De zonde van Jan der Kindere

II

De bruiloft was heel mooi. In huis leek het wel een beetje raar, net alsof het schoonmaak was; maar in de kerk was het prachtig.

Jan en Nel zaten naast elkaar, vooraan. Familie was er niet, behalve een lange oom van Nel, een goedige man die een beetje voorover liep. Hij moest dadelijk na de kerkdienst weer weg, zijn vrouw was ziek. Er zaten nog enkele mensen rechts en links van de preekstoel, achter de plaatsen waar anders de ouderlingen en de diakenen zaten. Maar eigenlijk was de kerk leeg.

Nou is de kerk helemaal van ons, dacht Jan. Hij wilde het even tegen Nel zeggen, maar dat leek hem toch niet raadzaam. Want het was stil en mooi in de kerk. De kerk leek heel hoog en wijd. Maar de kerk was toch van hen, deze keer. Het orgel begon te spelen. Even later kwam de dominee binnen met één ouderling.

Jan moest telkens omhoog en naar beide kanten kijken, om te zien hoe hoog en wijd de kerk was. Nel zat doodstil. Ze had haar Zondagse jurkje aan, en haar haar zat erg netjes. Ze zat heel recht en bewoog bijna niet.

De dominee hield de trouwpreek met een zware, even vermoeide stem. Jan begreep er weinig van, maar zijn gedachten waren er ook niet bij. Hij moest er gedurig aan denken, dat dit hún feest was en hún kerk. En straks zouden Nel en haar moeder bij vader en hem komen wonen, en er altijd blijven. Dat was wel heerlijk. Jan bedacht dat hij niks meer te verlangen had. Het was haast zo fijn als de hemel.

Daar schrok hij van. Dat mocht hij niet denken. En hij was zijn eigen

[p. 9]

moeder zeker helemaal vergeten. Dat deugde niet, dat was lelijk van hem.

Maar wat was het echt, dat Nel haar moeder nu zijn moeder werd. Eigenlijk was ze het al. Hij had toch maar geboft, het had ook wel iemand anders kunnen zijn, de dove Jans bijvoorbeeld. Dan had hij een strop gehad.

Opeens moesten ze een psalm zingen. Nel had een psalmboekje bij zich en keek Jan onderzoekend aan. Ze wou zeker weten of hij het uit zijn hoofd kende. Maar hij wist niet eens, welke psalm ze moesten gaan zingen. Nel begon in haar boekje te zoeken. Toen ze begonnen te zingen merkte Jan, dat hij het vers wel kende. Maar hij durfde haast niet mee te zingen: het klonk zo raar in de wijde kerk, dat zingen van die enkele mensen. Je kon duidelijk de zware stem van de dominee horen, en de veel zwakkere stem van Nels lange oom. Vader zong heel bedaard, maar vader had geen harde stem. Jan zou maar niet al te hard meezingen, want dan kon je zijn stem boven alles uit horen, en dat was natuurlijk te gek. Hij hoorde Nel naast zich zingen. Ze had geen harde stem en ook geen schelle. Wat was dat voor een stem? Het leek wel een beetje wollig, zoals ze zong. Ze zong anders niet kinderachtig. Dat had ze zeker van haar moeder geleerd. Jan probeerde de stem van Nels moeder tussen de andere uit te horen, maar dat lukte niet. Hij lette op haar gezicht: zou ze soms niet meezingen? Jawel, ze zong wel mee. Maar hoe Jan ook luisterde, hij kon haar stem er niet tussen uit halen.

Na het vers begon de dominee iets voor te lezen. Jan keek scherp toe: ja, werkelijk, hij las het voor. Waarom zou hij dat nou voorlezen? Jan luisterde: dat was een stuk uit de Bijbel. Toen kwam er nog een stuk uit de Bijbel, langer dan 't eerste. ‘Zo zult gij dan niet twijfelen, of deze staat behaagt aan God de Here’. Niet weifelen, dacht Jan, dus niet heen en weer lopen en niet goed weten wat je doen zal. Nou, dat zou Nels moeder zeker niet. Maar: deze staat? Dat was wel vreemd. Of had de dominee gezegd: deze straat behaagt aan God de Here? Dat was hun straat. Dus de Here vond hun straat wel gezellig. Daarmee was Jan het goed eens. Maar tegelijk drong tot hem door, dat de dominee niet gezegd had ‘straat’, maar ‘staat’. Dat was niet duidelijk. Hij was zeker oneerbiedig geweest door te denken aan hun straat.

