Gedichten. Deel 2
(1728)–H.K. Poot–
Auteursrechtvrij
[pagina 7]
| |
Aen den geleerden heer Henrik van Ryn.
Voortreffelyke Helt in 't ryk der letterkennis,
Van Ryn, ontfang myn' Brief en ongeveinsden groet;
En laet uw wyze deugt, bevryt van druk en schennis,
Myn schaersheit niet versmaên, by haeren overvloet.
Ik kruip toch mê, Godtwouts, naer 't blinkend koor dereere,
Hoe luttel onderleit van voorraedt op dien togt;
En vorder schier zoo veel, wat ik wy wend of keere,
Alsof ik zinneloos met myne schaduw vocht.
'k Schat echter het verstant hoog boven Herkles leven,
En zou, zoo 't wiert gestelt in myne keur en magt,
Graeg nieuwe werelden om oude wysheit geven,
Al komt daer schip op schip vandaen, met gout bevracht.
'k Heb kortsmyn' traegen geest, langs uw geleerde schriften,
Al 't aerdryk door gestuurt, en heden quam hy weêr.
Wat brengt hy, zout of slyk? goê zeden, of snô driften?
Zyn aenkomst levert my juweelen, die 'k waerdeer.
Pythagoras quam noit uit Babel of Egipte
Zoo wel voorzien te rug: en Jazons gulden buit
| |
[pagina 8]
| |
Woeg lichter, daer zyn kiel Eëtes mede ontslipte.
De waerheit heeft en geeft een overschoon geluit.
Als die ons, hant aen hant, bejegent met de wysheit
Zal ik wel dra myn hooft ontdekken, waer het zy.
O kransen voor de jeugt! o staven voor de grysheit!
Gaet myne laege deur toch nimmer koel voorby.
't Gout wint in waerde 't ver van koper, loot en yzer,
De wysheit eindeloos van zilver en root gout.
Men voer' my rykdom toe, doch maek' het brein eerst wyzer.
Een schat blinkt naer men is dien hy wort toebetrout.
Wat gelt het klinkend gelt, ontbloot van raedt en lessen?
Een' ryken dwaes gelykt myn oordeel by een kint
Dat wispeltuurigh speelt met vier of scherpe messen.
Ontbeer vooral geen' draet in 's rykdoms labyrint.
'k Wil liever, sprak een Heer, myn dochter uitbesteden
Ten echt aen eenen man dien gelt ontbreekt en goet,
Dan aen het goet en gelt dat in zyn lossigheden
Een' man en zyn bestier geduurigh derven moet.
Kunstnutte Heer van Ryn, gy staet misschien te denken,
Waer Poot met deze tael zoo spoedigh heene wil.
Zie daer, 'k hou u niet op: men tracht den roem te krenken
Der wysheit, en verbuigt byna de hemelspil.
'k Heb tydingen nogh jongst van Helikon gekregen,
(Ai denk eens, of ze my niet smarten tot de doot.)
| |
[pagina 9]
| |
Dat uit een' dollen stryt, dien buiten 's Hemels zegen
Het gelt had aengerecht, de wysheit treurigh vloodt.
Zy had al lang haer pleit voor Jupiter gewonnen,
Maer Pluto onderschreef zyns broeders vonnis niet:
En daeruit, zegt men my, was deze twist begonnen,
Die nogh zoo mislyk duurt tot veeler zielverdriet.
Maeroch, hoe vreemt een kryg! en hoe verdraeit zyn kansen!
Doch zoo verdwaelt het lot in een' verdwaelden tyt.
Laet u met klinkklaer gout omtuinen en beschansen,
Of anders zyt gy stem en magt en glori quyt.
't Gaet nogh naer Flakkus woort; men moet van 't gelt beginnen:
Van deugt en wetenschap wanneer men 't gelt bezit.
Voeg twee by drie 't wort vyf. zoo kan men huizen winnen,
En hoeven, daer men 't slyk niet vruchtloos ommespit:
Zoo raekt men onbelet op d' eerste riddersbanken
Daer 't woelende toneel van Pekelharing klinkt,
Of daer men, klam van zweet, en gram op vreemde stanken,
Om OthoosGa naar voetnoot* ongeval in tranen schier verdrinkt.
Wie zal my ook in 't hof de naeste hoorstê weigeren,
Terwyl men in 't geding van d' Ezelsschaduw kout?
Indien myn schatten slechts wat boven d' uwe steigeren,
Maekt plaets, nu Demostheen een raere zaek ontvout.
O ydelzinnigheit! o zinnen, wuft als vogels!
O wysheit, 'k zie u thans beschut door vest noch myn.
| |
[pagina 10]
| |
Zoo lang de dwaesheit vecht met kracht van goude kogels
Zal uwe tegenweer een o in 't cyfer zyn.
Men zeit nu: naer hy heeft dient elk geacht te worden,
En dat ziet maer op gelt. het is vergeefs gepraet,
Vergeefs gequinkeleert daer d' al te klinkende orden
Der stapels van dat tuig haer toonen slaen en maet.
Heb kennis, wees oprecht, en blyf de deugt beschermen;
Die goê hoedanigheit weegt meest ter werelt minst,
En hoort geen Welkom hier, tenzy ze in bei haer armen
Propvolle horens draeg' van overvloet en winst.
Daer is geen grooter zonde in 't lant dan geldeloosheit.
By haer haelt dootslagh, roof, noch 't quaet dat d' echtkoets schent.
Hebt gy geen middlen, vrient, dat's dekkleên aller boosheit?
'k Wensch u een' goeden dagh, gy zyt my onbekent.
Ai zie, van Ryn, dit doet den mensch naer rykdom vatten.
