De zonde van Jan der Kindere

III

Om half zeven stond Nel in de keuken boterhammen te snijden. Het was de laatste dag van Jans vacantie. Vader en moeder waren nog niet opgestaan. Eef en Zus sliepen nog heerlijk, en Jan zou zeker niet vóór half acht beneden zijn.

Nel sneed de boterhammen secuur. Ze wilde ze graag in goed formaat hebben. Op haar verzoek had moeder er in toegestemd, dat Nel het ontbijt klaar maakte en de leden van het gezin niet elk zich zelf hielpen, maar uit de schaal hun boterhammen namen.

Af en toe telde ze met de punt van het broodmes de gesneden plakjes. Maar soms ook staarde ze enige tijd naar de gemaakte boterhammen, terwijl ze het mes boven de tafel hield, de punt schuin naar beneden. Ze moest voortmaken om Eef aan te kleden: die luilak liet zich graag helpen, al was hij acht; Zus kleedde zich zelf aan, maar het duurde vrij lang.

Nel vond de vroege morgen een goede tijd om na te denken; dan moest het vlug gebeuren, en het sterke ochtendlicht kon je helpen om de dingen kalm te overzien. Het leek nu vrij eenvoudig. Als ze nu es één ding tegelijk overdacht. Haar verloving; dat moest uit zijn, het was te mal. Dat was toch wel duidelijk. Als ze er in de avond over nadacht leek het heel anders. Dan ben je vaak moe en een beetje somber. De vragen krijgen een diepe kleur, die niet te vertrouwen is. Nu zag ze heel duidelijk, dat die verloving niet goed was. Ze zou het maar kalm afmaken, dat was wel het beste. Als ze dat nú doen kon, zou het goed gaan. Maar als ze moest wachten tot de avond,

[p. 43]

zouden de dingen intussen er weer heel anders gaan uitzien. Wel, dan was de oplossing gevonden: ze moest nu haar besluit nemen, er verder niet aan denken, en het vanavond of morgenavond uitvoeren.

Nel sneed ijverig door. Maar ze werd genoopt een tweede pauze te houden. Zou ze er veel mee opschieten? Was de verloving eenmaal uit, dan kwamen immers de oude moeilijkheden weer terug. Hoe lang had ze al geprakkizeerd over haar band aan Jan? Van klein af; maar het was vroeger veel eenvoudiger. Toen ging het alleen om de vraag, of Jan nu haar broertje was of niet. Die vraag was, ondanks een tussentijd van rustige zekerheid, gebleven. Hij was alleen ingewikkelder geworden. Zouden andere meisjes wel eens met zo'n moeilijkheid zitten? Niet veel op deze manier. Als je werkelijk een broer hebt is er geen moeite. Ze kende wel meisjes van school, die als kleine dingen koud en giftig over haar broertjes konden praten. Het was haar een raadsel geweest. Maar die liepen geen gevaar en hoefden zich geen vragen te stellen. Heb je een broer van dezelfde vader en moeder, dan is alles eenvoudig; zó eenvoudig, dat je er het kostbare niet meer van zag, en er lelijk over kon doen.

Dat had zij vóór: juist omdat het moeilijk te begrijpen was, zag ze de rijkdom er van duidelijk. Jan moest van haar zijn. Nee, anders nog: zij moest van hem zijn, z'n zus. En dat blijven. Daarvoor had ze uit te kijken en voorzichtig te zijn. Vasthouden wat ze gekregen had, sinds moeder met zijn vader was getrouwd.

Het was toch niet verkeerd dat ze dit wilde vasthouden? Ze wás toch op een bepaalde manier van hem geworden? En dat kon toch in gevaar komen als ze nu verliefd op hem werd? Dat was duidelijk: ze mocht niet verliefd op hem worden; dat zou de oude vertrouwelijke verbondenheid doorsnijden. Ze ging dwars tegen zich zelf in, als ze hem wilde houden als broer en dan verliefd op hem werd. Het was moeilijk, je kon zo maar verkeerd zien en verkeerd kiezen. Zou ze zich iets inbeelden? Zou het een dwaas idee van haar zijn, dat er iets in haar en Jan veranderd was op de trouwdag van vader en moeder? Het trouwen in de kerk betekende toch iets. Het kon alleen maar dit betekenen: dat toen Jan en zij met elkaar verbonden waren als broer en zuster. Dat moést het betekenen, anders betekende immers 't trouwen van moeder en vader ook niets?

