De zonde van Jan der Kindere

III

Gerda knapte zienderogen op en kon, toen aan het eind van Maart zachte dagen kwamen, met Nel buiten wandelen. In de Paasvacantie kwam Jan logeren, en hij verwonderde zich over de vertrouwelijkheid tussen zijn vrouw en zijn zuster. Nel leek veranderd; ze had iets rustigs gekregen dat hij niet kende. Aanvankelijk dacht hij er weinig over na, daar zijn aandacht meer getrokken werd door Gerda's beterschap. Moeder vertelde hem dat Nel de gehele dag voor Gerda zorgde en bij haar sliep.

‘Die twee zijn altijd samen, 't lijkt wel of ze een geheim hebben. In ieder geval gaat het boven verwachting goed met je vrouw, daar mogen we dankbaar voor zijn.’

Jan werkte overdag in de bibliotheek. De avond vóór zijn thuisreis vertelde Gerda hem iets. Ze waren alleen in haar kamer.

‘Je weet niet wat ik aan Nel te danken heb, jongen. Als dit een goed kindje wordt, en dat geloof ik vast, dan is het haar werk.’

Gerda scheen in een wonderlijke herinnering verdiept.

‘De Here God heeft haar gebruikt om me beter te maken. Ik begrijp er niet veel van, dat hoeft ook niet. Je hebt natuurlijk wel es gehoord van mensen die een genezende kracht in zich hebben. Maar dit is nog anders, Jan. Nel heeft iets, dat is wel gebleken. Ik zal 't je later wel es precies vertellen. Maar dat is het eigenlijk nog niet. Ze wóu me helpen, met heel haar hart wou ze dat. En dát is het zeker, dat me zo goed heeft gedaan.’

Hij zag haar verbaasd aan, en ze merkte het.

[p. 160]

‘Och jongen, je zult 't wel een vreemd verhaal vinden, ik kan je alles ook niet uitleggen. Er gaat zo'n liefde van haar uit, Jan, misschien voel ik dat nu zo, omdat ik zo naar geweest ben. Ik heb mijn moeder nauwelijks gekend, dat weet je wel. Nel heeft meer voor me gedaan dan een moeder zou kunnen.’

Het begon hem iets te dagen. Hij betrapte zich er op, dat hij afgunstig was, en hij vond zich minderwaardig. Maar hij begreep, dat Nel zich bewust van hem afgekeerd moest hebben, nu ze zo in de zorg voor Gerda opging. Waarom gaf hem dat geen rust? Het leek hem eerder opstandig te maken. Hij hoorde Gerda's stem storend door zijn gedachten klinken:

‘Zullen we haar vragen, of ze nog een poos bij ons wil komen, als 't kindje er is?’

Met verwondering zag ze zijn boos gezicht.

‘Ben je daar kwaad om?’

Hij zette zijn gedachten van zich.

‘Welnee, Ger, ik dacht aan iets anders. Ik zou 't fijn voor je vinden, als ze nog een tijd wou komen.’

Ze keek hem weifelend aan.

In de trein dacht hij opnieuw aan de vreemde verandering van Nel. Ze had zich zeker aan Ger gehecht. Maar hij begreep het toch niet. Er was iets in de intimiteit tussen Nel en Gerda, dat hem hinderde. En hij nam het zich kwalijk. Wilde hij dan niet dat Nel goed voor zijn vrouw was?

In Mei werd kleine Jaap geboren in het ziekenhuis. Jan bekeek het telegram: Flinke zoon Jakob geboren. Moeder en kind uitstekend. Nel.

Hij kreeg een dag vrij om zijn zoon te gaan zien. Hij lette op Gerda's gezicht en verbaasde zich over de rust van haar ogen. Toen ging hij bij de wieg kijken. De kleine man sliep heerlijk.

Moeder raakte niet uitgepraat over haar kleinzoon. Het was een wondermooi ventje, en zo gezond, niet te geloven. Hij had ook zoveel haar, precies dat blonde van z'n moeder.

‘Je ben wel gezegend, Jan. We hebben de Here veel te danken.’

Toen hij naar de trein zou gaan zei Nel onverwacht:

‘Ik breng je even naar het station.’

Toen ze naast elkaar voortliepen, moest hij telkens even opzij naar haar kijken. Er is iets veranderd, wist hij, en het grijpt diep in. Ze waren al halverwege, toen hij haar bedaard hoorde vragen:

‘Ben je blij met je zoon?’

Weer trof hem de verandering. Nel was verder van hem gekomen.

‘Natuurlijk ben ik blij, Nel. Maar ik durf niet goed. Als het eerst es een jaar goed gegaan is, misschien ben ik dan net zo verheugd als elke andere vader.’

‘Hij is ook een beetje van mij, Jan.’

Er was iets in haar stem, dat hem aan het gesprek van jaren geleden herinnerde. Die avond, toen hij haar raad gevraagd had over belijdenis doen.

[p. 161]

Was dat het? Probeerde ze weer uit alle macht hem te helpen? Hij begreep dit niet. Hij trachtte haar te peilen.

‘Er is altijd iets dat je zeker weet, niet Nel?’

Ze ging er niet op in, maar hij had een sterk gevoel, dat ze hem verstond.

