De zonde van Jan der Kindere

VIII

De volgende morgen vroeg Gerda haar man, de dokter te waarschuwen, ze voelde zich lang niet goed. Hij onderzocht haar en zeide, dat ze in elk geval veertien dagen volkomen moest rusten.

Jan liet hem uit en vroeg, wat hij van haar dacht. De oude heer zag hens kalm aan.

‘Och, dit had niemand kunnen voorkomen. Ze heeft het zelf vermoed, anders had ze het bezoek aan Lineke niet zo lang uitgesteld. Maar 't heeft 'er een geduchte tik gegeven. Haar hart is niet sterk, en nu dit. Ze heeft de laatste jaren een vrij gemakkelijk leven gehad, doordat uw zuster haar hielp in de huishouding. Maar ze had er natuurlijk zelf geen vrede mee, dat ze nooit naar Lineke ging. 't Heeft 'er een tik gegeven, we moeten maar zien.’

Nel kwam bij haar slapen, alsof het afgesproken was. De eerste dagen wachtte Nel af. Daarna had Gerda in de nacht een aanval van felle hartklopping, die Nel wakker maakte.

‘Zal ik es proberen?’

Gerda hijgde sterk en beduidde Nel met de ogen haar gang te gaan. Nel legde de hand op haar linkerborst en schrok. Dit was iets anders, daar voelde ze zich niet tegen opgewassen. Na een uur wilde ze de hand wegtrekken, maar Gerda hield haar arm vast. Tegen de ochtend bedaarde de aanval een weinig.

‘Ga nog wat slapen, Nel.’

De tweede week maakte Nel er een gewoonte van Gerda voor het slapengaan een half uur te ‘behandelen’. Het hielp niet afdoende, maar de felle aanval keerde niet weer.

In de laatste week van de vacantie kreeg Jan een brief van Arie. Of hij zin had in een fietstocht van een dag of zes. Jan dacht er niet over, nu Gerda ziek was, maar toen ze de brief gelezen had, drong ze er zelf op aan, dat hij gaan zou.

De vrienden vertrokken vroeg; Gerda, Nel en Jaapje sliepen nog. Tegen de avond kreeg Nel een stekende pijn in de zij, maar ze lette er niet op.

[p. 173]

De volgende dagen had ze er weinig last van, maar de vierde dag werd ze een uur na het eten zo naar, dat ze op de divan ging liggen. Toen Gerda van haar middagrust beneden kwam, vond ze haar kreunend. Jaapje zat bij haar, zijn armpje om haar hals geslagen.

‘Wat is er, Nel? Zal ik de dokter halen?’

‘Tante Nel is kolossaal ziek,’ verzekerde Jaapje met zijn secure stem.

‘Welnee meisje, hij komt vanmiddag toch, dan moet-ie ook maar es naar mij kijken.’

Maar Gerda vertrouwde de zaak niet.

‘Ik ga hiernaast even opbellen.’

‘Dat helpt je niks, hij is al aan de visites begonnen.’

Gerda ging toch, maar hoorde dat dokter een paar minuten tevoren was weggegaan. Toen ze weer thuis was, schrok ze van Nels gezicht. Ze had een hoge kleur, en bij tijden scheen ze te ijlen. Gerda hoorde haar Jans naam noemen. Ze trachtte te bedenken wat ze doen kon. Nel was hard ziek, dat was duidelijk.

Om vijf uur was de dokter er nog niet. Gerda ging weer naar de buren om te bellen. De dokter was nog niet thuis, mevrouw had geprobeerd hem een boodschap na te sturen, maar ze kon hem niet bereiken. Was het iets ergs? Kon ze niet beter het ziekenhuis opbellen?

Toen Gerda besloot de raad van de assistente op te volgen, zag ze dokters auto stoppen. Ze stapte vlug naar de deur en kwam tegelijk met de dokter binnen.

‘Wat hebben we nou?’

‘Ze heeft zo'n pijn in haar zij, de hele middag al.’

‘Ze moet onmiddellijk mee,’ zei hij na een snelle blik op Nel.

De dokter zette haar in zijn auto, er was geen tijd op de wagen van het ziekenhuis te wachten. Hij zette haar zo gemakkelijk mogelijk, maar het deed haar gruwelijk zeer. Toen ze bij het ziekenhuis aankwamen, was Nel buiten kennis. Ze werd onmiddellijk naar de operatiekamer gebracht. Maar het was te laat; het darmabces was doorgebroken en het buikvlies aangetast.

