De zonde van Jan der Kindere

XV

Nel zat aardappelen te schillen in de tuin. Het was een mooie zomerdag. Ze keek eens voor zich en dacht er aan, dat Jan hier twee jaar geleden had gelogeerd. Hier in deze tuin had hij gewandeld. Daar aan het einde had hij gestaan als hij met Gerda afsprak. Hier had ook zij, Nel, gelopen, toen ze die week in Jans plaats gekomen was.

Even vloog een herinnering aan de afgelopen nacht door haar gedachten. Het was vreemd geweest, het leek nu onwerkelijk.

Ze hadden nu hun trouwdag. Over een paar uur zouden ze in de kerk zijn. Daarna hadden ze thuis een klein feestje, en dan gingen Jan en Gerda naar hun huis op het dorp. Het huis van Jan. Maar dat was niet waarvan Jan gedroomd had. Gerda had tenminste nooit iets geschreven over een lage zoldering. En waarom zou ze daar nooit komen? Och het was allemaal gekheid; ze zou natuurlijk wel bij Jan en Gerda komen kijken, ze zou er wel es een paar dagen komen logeren. Dromen zijn bedrog, dat zou dan wel blijken.

Maar wat ze vannacht gemerkt had, was geen droom geweest. Ze was er Tuist van wakker geworden. Het was meer iets als van tante, op die hoogte lag het ongeveer: ik ben een dorre boom.

Hé, had Jan ooit getobd over Gerda? Hij had wel erg gepiekerd over zijn belijdenis, maar over Gerda? Ze wist het niet. Nel ging in gedachten verschillende gesprekken met Jan na. Ja, die Zaterdagmiddag toen zij in zijn plaats bij oom ging logeren, toen ze samen op het perron liepen, toen had hij wel iets losgelaten. Zou Jan daarmee moeite hebben gehad? Het kon haast niet. Hij had nog gelachen en gezegd: Je hebt Gerda nog niet gezien.

Nee, dat had ze ook niet, en het was wel zot van haar geweest wat ze over Ger gedacht had zonder haar te kennen. Diezelfde dag nog had ze haar gezien en begrepen, dat ze Jan aan Gerda met een gerust hart kon toevertrouwen. Wel lieve ziel! Toevertrouwen! Wat was ze toch een opoe. Welke jongen liet zich door z'n zusje aan een meisje toevertrouwen, het was om te lachen.

Toch was het wel een gerustheid, dat Gerda Gérda was. Want nou wist ze toch zeker dat Jan het goed hebben zou. Dáár mocht ze toch wel blij

[p. 67]

om zijn? Of niet soms? En wie zou je Jan liever gunnen dan Gerda! Ze had geen ouders en geen broers of zusters en geen familie, ze had gewoon niks. En moeder had gelijk, haar zo'n schat te vinden, ze was het ook. Ja, 't was haast een engel met een velletje!

Nel ging de aardappels opzetten. Ze moest ook nog bloemkool schoonmaken. Maar ze zou eerst even bij tante kijken. Ze kwam de halfdonkere slaapkamer in. Tante lag onbewegelijk. Nel hield even het gordijn opzij om haar gezicht te zien. Tante lag met gesloten ogen. Je wist nooit of ze sliep. Het leek of haar ogen opengaan zouden, Nel liet het gordijn weer terugvallen.

Straks zou oom van de barbier thuiskomen. Hij deed ongeveer een hele morgen over het bezoek bij de kapper. Hij bleef natuurlijk plakken, och hij had gelijk; zoveel had hij ook niet. Bij de barbier was het zeker gezellig, daar kwamen allerlei mannetjes die een halve morgen bleven babbelen. Oom had niet veel aan z'n leven gehad. Hij was verpleger geweest in een oudemannenhuis. Vroeger had hij een andere betrekking, op kantoor bij een uitgeverij of zo iets, maar dat was al heel wat jaren geleden. Och, ze hadden een rustig leven in het huis, dat nu hun eigendom was.

Na het eten, toen oom z'n dutje deed, moest Nel weer aan Jan en Gerda denken. Ze zouden nu zowat in de kerk zijn, berekende ze onder het vaatwassen. Ze had er toch liever niet bij willen zijn, vooral niet in de kerk. Had ze daarom gezegd dat ze niet weg kon? Nee, ze kon toch werkelijk niet. Hoe kon ze tante nou alleen laten? Dat ging eenvoudig niet.

Vader en moeder, Eef en Zus zouden meegaan. Oom had er ook nog over gepraat, of hij gaan zou. Maar hij was er eigenlijk een beetje te oud voor, vond hij. Bovendien, Jan en Gerda waren eigenlijk geen familie. Zou Dora er wel enig idee van hebben, had hij gezegd, dat vandaag de stiefzoon van haar zuster trouwt?