Maar hoor es, wat was dat nou? ‘Hoezeer dan ook de getrouwden velerhande tegenspoed en kruis vanwege de zonde overkomt...’ Een kruis, dat is niet zo mooi; zou vader het een kruis vinden dat er nu een nieuwe moeder kwam? En tegenspoed, dat kon helemaal niet. Dat zijn eigen moeder was gestorven, dat was tegenspoed. En dat er telkens een andere huishoudster kwam. Maar nu kwam Nel haar moeder, dat was toch zeker geen tegenspoed?’ ...‘dat Hij hun Zijn bijstand altijd wil bewijzen, ook wanneer men zulks allerminst verwacht.’ Ja, dat was duidelijk genoeg. Jan had nooit gedacht dat Nel en haar moeder bij hen zouden komen wonen. Hij had het zo echt gevonden, toen vader het vertelde. En vader vond het ook echt. Dus dat van die tegenspoed, dat was er zeker zo maar bij gezegd. ‘Allerminst verwacht’, ja, dat was het precies. Hoe kun je immers verwachten dat er een

[p. 10]

nieuwe moeder komt, en dat het dan zo'n echte moeder zal zijn, en Nel er bij. Jan nam zich voor straks de Here heel erg te danken. Toen schoot hem opeens te binnen, dat de dominee gezegd had ‘velerhande’. Ze hadden Zondags wel eens allerhande, maar dat waren koekjes. Jan moest verschrikkelijk lachen, toen hij er aan dacht dat de dominee iets van koekjes had gelezen. Hij beet op zijn wang en kreeg het erg warm. Het hielp niet voldoende, hij zou ook maar even in het vel van zijn dij knijpen. Ai, dat deed pijn. Nou, net goed, wie lacht er ook in de kerk?

Kijk, vader en Nels moeder gingen opstaan.

‘Jacob der Kindere en Lollina Verkammen! Nadat u aldus is voorgehouden dat God de huwelijke staat heeft ingezet...’

O, nu snapte Jan het: de staat, de huwelijke staat, dat was dat vader en Nel d'r moeder nou met elkaar getrouwd waren. Wat was hij stom geweest om aan hun straat te denken. Toen dacht hij er aan, dat hij even tevoren gehoord had dat die staat God de Here behaagde. Dus de Here vond het heel goed, dat vader en Nels moeder met elkaar trouwden. Dat viel Jan geweldig mee. Maar tegelijk besefte hij dat hij oneerbiedig dacht over de Here. Hij werd er een beetje somber van. Toch vond hij het ook heerlijk, dat de Here het zo goed vond. Dat was toch maar het veiligste. Wat de Here doet is natuurlijk altijd goed. Maar het was fijn, dat de Here dit goed vond. Dat kwam mooi uit. Alleen begreep Jan nu niet meer dat dit in het boekje stond. Hoe hadden ze dat van tevoren geweten, dat het nu in een boekje kon staan?

Hij hoorde vader met zijn bedaarde stem ‘ja’ zeggen. Kijk, vader en Nels moeder hadden elkaar een hand gegeven.

‘Lollina Verkammen, verklaart gij hier voor God en Zijn heilige gemeente...’ Dat was zeker omdat ze in de kerk zaten. Veel mensen waren er anders niet. Had hij het mis gehad toen hij dacht dat de kerk nu van hen was?

‘... hem lief te hebben, hem gehoorzaam te zijn, hem te dienen en te helpen, hem nimmer te verlaten...’