Dezelfde avond kwam Gerda haar bezoeken. Nel herkende haar niet; ze scheen met moeder te praten en merkte niet dat Gerda naast haar bed zat. Bij het weggaan vroeg ze aan de portier, of hij een radio-bericht wilde opgeven: Wil de heer Der Kindere, die een fietstocht door Nederland maakt, onmiddellijk naar huis terugkeren, daar zijn zuster zeer ernstig ziek is. Ze schreef het voor hem op een briefje en hij beloofde onmiddellijk Hilversum te zullen opbellen.

Die avond hoorde Gerda het S.O.S.-bericht omroepen, en het deed haar even huiveren.

De volgende morgen belde Gerda het ziekenhuis op. Nel had een zeer onrustige nacht gehad en was nu wat kalmer; of mevrouw misschien nu even kon komen, want vanmiddag was de koorts allicht veel hoger.

Gerda ging en nam Jaapje mee. Ze liet hem bij de portier achter. Nel lag in een kleine kamer alleen. Gerda schrok van haar gezicht; het leek mager

[p. 174]

en ingevallen, ze was bleek en de ogen glinsterden. Gerda bedacht wat ze zeggen zou; vragen hoe 't er mee ging zou ze zeker niet, eerder kon ze gewoon een beetje babbelen. Ze wilde Nel wel vertellen, dat ze een S.O.S.-bericht had laten omroepen, maar dan zou ze meteen begrijpen hoe erg het met haar stond.

Nel sprak met een zwak stemmetje, dat van ver scheen te komen.

‘Zo kind, kwam je maar es kijken?’

Terwijl ze sprak sloot ze de ogen en scheen weg te doezelen. Even later sprak ze weer, terwijl ze Gerda dringend aankeek.

‘Jan is weg, hè? Ik had nog graag - graag -’

Weer doezelde ze weg. Toen ze weer helder werd, maakte ze de zin af.

‘-'em wat gegeven.’

Daarna zei ze duidelijk en rustig:

‘Een komkommer of zo.’

Onmiddellijk daarna zonk haar bewustzijn weg. Gerda hoorde haar mompelen, maar kon haar niet verstaan. Telkens vloog Nel een hoge kleur naar de wangen. Een enkele maal kreunde ze.

Gerda kreeg de tranen in de ogen. Ze meende Nel te zien sterven en boog zich over haar gezicht en kuste haar hete voorhoofd. Op dat ogenblik hoorde ze haar zacht zeggen:

‘'t Loopt af, lieve schat.’

Gerda bedwong een snik en vermande zich.

‘Nel, hoor even, Nel, versta je me? Ik heb Jan opgeroepen met een radiobericht, hij zal vandaag wel komen. Heb je me verstaan, Nel?’

Minutenlang antwoordde Nel niet. Ze scheen erge pijn te lijden. Daarna zei ze:

‘Tuurlijk komt-ie, ook wat? Die Jan, die domme vent. O-w-o.’

Nel sloeg de ogen op, en scheen verwonderd Gerda te zien.

‘Ben je d'r al lang? Hoe gaat 'et nou? Rust je wel genoeg, kleine drommel?’

‘Zal ik Jaap even brengen? Hij is hier vlak bij.’

Nel glimlachte mat.

‘Welja-die, laat de kleine knul maar effen kommen.’

Toen Gerda met Jaapje kwam lag Nel te woelen. Ze had de ogen dicht en scheen niets te horen. Haar lippen bewogen, maar Gerda ving geen geluid op. Ze ging weer weg met Jaapje.

Op de gang ontmoette ze een oude zuster, een klein vrouwtje met een nors gezicht vol rimpels; maar haar ogen stonden vriendelijk.

‘Het gaat niet goed met Nel, met juffrouw Bredevoort, is 't wel?’

De oude zuster keek haar scherp aan.

‘Nee,’ zei ze met een lage en zachte stem, ‘dit loopt af.’

Weer keek ze Gerda oplettend aan.

‘Ze heeft 'et telkens over Jan.’

‘Dat is mijn man, 't is haar broer. Ik heb een S.O.S.-bericht laten omroepen, hij maakt een fietstocht met een vriend, ik weet niet precies waar hij is.’

[p. 175]

‘Ja, daar heb ik van gehoord; 't is te hopen dat-ie op tijd komt. Misschien sterft ze van avond al.’

Jaapje had zijn kleine oren de kost gegeven. Opeens hoorde Gerda zijn precies stemgeluid, onbevangen en netjes:

‘Gaat tante Nel naar de hemel?’

Niemand antwoordde. Hij vroeg opnieuw:

‘Gaat tante Nel naar 't begraafland? Is dáár de hemel? Is 'et er echt?’

