De geboorte van een geest

[VIII]

-Een mens heeft veel pijnlijke herinneringen en de geschiedenis van de mensheid evenzo.

-...

-Soms denk ik dat de mensheid meer pijn dan plezier heeft be-

[p. 253]

leefd.

-Hoe zou jij de geschiedenis dan willen zien?

-Zoals ie nu is, maar anders, anders...

-Zoals het nu is, of was?

-Nee, eigenlijk ook niet nee.

-Het liefst zou je de geschiedenis willen veranderen, hè, zodat ze anders werd dan ze was.

-Ja.

-Bijvoorbeeld door een sf-ingreep, als tijdmanipulator, of door een krachtige gemeenschappelijke fantasie die de gebeurtenissen anders rangschikte en redigeerde?

-Ja, maar dat gaat helaas niet. Je kunt hooguit de geschiedenis herschrijven, maar dan wordt die er nooit beter op, hooguit eerlijker en dus slechter. Het enige dat we doen kunnen is de geschiedenis beïnvloeden door middel van het heden, de loop bewust in de goede richting ombuigen, zoals iedere nieuwe penseelstreek van een schilder alle omringende kleuren en zelfs de totaalindruk van het schilderij verandert of zoals een laag kindersterftecijfer of het aantal kankergevallen de gemiddelde leeftijd van iedereen beïnvloedt, dus ook van oudere mensen van wie de individuele geschiedenis al lang vaststaat, en omgekeerd, hoe meer vijftigjarigen aan longkanker overlijden des te korter wordt de gemiddelde leeftijd van de volgende generaties, zelfs van baby's die nog geboren moeten worden. Anders gezegd, alleen door de lijn van de toekomst te beïnvloeden kun je het verleden wijzigen, evenals het heden, dat eigenlijk alleen maar uit min of meer recente toekomst bestaat.

-En daar help jij aan mee?

-Aan wat?

-De geschiedenis in die zin te beïnvloeden?

-Wie, ik? Laat me niet lachen. Geen enkel individu kan aan de geschiedenis iets veranderen, daar zijn hele generaties voor nodig. En dan nog zal er in de geschiedenis maar heel weinig van zichtbaar zijn: de geschiedenis zal nog heel lang blijven zoals ze was...

[p. 254]

-Eigenlijk zou je er in moeten kunnen blijven geloven, zoals vroeger toen je dacht dat de zee hoger werd als jij er in plaste of er een steen in gooide - door jouw beetje urine of jouw steentje.

-Ja, zei hij, ja; hoe je het keert of wendt, de geschiedenis zal nog heel lang blijven zoals ze was, nu...