‘Ja dominee, ik weet 'et, ik weet 'et, maar driehonderd vijf en zeventig ís een lage huur. 't Is dat 't huis nodig bewoond moet worden, 'et staat al anderhalf jaar leeg.’

Toen begon Arie de man kort en duidelijk uit te leggen, dat Jan een zieke vrouw had, die zeker niet zonder grote hulp het huishouden besturen kon; dat hij een ziek kind had, dat hem jaarlijks meer kostte dan hij eigenlijk kon opbrengen; dat hij zijn dissertatie voor een goed deel had afgewerkt, doch moeite ondervond met het vergaren van de drukkosten. Als de man nu werkelijk dit huis zo graag verhuurd wilde hebben, dan diende hij een behoorlijke huur te noemen. Twee honderd vijftig, bijvoorbeeld.

De makelaar scheen onder de indruk van Arie's welsprekendheid te geraken, en stelde drie honderd voor. Daarop bedong Arie het recht van onderverhuur, en dat vond de makelaar best. Vervolgens deelde hij mee, dat hij natuurlijk de toestemming van de eigenaar hebben moest, waarop Arie hem duidelijk maakte, dat Jan de toestemming van zijn vrouw nog niet bezat. Zo scheidden ze in de schoonste harmonie.

Arie en Jan gingen naast Gerda's bed zitten en vertelden hun wedervaren. Gerda had schik in Arie's handigheid, en zag ook iets in de oplossing. Misschien zouden ze dan een grote hulp kunnen nemen, als het nodig blijken zou. Maar voorlopig zou ze zich redden met een meisje voor de morgenuren.

De volgende dag kwamen Zus en Eef over voor de begrafenis. De plechtigheid maakte op Jan weinig indruk; hij stond vast in zijn zonderling besluit, doch waagde het niet daarover met een woord te reppen; hij had een vaag besef, dat er iets ziekelijks in zijn voornemen school, zodat hij het ook met zijn gedachten maar zelden even aanraakte.

Nel bleek een testament te hebben gemaakt, waarin aan Jan haar huis werd nagelaten. Jan wist zelfs niet dat Nel een huis bezat, maar Gerda was er van op de hoogte. Nels tante, die door haar verpleegd was, had haar twee jaar tevoren het huis vermaakt, waarvoor oom vele jaren van zijn leven had gespaard. De bewoners, oude vrienden van oom en tante, hadden haar de huur elk kwartaal toegezonden per automatische storting op haar spaarbankboekje. Op dat boekje bleek ook nog een kleine som te staan, zodat Jan en Gerda daarvan de komende verhuizing konden bekostigen.

Gerda was zeer getroffen door Nels zorg. Ze heeft ons altijd goedgedaan, dacht ze, en zelfs na haar dood gaat ze er nog mee voort. Maar door een innerlijk besef gewaarschuwd, sprak ze daarover niet met haar man.