Toen gleed er een onverwacht blijde glimlach over het stroeve gezicht van de oude verpleegster.

Jan en Arie wachtten in de werkplaats van een fietsenmaker. Arie's rechtertrapper was er af geschoten. De man scheen naar een onderdeel te zoeken. Het woonhuis stond met een rechte hoek op de lange schuur, die als werkplaats diende. Arie hoorde radiogeluid uit het open raam van de huiskamer. Zijn aandacht werd getrokken.

‘Ik herhaal nog even: Wil de heer Der Kindere, die een fietstocht door Nederland maakt, onmiddellijk naar huis terugkeren, daar zijn zuster zeer ernstig ziek is. Het bericht is opgegeven door mevrouw G. der Kindere-Veldman.’

‘Jan!’

Jan hoorde de heldere manlijke stem, tot een ongewoon volume uitgezet.

‘Kerel, wat is er?’

Jan kwam de werkplaats uit en zag Arie aankomen. Zijn gezicht stond ernstig en ontroerd. Jan voelde dat aan zijn leven gewrikt zou worden.

‘Jan, net een S.O.S.-bericht gehoord, 't was opgegeven door Gerda, Nel is heel erg ziek, onmiddellijk naar huis.’

Hij stapte Jan vlug voorbij de werkplaats in.

‘Kunt u onze fietsen op de trein zetten? We moeten zo gauw mogelijk naar huis terug. Hier heeft u geld voor de fietskaartjes en voor de reparatie, houd u de rest maar. Wat is het station 'et dichtste bij? Dit adres.’

Ze huurden een auto om het station te bereiken. Arie vroeg de chauffeur even te wachten en informeerde naar de trein. Die reed eerst over anderhalf uur. Hij nam een snel besluit, liep naar de auto terug en vroeg de chauffeur hen naar het station aan de hoofdlijn te brengen, zo gauw als hij maar kon.

Het kon gauw. Toen de vrienden op het station stonden, moesten ze nog een klein kwartier wachten. Jan scheen in een verdoving te zijn verzonken, hij sprak niet en staarde donker voor zich.

‘Wacht even,’ zei Arie, en liep hard naar het kantoortje van de chef.

‘Kan ik even bellen? We hebben slecht bericht van thuis gehad.’

‘Ja dat kan net even, als u voortmaakt.’

Arie belde het ziekenhuis op en vroeg, of er een patiënt juffrouw Bredevoort was en hoe ze het maakte. De portier zou hem doorverbinden met de hoofdzuster. Na een halve minuut hoorde hij een hoge vrouwenstem en herhaalde zijn vraag.

‘Ik zal zuster Janna even vragen.’

[p. 176]

Arie moest nu een volle minuut wachten, en de chef toonde enig ongeduld. Toen hoorde hij de hoge stem weer:

‘Hallo, is u daar nog? Ik heb zuster Janna gesproken, ik heb slecht bericht voor u. Juffrouw Bredevoort is hier gebracht met blinde darm, het abces was al doorgebroken toen ze aankwam, ze heeft buikvliesontsteking, hoge koorts, meestal buiten kennis, zuster Janna meent dat het binnen een paar uur zal aflopen.’

Arie stond versteend en legde de hoorn op de haak zonder antwoord te geven. Hij bleef staan en poogde zijn krachten te verzamelen. Here, geef me kracht, ik wist niet dat dit me zó slaan zou...

Hij stapte het perron op. Jan stond onbewegelijk naar de rails te staren. Arie zei met een gewone stem:

‘Ze ligt in het ziekenhuis, 't is heel erg.’

Een schok schoot door Jans lichaam. Hij keek Arie aan met zulk een gruwelijke radeloosheid in zijn ogen, dat deze zijn eigen leed vergat om de ontzetting van zijn vriend.

In de trein zonk Jan in zijn verstarring terug, als in afweer tegen een leed dat hem scheuren zou. Hij sprak geen woord. Zijn gezicht leek verstijfd, hij keek starend het raam uit. Arie zag hem niet aan, hij kon de blik van die radeloze ogen niet verdragen. Hij bemerkte met een lichte verbazing, hoe sterk hij ondanks zich zelf gehoopt had, dat Nel nog eens van Jan zou los komen en hém zien. Het was toch niet onmogelijk, al was hij een der lelijkste mannen op aarde? Had hij de hoop dan niet al lang opgegeven? Nee, blijkbaar niet. En nu ging ze weg. En Arie wist het te goed: er is maar één Nel op Gods wijde wereld.