De geboorte van een geest

[XI]

Het gepeupel dan trok in onbeschrijffelyke woede naar 't huis van Adriaan en Pieter de Nooy, staande op de Keizersgragt by de Reguliersgragt. De eerstgenoemde hadt in Amsterdam geene pagt gehad, zedert den eersten April, wanneer die van het zout en zeep ten einde liep: maar zyn zoon Pieter de Nooy hadt de impost op de Consumptietabak. Zy woonden beiden in 't zelfde huis, en 't was op den middag, omtrent half één uur, toen het volk, ten getale van omtrent twintig persoonen, zo mannen als vrouwen, behalven een menigte kleine jongens, die den hoop vermeerderden, voor zyn huis vergaderde. De jongens hadden den voortogt, en maakten een' aanvang van de verwoestinge met het insmyten der glazen, waar toe, wel ras, de geheele menigte de hand boodt... Dit verrigt hebbende, brak men de deur met hamers en bylen open, en baande zig op deeze wyze een vryen ingang. De woede hieldt 'er onbeschrijffelyk huis: men rukte aanstonds alles van zyne plaats en naar de vensters, sneedt de bedden open, en strooi-

[p. 207]

de de veeren in den wind, die als een digte sneeuwbui op straat vielen. Kabinetten, Kasten, Ledikanten en Tafels werden aan stukken geslagen, vertrapt, en voorts ten huize uit geworpen. Men zag de fraaiste Spiegels aan gruis breeken; geheele groepen van keurig Kraakporcelein aan stukken trappen, en in de gragt smyten. Men zeide ondertusschen, dat men niet van zins was zig met roof en buit te verryken; en ten bewyze van dit zeggen, wierp men ook het gereede geld, dat men 'er vond in 't water; hoewel dit niet veel van belang was, om dat de Nooy, deezen stroom ziende opkoomen, by tyds zig van 't zelve ontdaan hadt. Kortom, niets werd verschoond, en toen de woede geene bezigheid meer vondt, viel zy aan op het huis zelf. Men brak de marmere posten uit het woonhuis en vernielde ze tot puin. De heerlykste Plafons of Zolderstukken werden aan lappen gesneeden en in 't water geworpen; men brak een gedeelte der hardsteenen voorgevel af, en wierp de stukken van boven neder, waar door eenige plunderaars ligtlyk gekwetst werden. Vervolgens nam men de dakpannen weg, en brak de latten van het dak af. Dit alles verrigt zynde, blies men den aftogt, laatende een party jongens agter, die de vernielde goederen nog verder tot gruis sloegen.

De hoofden der plonderaaren, merkende dat het werk te lang duuren zou, zo zy ieder huis, waarop zy het oog hadden, één voor één aanvielen, verdeelden hun volk in verscheidene benden, die zy den naam van Ploegen gaven.

Een gedeelte der plonderaaren dan trok van daar naar Bunel, Pagter van het zout en de zeep voor zig zelven alleen, en daarenboven die van de grove waaren, van de turf en kooien in Kompagnie met J. ten Dam. Behalven dat, was hy ook een Koopman in Engelsche Manufactuuren... vondt 'er veel kostelyk huisraad, dat alles vernield en in 't water gesmeeten werdt... sneed men de heerlykste gewerkte stoffen aan stukken... verscheidene rollen Floers ondergingen het zelfde lot... dreeven hier en daar door de Keizersgragt... een goed getal flessen met Jopenbier, waar van zy lustig zoopen... een fraaije Bibliotheek, meest in keurlyke Fran-

[p. 208]

sche Banden gebonden, werdt verscheurd en gesneeden... de geldzakken sneedt men open, en strooide het geld in de gragt...

Een zonderling staaltje van godsdienstigheid, zo men het dien waardigen naam geeven mag, zag men alhier omtrent een grooten Bybel. Een zekere jongen, welke mogelyk nooit gehoord hadt dat 'er zulk een boek in de waereld was, wilde dien met de overige boeken aan flarden scheuren; maar sommige plonderaars, door een soort van eerbied getroffen, ontrukten het boek den jongen, die, behalven de bestraffing, welke men hem hier over deedt, nog een braaven slag kreeg, met vermaaninge om zulks in het toekoomende niet weder te beginnen. Om het boek voor den schendlust te beveiligen, verzogt men aan één der buuren, hetzelfde in bewaaringe te neemen.

naar 't huis van Christoffel Lublink, Pagter van 't Gemaal, de Waag, de inkoomende graanen en den veertigsten penning van de schepen... de schendlust ging hier alle maat te boven... kostelyke stoelen van glad hout... nevens andere ongemeene huissieraadjes vertrapt en geschonden... zakken met zilvergeld open gesneeden... met hoeden vol in 't water gesmeeten... Eenig vrouwvolk trok de klederen van Juffrouw Lublink aan, en danste in de zykamer, onder een onophoudelyk geschreeuw en getier... uit een stuk stof werden verscheidene vaandels gemaakt en aan stokken gehegt. Een Vlugt met kanarievogels, putters, vinken, sysjes en koddenaars,werdt in stukken gehakt, en de vogels de vrye lugt gelaaten.

goud en zilverwerk werdt plat getrapt, onder anderen ook twee zeer kunstig gedreevene fruitschaalen... een doosje met juweelen werdt, door middel van een stukje koperen kanon, tot gruis geslagen, en aan den vloed opgeofferd. Twee paerlsnoeren dreeven op een kussen door de gragt; maar de plonderaars zulks merkende, wierpen zo lang met steenen, tot dat zy zonken.

[p. 209]

verschoonde niets, dat tilbaar was en losgerukt kon worden. De wynvaten sloeg men den bodem in, en de flessen, die men afgetapt vondt, sloeg men aan gruis, na dat men zig weinig minder dan smoordronken hadt gezoopen. De wyn vloeide als een stroom van bloed door den kelder, dien men tot aan de knieén moest doorwaaden. Eenigen hebben zig te dier plaatse dood gezoopen, of zyn door de sterke wynlugt versmoord geraakt...

de overvloed van de keurigste wynen hadt de hersenen der plonderaaren zodanig ontsteld, dat zy alle menschlykheid scheenen uitgeschud te hebben... wie viel, bleef liggen... Gruwelyk was de onbeschaamdheid, oneerbaarbeid en wellust, die hier openlyk gepleegd werdt; ja men ontzag zig niet, de allerstrafbaarste ontugt voor elks oogen te brengen... Een vrouwmensch is, gantsch naakt, dood uit het huis gebragt... op één der kamers stroomde de wyn zo hoog, dat er de meesten als beesten in lagen: want de hooge dorpel belette het wegvloeijen.