Wie toch? De Here? Nee, de Here kun je niet helpen, de Here helpt óns. Vader dan? Ja, dat kon: hem liefhebben, natuurlijk, wie zou zijn vader nou niet een echte vader vinden? Maar hem gehoorzaam zijn? Vader commandeerde haast nooit. En zeker zou hij Nels moeder niet commanderen. En vader dienen en helpen? Het was Jan zeer duister. Helpen, dat ging nog, hoewel: vader kon zich zelf wel helpen. Maar dienen? Waarom toch? En hem nimmer verlaten? Mocht Nels moeder nooit es alleen gaan wandelen of boodschappen doen, of met Nel? Jan ging begrijpen dat hij het natuurlijk weer helemaal mis had. Hij zou het niet eens aan vader durven vragen. O, nou las de dominee weer een stuk uit de Bijbel, een verhaal. Jan begon er diep over te prakkizeren, dat hij zo weinig begreep en altijd verkeerde vragen deed. Hij werd onrustig en verlegen. Nel zou zeker nooit zulke gekke vragen hebben. Zou hij het eens aan Nel haar moeder vragen? Misschien. Hij wist het niet.

Opeens zag hij dat vader en Nels moeder knielden. Nou, dat zou wat

[p. 11]

geven: stof op vaders zwarte broek, die niet eens van hem was, en zou Nel d'r moeder vlekken op haar mooie jurk krijgen? O nee, er was een stuk fluweel op dat bankje, gelukkig maar. Maar wat stond het raar, dat twee grote mensen zo maar in de kerk op hun knieën lagen. Dat gebeurde natuurlijk alleen bij het trouwen. Dat bankje met fluweel was er anders ook nooit.

Toen het gebed begon herinnerde Jan zich, dat hij de Here zou danken omdat Nels moeder en Nel nu bij hen kwamen wonen. Hij moest maar tussen de woorden van de dominee, met zijn zware stem, door danken. Dan hoorde hij niet goed wat de dominee bad, maar hij moest toch de Here danken, en dat moest nú gebeuren, dan was het een stuk van het trouwen in de kerk. Here, ik dank U erg dat we een nieuwe moeder hebben gekregen en dat het Nel haar moeder is, het is erg fijn, het is heerlijk.

Toen ze thuis waren en gingen eten - het was al laat, net als op een Zondag - zei Nels moeder, tot stomme verbazing van Jan:

‘Jaap, ik ben natuurlijk je eerste liefde niet, en ik ben ook geen jonge meid meer, maar ik vertel je dat jij en je knulletje het goed bij me zullen hebben.’

Toen gaf ze opeens Jan een dikke zoen, en Nel sloeg van de weeromstuit haar magere armpjes om Jans hals; en Jan zei:

‘Hè, meid, doe nie zo raar!’

Maar de zoen van Nels moeder was wel iets fijns, iets dat hem helemaal opnam en verwarmde. Een ogenblik was hij radeloos omdat het net leek alsof hij tegen zijn nieuwe moeder gezegd had: doe nie zo raar; maar zo had hij het natuurlijk niet bedoeld, dat begreep moeder best, en Nel was ook niet kwaad.

Die eerste avond moesten Jan en Nel bij elkaar slapen, want Nels bedje was er nog niet. Jan vond het maar vervelend, want Nel ging, toen ze eenmaal sliep, helemaal krom in bed liggen, tegen hem aan. Dat vond hij veel te warm en hij kon zich niet keren ook. Hij probeerde haar wakker te maken om te zeggen dat ze anders moest gaan liggen, maar half ontwaakt ging Nel bijna huilen. Toen schoof Jan haar voorzichtig een eindje weg, en dat ging goed.

's Morgens vroeg lagen ze gezellig naast elkaar, en Nel zei, dat ze nu zusjes waren en elkaar een morgenzoen moesten geven. Jan vond het vrij stom dat Nel zei ‘zusjes’ en onderwees haar:

‘Ik ben nou je broertje en die zoenen d'r zusjes nooit. Dat doen moeders.’

Maar Nel gaf hem toch een zoen op zijn slaapgezicht, en Jan constateerde dat het een gek klein zoentje was, heel wat anders dan de dikke zoen van moeder.

Onder het boterham eten informeerde Jan voorzichtig, of Nels bedje die dag komen zou. Moeder schoot even in de lach; beviel het hem niet naast Nel?

‘Och, ze legt zo krom.’

En weer moest moeder lachen.