De wysheit wort terwyl verschoven van der hant.
Bestel my Krezus gout en andre wereltschatten,
Gy geeft my Samsons kracht en Salomons verstant.
't Gelt is vernuft en deugt en schoonheit, frisch van jaren.
't Gelt is welsprekentheit, geleertheit, edeldom,
Puikzeden, achtbaerheit, namaegschap, zang en snaren.
Eisch wat gy wilt, 'k voldoe met gelt de gansche som.
Maer zotten! als ge uw' naem by wyzen my ziet spellen,
Of als ik u bedeel met hun waerachtige eer,
| |
[pagina 11]
| |
Laet dan een' schout gerust my onder voogden stellen,
Of sluiten in een hok, opdat ik niemant deer'.
Voorwaer de wysheit is (dat zoudt gy zelf belyden,
Zoo gy 't begreept.) een strael van d' ongeschape Zon,
Een heining om het lant, een lant van staêg verblyden,
Een vaste zuil van rust, ja aller goedren bron.
Zy is wel out, maer kan zich telkens weêr verjeugden,
En redt haer vrienden rasch uit jammer en gequel.
Behalve haer alleen en d' onbesmette deugden
Heeft alles schier in ons zyn' oorsprongk in de hel.
En schoon een heiloos lot haer voor het gelt doet wyken;
Zy zal nochtans, al wiert de werelt omgekeert,
Haer' ryxgenoten noit ontvlieden of bezwyken,
Maer voeren in de Stadt daer ze eeuwigh triomfeert.
Neen zeker, zy zal eens den stryt zoo wel hervatten,
Dat rasch het gout voor haer verdwynen zal als rook,
En al zyn heerschappy en luister wech zien spatten,
En al het slaefsch gespuis van zyn trouwanten ook.
Men heeft me op trou verklaert, na myne kinderstuipen,
Dat noit de wysheit sneeft. maer als de werelt smelt,
Hoe wil 't gesmolten gout dan hem in d' oogen druipen,
Die dat tot zynen troost en godtheit heeft gestelt!
O waerde Vrient van Ryn, laet ons de wysheit eeren;
Die is een hemelspruit, geteelt tot 's menschen baet,
| |
[pagina 12]
| |
Die is de schael door wie men alles moet waerdeeren,
Ten trots van elk die breet van 't heil der schatten praet.
Ai merk: daer gaet geen ding voor weldoen en genoegen.
Helpt my een nap vol nats, hoe kleen van rant en boôm,
Wat scheelt het my of ik dat scheppe, vry van wroegen,
Uit een bekrompe bron of onbekrompen stroom?
't Gebeurt al veel, dat een die groote watervaten
Met Tagus gulden vliet wil vullen, byster snel
Voorover valt, en in de golven 't lyf moet laten.
't Ryk worden is geen kunst, 't vroom worden zeker wel.
Dien Godt met deugt, verstant, gezontheit, rykdom, vrede,
En met de gaef daerby van 't recht gebruik daervan,
Beschonk, brengt waer hy komt een' goeden engel mede,
Ja is een engel zelf en zeer gezegent man.
En dit kan altemael de wysheit ons beschikken,
Of leeren wat het zy. welaen, den waerden tyt
Dan vlytigh uitgekocht by uur en oogenblikken,
Om in haer gunst te staen voor 't aenzigt van den nyt.
Laet ieder voor haer beelt ootmoedigh nederknielen;
En geef my 's morgens vroeg een lamp en geestigh boek;
Stuit dan ook op den dagh de goude zonnewielen
Een weinigh in hunn' loop ten loon van myn verzoek.
Het leven is toch kort, de kunst zeer lang en moeilyk:
Die is de wysheit niet, maer maekt heur paden recht.
In Pallas hooge kerk is niemant meer verfoeilyk
| |
[pagina 13]
| |
Dan die de kunsten haet en haer heur eer ontzegt.
Dies moet men naer den schat der nutte kennis trachten.
Elk schik zich in 't beroep daer hy toe is geschikt.
Wat deed u, o Virgy1, den paerdestal verachten?
De letters, daer gy nogh de kenners mê verquikt.
En schoon men my zeer naeu thans omziet naer de handen,
Omdat ik my niet meer op dorschvloer hou en velt;
Ik volge mê myn lot, en hinder liên noch landen
Met zingen, uitgezeit als hen de geelzucht quelt.
Dan heeft men zacht te gaen; het dreunen zou verveelen:
Dan komt' er zangk noch klank noch lier noch zwier te pas.
De glans van 't fynst metael moet, och! die kranken strelen
En heelen in hun leet; dat kan viool noch bas.
Maer 'k gun hem zaligheit die 't lastige verdragen
Der dwaesheit eerst verzon, en 't andren heeft geleert.
Want stoot eens met uw hooft in dees verwarde dagen
Op dikke muuren toe, ik wedt gy u bezeert.
Een gierigh hart versmaet de lessen die niet klinken
En blinken in 't kantoor. maer 't zy genoeg. ik zwyg.
Laet my, o wysheit, slechts uit uw fonteinen drinken
Van 't breinverlichtend nat, naer 't welk ik vierigh hyg.
Geef my bescheidenheit in 't kiezen en mispryzen,
En wys de goutmyn aen waerin men billyk wroet.
Dat allen schynt bekent, is dikwyls voor de wyzen
Nogh een zeer diep geheim, dat hen ja zweeten doet.
| |
[pagina 14]
| |
Voer my by mynen Vrient in uw verheve stoelen.
't Is hier toch zonder u schier alles zonde en schand'.
Zoo veel verschilt een beemt van vuile modderpoelen,
En d' ongeruste zee van 't onbeweegbaer lant.
|
|