De noodzaak van het overbodige

34

Hellend vlak

Ik weet niet of iemand het ooit genoteerd heeft - in ieder geval is het voor ieder nog duidelijk zichtbaar -: de beroemde vierkanten van Malevich zijn niet absoluut vierkant. Ze zijn onzuiver en hebben soms één duidelijk hellende zijde. Bij het Zwarte vierkant van 1915 is dit heel opvallend en ook de kleine herkenningsinsignes zijn allesbehalve zuiver.

Het moet vooral dit element zijn - samen met de ongelijkmatige kleurverdeling in de monochrome vlakken van de vierkanten en cirkels - die deze ‘suprematistische’ figuren van regelmaat en starheid redt, zoals onzuiverheid dit vaker bij kunstwerken doet. Zo ook redt een conceptionele, ‘constructivistische’ stilering de meer realistische werken uit de periode die erop volgt van een teveel aan (sociaal) realisme. Zowel perfectie als perfecte mimese werkt dodelijk of op z'n minst verlammend, net als alle volgehouden symmetrie en regelmaat.

Kenmerkend in dit opzicht is de stijl van de navolgers van suprematisten als Malevich en Rodchenko, de vroegere én de latere: zij perfectioneerden hun - niet met de hand getekende, maar met liniaal en passer getrokken - abstracte figuren. Gevolg: vaak heel mooi, maar ook levenlozer.

*

[p. 68]

Stapeltje lectuur - stapeltje rotte vis

Voor dat ene kilo boek is twee kilo boom nodig; het verschil in gewicht gaat als afval het water, de lucht of de bodem in. Om de zuivere papierbestanddelen van het ruwe hout te scheiden moet het opgekookt worden met zware chemicaliën, bijvoorbeeld natronloog en natriumsulfide en het moet met chloor gebleekt worden.

Om slijmvorming op het papier tegen te gaan worden de microben die dit veroorzaken bestreden met kwikverbindingen, die na lozing de natuur ontregelen.

En dan is er het schoonwater-verbruik. Om een kilo boek te maken is een hoeveelheid water van hoge kwaliteit nodig die kan variëren van twintig tot zeshonderd liter.

Wanneer iedereen nu een beetje aan het idee gewend is dat men naast zijn stapeltje lectuur een even groot stapeltje rotte vis plus een teil water moet denken, kan men gaan lezen: dit boek bijvoorbeeld.