Op de trouwdag in de kerk was er iets bezegeld. Precies, dat was het: bezegeld. En als klein ding had ze dat heel goed begrepen. Dit waren tere dingen, waarover je niet makkelijk met iemand praten kon. Zelfs met moeder niet. En ja, met Jan natuurlijk ook niet. Het was zo mooi, zo veilig en een bewijs van hun verbondenheid geweest, dat ze als kleine kinderen eenmaal in zijn bedje hadden geslapen. Ze was naast hem wakker geworden met de heilige zekerheid dat ze zijn zusje was. Juist dat had haar gevoel bezegeld. Dat kon ze niet als iets raars verwerpen. Ja, bedacht Nel met enige verlichting, dáár ligt mijn zekerheid. Laat ik dat los, dan laat ik alles los. Dan moet ik gaan denken dat het dwaas van moeder en vader is geweest - nee, dat wilde ze niet uitdenken. Wat ze toen wist, was de waarheid. Ze was zijn zusje, dat kon niet anders. Ze mocht dit niet als kinderlijk

[p. 44]

gedoe van zich zetten. Ze was enig kind, en op deze wonderlijke en plechtige manier had ze een broertje gekregen. Dit was onherroepelijk. Ze zou zo dom en dwaas niet zijn, haar eigen diepste overleggingen als klein kind weg te gooien alsof het onzin was geweest.

Nel maakte de ontbijttafel klaar in de huiskamer. Ze had zich verlaat; ze moest Eef nog aankleden, en toezien dat Zus niet te langzaam vorderde. Terwijl ze op het theewater wachtte, dacht ze aan haar gesprek met Jan. Hij had van haar gedroomd; een kinderdroom, ja; hij was zijn kindertijd ook niet vergeten. Gelukkig, want als je die vergeet, vergeet je wie je werkelijk bent. Maar het was een moeilijke, droevige droom. Het eind er van had ze niet gehoord; ze zou hem er naar vragen, vandaag nog.

Ze schonk kokend water in de theepot en voelde een dankbaarheid in haar hart. Ze was zijn zus, niemand kon haar dit afnemen als ze het zelf niet verspeelde. Hij vertrouwde haar; hij had haar vroeger zo oprecht verteld, hoeveel hij van moeder hield. Dat had hij nooit kunnen zeggen, als hij zich niet echt met haar verbonden had gevoeld. Dat was goed; haar moeder was zijn moeder, zo wist hij het zelf. Jij bent er altijd geweest, zei hij; toen al had ze dat begrepen, met onbeholpen kinderwoorden sprak hij hun vaste verbondenheid uit.

Ze liep de trap op naar het kleine kamertje waar Eef en Zus sliepen. Terwijl ze Eef aan zijn schouder wakker schudde, rees de angst in haar. Ze had nu wel haar besluit genomen wat de verloving aanging. Maar wat zouden de gevolgen zijn? Zou dan het oude, nauwelijks bedwongen gevaar terugkomen? Een beveiliging raakte ze wel kwijt. Zou ze weer die bevliegingen krijgen, dat ze verlangde dat hij vlak naast haar zat; of dat ze samen gingen wandelen en hij haar een arm gaf? Wat stak daar ook in? Hoeveel meisjes gaan niet gearmd wandelen met haar broer? Maar dat was natuurlijk anders, dat wist ze ook wel: die werden niet door zo'n onbegrijpelijk gevaar bedreigd; die kónden haar broer niet verliezen, wat ze ook deden. Zij kon de plechtige verbintenis van de trouwdag stuk maken.

Terwijl ze Eef z'n trui aantrok, keek ze bezorgd voor zich. Dit was heus zó moeilijk, dat je er niet uit kon komen. Ze moest daar niet ontevreden om zijn, want omdat ze Jan had gekregen was er die moeite. Maar wat een angstig bezit, als het zó gemakkelijk gevaar liep. Ze moest er toch nog eens goed over denken, of ze haar verloving wel verbreken zou. Ze kon Den Donkelaar, die stakker, ook zo maar niet in de steek laten. Ze had eenmaal toegestemd.