Nel dacht aan het huwelijk van moeder en vader. Toen hadden Jan en zij naast elkaar in de kerk gezeten, zoals nu Eef en Zus. Maar het was voor hen heel anders: hun halfbroer trouwde, maar toen trouwden haar moeder en Jans vader. Wat was dat plechtig geweest. Nel had er nog vaak aan teruggedacht. Daar was ook wel reden voor; ze had er haar band aan Jan mee in samenhang gezien.

Daarom was het toch eigenlijk wel beter dat ze er vandaag niet bij was in de kerk. Dan had ze natuurlijk moeten denken aan die dag, nu veertien jaar geleden. Nee, dertien. En dan had ze er bij gezeten als Jan en Gerda moesten knielen. Eerst moesten ze gaan staan, en de dominee zou zeggen: Jan der Kindere, verklaart gij hier voor God en Zijn heilige gemeente, dat gij genomen hebt en neemt tot uw wettige huisvrouw Gerda Veldman, hier tegenwoordig?

Het was Nel of ze het voor zich zag. Ze liet de borden uitdruipen en keek strak naar het stukje hei dat door het keukenraam te zien was. Ja, ze zag het! Dat kwam natuurlijk omdat ze er zich zo in verdiept had.

Belooft gij, dat gij haar nimmer zult verlaten? dat gij haar zult liefhebben en trouw onderhouden, zoals een getrouw en godvrezend man aan zijn wettige vrouw schuldig is?

[p. 68]

Nel moest er even bij gaan zitten op de keukenstoel. Ze voelde zich een beetje raar worden. En waarlijk, nou leek het of ze dominee's stem hoorde. Nou ja, het was hún dominee, ze kende z'n stem natuurlijk. Maar hoe wist ze het formulier zo precies? Dat had ze nooit uit haar hoofd geleerd.

Gerda Veldman ... belooft gij hem lief te hebben, hem gehoorzaam te zijn, hem te dienen en te helpen, hem nimmer te verlaten...

Hè, ze werd er haast eng van, zo als het leek of ze er bij was. Dat was natuurlijk inbeelding. En anders, wat dan nog? Toen wist Nel opeens heel zeker dat Jan en Gerda getrouwd waren. Ze hadden de belofte afgelegd voor hun leven.

Huwelijken worden in de hemel gesloten. Ja, wat dat nou precies betekende wist ze niet, maar het had wel iets te maken met dat gesprek met dominee, die dag van de verloving, toen met Kerstmis. Het huwelijk is niet alleen van betekenis voor dit leven. Al trouwen ze niet in de opstanding, het huwelijk was toch op een of andere manier voor eeuwig.

Voor eeuwig. Ja, voor eeuwig.

Was Jan nu van haar losgemaakt? Was ze hem kwijt? Dat kon toch niet, hij was toch haar broer? Zou hij haar nooit weer es om raad vragen, of haar laten delen in zijn gepieker? Allicht niet. Als hij raad nodig had, was Gerda er, die had immers beloofd dat ze hem altijd zou helpen en dienen?

En waarom mocht zíj hem niet meer helpen? Al was het maar een klein beetje, hij was toch haar broer? Ze begrepen elkaar zó maar. Misschien begreep zij hem wel beter dan Gerda!

Ga nou niet gek doen, Nelletje. Natuurlijk is Jan je broer, nogal glad. En als hij raad nodig heeft gaat hij natuurlijk naar Gerda, dat spreekt. Maar als zíj es een keer bij hen kwam logeren, dan zouden Jan en zij toch over dingen kunnen praten, waar Gerda niet veel van wist. Och, ze zou het niet doen, dat was niet fijn natuurlijk. Maar het kón toch, alleen te weten dat het kón!

Maar nou wist ze meteen, dat er niets ergs met Jan gebeurd kon zijn. Want ze waren nou getrouwd. Als hij ziek was geweest was het natuurlijk uitgesteld. Maar hij was niet ziek geweest, het was heel wat anders. En zíj had voor hem gebeden. Misschien had hij wel aan haar gedacht, misschien had hij in z'n hart haar geroepen: Nel! Nel!

Ach, natuurlijk was er niets met Jan gebeurd. Alles was natuurlijk heel gewoon gegaan. Het gaat immers altijd heel gewoon! Wat gaat er nu niét gewoon?

Zo, dus vanavond trokken ze naar hun dorp. Heel gezellig. En met de Kerstvacantie zou ze wel es komen kijken hoe ze het maakten. Ook heel gezellig. Het is best leuk een broer te hebben waar je zo es logeren kunt.

Maar waarom voelde ze zich dan nou zo akelig verlaten? Waarom was ze dan nou zo verschrikkelijk, zo hard-stikke-verschrikkelijk alleen?

Ik zal daar niet komen, Jan; ik wou het wel, maar ik zal daar niet komen.

Wel salapeter! Ze moest maar es gauw thee gaan zetten, dat was beter werk.