De geboorte van een geest

[XV]

CARANSA: Elke winst die een mens neemt, daar wordt ie niet armer van.

De kamer waarin ik binnengelaten word is geweldig groot. Van een enorme, lange, blauw beklede bank die haaks op een even lange andere staat komt de heer Caransa lachend overeind.

Na de handdruk ga ik zitten en merk dat de tafel bedekt is met schalen waarop bijzonder lekkere dingen: geweldige bonbons, gekonfijte vruchten, enz. De juffrouw brengt koffie, op de TV

[p. 149]

begint een meneer te doceren. De heer Caransa legt beide armen op de bankrug, hij heeft gouden manchetknopen en om de pols een gouden horloge. ‘Ik voel me hier thuis’, zegt hij. ‘Er is hier niks protserigs, zeg nou zelf. Ik ben ook niet iemand die de cultuurmens uithangt.’ Drie, uit ramen bestaande wanden van de ruimte kunnen helemaal opengeschoven. In lange vazen staan bloemen en takken vol orchideeën. Er zijn planten, zo hoog als bomen en het hout van plafond en vloer is mooi van kleur. In de reusachtige open haard ligt een stapel prachtige houtblokken. Kijk ik naar links dan zie ik een schilderij van Rembrandt, daartegenover hangt een Jan Steen.

‘Mijn halve leven is geweest (spreekt snel en met emotie) éerst geld maken. Als ik een auto had, al was ie nog zo mooi, als ik hem met winst kon verkopen, deed ik hem weg. Elke winst die een mens neemt, daar wordt ie niet armer van. Daarom, weg, sssjt, eruit... Ik hechtte nooit aan iets. M'n huis, m'n auto tot waar ik in zat... weg... eruit. Ik ben zoveel mogelijk huizen gaan kopen. Toen ik zag dat de army-handel niet meer ging, volgens mij was in '62 de room eraf, heb ik me met volle energie op de huizen gegooid. Bedrijfspanden, blokken huizen, gronden waar ik dacht dat gebouwd zou worden. Huizen die ik kocht voor f.10.000 werden een ton waard. Als je honderd huizen hebt, had je zes, zeven miljoen verdiend. Zo is het grote vermogen echt bij elkaar gekomen.’

Korte stilte. ‘Waarom zou ik bang zijn? Ik ben met geen cent begonnen. Niemand kan me het vertrouwen in mezelf ontnemen. Ik heb alles wat ik gezegd heb waargemaakt. Ik kom op 't ogenblik bij mensen waar ik vroeger niet voor de deur mocht staan. Nou zijn ze blij als ik binnenkom.’

‘Ik kan verschrikkelijk snel denken. Als ik voor een zaak sta, gaan meteen 3 gedachten door mijn hoofd: Kan ik 't financieren, geloof ik erin...

[p. 150]

Je gedachten staan niet stil. De dokter zegt, als ik jou een gloeilamp in je hand geef, moet ie gaan branden van de spanning.

Kijk, als baas moet je je medewerkers kiezen... Je bent op je personeel aangewezen. Ze werken onder je leiding en als je zelf dynamisch genoeg bent, lopen ze mee. De achterblijvers moet je weg doen. Ik leid die zaak ook niet meer alleen voor mezelf. Je hebt verantwoordelijkheidsgevoel voor al deze mensen. Tegen welke schouder kan je nou nog uithuilen?

/ ... Wordt men zich opeens bewust van wat deze man, die eens in de rij stond van de volksgaarkeuken in de Spuistraat om voor 35 cent een bord warm eten te krijgen, in luttele jaren tijds heeft bijeengegaard: meer dan 300 huizen verspreid over Amsterdam, vaak halve straten, het bioscooptheater Rex, enkele hotels (het Zandvoortse Badhotel kocht hij vorig jaar voor f 6.000.000.-). Enkele kapitale panden in de Kalverstraat, het restaurant de Bock, een vlasfabriek in Appingedam, flatgebouwen, een kantoorgebouw in aanbouw, een garage met kantoorflats in aanbouw en een hotel met 70 kamers in Israël, ook in aanbouw.

Maup Caransa is 48 jaar. Een rijzige man met een open gezicht, rossig haar en lichtblauwe ogen. ‘Ik heb armoede gekend en dat is verschrikkelijk. Maar dat wil niet zeggen...’

/ Veertig jaar geleden speelde Maupie met zijn vriendjes in de Rapenburgerstraat te Amsterdam, waar zijn vader een klein kolen- en oliehandeltje had. Soms was er geen tijd om te spelen, want dan moest hij met zijn broertjes houtjes hakken, die per bos aan de klanten werden verkocht. Hij doorliep de lagere school en de eerste klas van de ulo. Toen wachtte hem de eerste baas, een kruidenier, waar hij 2 jaar loopjongen was. Volgde het baantje van fietsjongen bij persbureau Vaz Diaz...

[p. 151]

/ Maupie Caransa, 16 jaar oud, besloot toen voor zichzelf te beginnen. Hij kocht voor f 1.50 een autowrak, sloopte het ding, en wist de onderdelen voor een paar tientjes aan de man te brengen. Een paar jaar lang specialiseerde hij zich in sloopauto's...

Na de oorlog greep Caransa zijn kans. Hij begaf zich in de handel en in 1946 kocht hij voor f 750. - zijn eerste huis, een piepklein woninkje op Kattenburg. Een jaar later was hij de eigenaar van een garage aan het Waterlooplein voor 80 à 100 auto's en kort daarop kocht hij voor f 30.000. - een zuurinleggerij.

Zijn beste zaken deed Caransa toen hij in Engeland op een partijtje oude autobanden beslag legde en daardoor in de handel in legergoederen terechtkwam. Hij kocht spijkerbroeken, regenjassen, maar ook vrachtauto's en schepen. In 1961 was Caransa de grootste army-contractor van Europa... Met het geld dat ik in de dumpzaken verdiende, kocht ik huizen. Ik heb me voornamelijk tot Amsterdam beperkt, omdat de waarde van het onroerend goed in Amsterdam nu eenmaal 70 pct. boven die van de rest van het land ligt. Bovendien is een geconcentreerd bezit gemakkelijker te exploiteren. Ik koop echter alleen met het doel om vroeg of laat weer te verkopen... Alle huizen aan het Waterlooplein bijvoorbeeld heb ik langzamerhand in mijn bezit gekregen. Het zijn krotten, maar straks verrijst hier een volkomen nieuw stadsdeel rond het nieuwe stadhuis.

En zo weeft Caransa zijn huizennet over Amsterdam... Ik heb maar éen vrees: dat ik tenslotte zo hoog zal komen te zitten, dat de mensen zich van mij afkeren.