‘Ik zal je niet alles vertellen, wat door mijn gedachten gegaan is, de laatste tijd,’ zei ze rustig. ‘Dat kan ik niet, en het is niet nodig. Ik weet wel, dat ik mijn zorgen voor jou op Ger heb overgebracht. Ik ben dankbaar dat ik 't heb gekund.’

Dit gaat een vreemde kant uit, dacht Jan. Ik kan je niet volgen, maar iets begrijp ik er van. Nel sprak kalm door, en hij meende te zien, dat ze een bezit had verworven, vrucht van veel moeite. Er ging een overredende kracht van haar woorden uit; hij voelde neiging met haar mee te denken.

‘Nel, ik wou je wat vragen. Ger wou graag dat je een poos bij ons kwam. Praat er es met moeder over.’

‘Is al gebeurd,’ zei ze tot zijn verrassing.

Wat is ze ver van me afgekomen, bedacht hij opnieuw.

‘Moeder vindt het best. Maar wat vind jíj er van, dat is de vraag.’

‘Maar Nel, ik zou dolblij zijn. Dan kan Ger op haar gemak opknappen en zich helemaal aan het kindje geven.’

‘Word niet kwaad, Jan. Ik kom, en graag. Maar ik kom voor Gerda. Denk maar dat je je zus Nel kwijt bent. Dat ben je ook, in zekere zin. Ik wou over dat punt liever niet meer praten.’

Hij voelde zich gekwetst, en besloot onmiddellijk dat noch Nel, noch Gerda dit zouden weten. Hij begreep zich zelf niet, en hij wilde liefst ruim tijd om tot klaarheid te komen.

‘Nog iets, Nel. 't Is misschien gek gezegd, maar hoor toch even: zou jij bij Ger willen slapen?’

‘Daar kan ik geen antwoord op geven, Jan.’

Hij zag dat ze een kleur had gekregen, en vroeg zich af of ze boos was.

‘Ik bedoel dit, Nel. Ik wou graag uit alle macht aan mijn dissertatie doorwerken. Dat is voor alles 't beste. Ik wil graag mijn titel halen, dat scheelt ook in 't salaris. Ik maak lange avonden. Als jij die tijd helemaal voor Ger zorgde, dan kon ik flink opschieten.’

Haar antwoord verwonderde hem.

‘Sluit je niet op, Jan. Wil je je in het werk opsluiten, omdat je...’

Ze zocht naar haar woorden.

‘Omdat je ... niet alles ... krijgen ... nee, ik bedoel: omdat sommige dingen anders lopen dan je dacht?’

Ze moest even lachen, en het verlichtte hem.

‘Ik ben niet al te duidelijk, is 't wel? Kijk Jan, dat punt moesten we maar aan Ger overlaten, of bedisselen jullie dat samen. Als zij 't graag wil, is 't mij best.’

Hij trachtte de zaak grappig op te vatten, maar zijn stem klonk bitter.

‘Ik heb 't gesnapt: en wat Jan wil, doet er weinig toe.’

Ze gaf hem opeens een arm; het maakte hem bijna verlegen.

[p. 162]

‘Je bent ook zo'n domme vent. Ja Jan, Gerda is nummer één, dat vind jij toch ook? Nou, dan zijn we 't met elkaar eens.’

Het was of haar arm in de zijne hem de verwijdering nog duidelijker deed voelen. Ze heeft iets begrepen, dat mij ontgaat, dacht hij.

‘Ik heb de laatste tijd wel wat geleerd, Jan. 't Mocht ook wel, vin je niet? 't Gaat altijd anders dan je denkt, maar je krijgt soms zoveel dat je nooit gedacht had. Als ik je dat vertelde zou je me een sentimenteel oud wijf vinden, dus dat vertel ik niet. Ik zou je nog één ding zeggen, en je mag me niet uitlachen.’

‘Heb ik dat ooit gedaan?’

Zijn vraag klonk verwijtend, vond hij, en een beetje kinderachtig.

‘Dat weet ik niet, en 't kan me niet schelen ook. Maar denk hier om, broer: Gods kinderen komen nooit onbeschadigd aan hun eindje.’

Ze zei het zacht en effen, maar het schokte hem diep. Toen hoorde hij haar stem gezellig aan zijn oor.

‘Je ben een béste vent, Jan, maar Ger is een schat! En nou geef ik je geen arm meer, want 't loopt zo onwennig.’

Dat is maar beter, dacht hij. Hij vertelde haar van de buurvrouw: hoewel ze hun buren nauwelijks kenden had de buurvrouw voorgesteld hem elke dag warm eten te geven over de heg; en ze had het al die tijd volgehouden, of 't vanzelf sprak.

‘Ja jongen,’ zei Nel op haar wijze manier, ‘d'r zijn nog wel goeie mensen in de wereld.’

Zonder overgang begon hij over Arie Dist te praten. Ze schreven elkaar lange brieven en een enkele maal kwam hij een Zaterdagavond en halve Zondag. Dan zaten ze tot diep in de nacht te bomen.

‘Dat hoort ook zo,’ meende Nel, ‘met een hartsvriend.’

Maar haar stem klonk onverschillig, alsof haar aandacht er niet bij was.