De noodzaak van het overbodige

68

Pro domo (I)

Ik en mijn zelf, ik en mijn andere ikken, mijn alter ego's, ik & iks, mijn het - het is mij allemaal zo zeer en zo lang vertrouwd dat ik het als volstrekt normaal ervaar: ik ben mijn opsplitsingen, omdat er sinds jaren althans voor mijn gevoel geen identiteitskloof is. We weten ongeveer wat we aan elkaar hebben en dat we bij elkaar horen als een been bij een ander gescheiden been: het ene staat soms terwijl het andere beweegt, het ene is soms wat korter dan het andere, maar dat is geen wezenlijk bezwaar. Pijn is soms spookpijn, maar niet minder gevoeld. Vervreemding treedt pas op als iemand het andere been stil wil laten staan of het eerste bewegen. Daar passen wij voor.

(Het gevoel van veeleenheid is veel sterker geworden na het jarenlange werken aan mijn autodiagrafie, vooral na herlezing en stilering van het materiaal enkele jaren later. Ik herkende alles als tot mijzelf behorend en er was een soort continuïteit ontstaan, samen met een zekere (compositorische) eenheid die ik als de mijne kon accepteren, zonder het gevoel te hebben dat

[p. 123]

mij/ons geweld werd aangedaan. Ik heb tot op zekere hoogte mijzelf letterlijk geschreven.)

*

‘A well-written life is almost as rare as a well-spent one.’ Thomas Carlyle

*

Op den duur weet je ongeveer wie je bent, of liever: je weet iedere keer opnieuw ongeveer wie je bent of niet bent, maar als je het direct onder woorden moet brengen weet je het niet. Ook het omgekeerde is het geval: ik ben onzeker over mijzelf, maar zo gauw ik mijn vermoedens formuleer krijgen ze een zekere stelligheid die omgekeerd evenredig is aan mijn gevoel van zekerheid. Ik weet op schrift meer dan in werkelijkheid, ik ben in woorden geformuleerd geprofileerder dan in het dagelijks leven. Anders gezegd: verwoord ben ik óf meer óf minder en nooit die ik in werkelijkheid ben.

*

Formuleer me en ik vormuleer mijzelf anders.