De geboorte van een geest

[p. 80]

[VII]

Zie Hannes strompelen. Toen ie koorts had en ik hem een glas water wilde geven dacht ie dat ik hem wou vergiftigen - om z'n rottige twintig sigaren die hij in z'n kast had bewaard. Denkt het nog. Groet me niet meer, de gierigaard. Maar een lief-oud-mannetje kan ie spelen als er bezoek is, reken maar van jes. Kunnen ze allemaal. Ook ik. Kan het wel, maar doe het niet. Soms wel.

Wat is trouwens oud? Toen ik veertig was dacht ik: van nu af aan word ik iedere dag ouder; daarvóor niet. Nou ook niet meer. Kan me niet (veel) schelen; nee, echt niet. Jezus, waarom zou ik er om liegen? Anders... Wij zien elkaar weer... Waar?... Toen ze stierf... Zou haar hier alleen maar overdag kunnen zien; samen wandelen in de zon, op een bankje zitten aan de kade, praten? Trillende hand vasthouden? Zie het ze maar weinig doen, alsof ze van elkaar vervreemd zijn door het gescheiden op slaapzalen slapen, begrijp het niet, maken de indruk dat het hun weinig kan schelen, geen probleem, begrijp het niet, wat de Heer heeft samengevoegd zal de mens niet scheiden... Toch weer moe... moe...

// (De toniese spierspanning al weer verminderd; uitgeput; toch weer sterke neiging tot overgave. Is - blijkbaar - menselijk. Voel einde naderen... lang geleden ingezet, al meer dan vijftig jaar, maar nu sneller... / Probeer opnieuw wat energie in te zetten, maar bezit nog weinig reserve, weinig. Vecht voor z'n leven. Moe. Red het niet, red het niet. Schijnt zelf niet meer te willen, of toch wel te willen, maar niet meer met hele persoonlijkheid. / Even over naar een jongere om wat meer levenskracht op te doen - om hem te helpen? Snel./ Dan plotseling de grotere warmte, bloedkracht, energie. Alsof ik nog moet beginnen. Denk:)

/ Soms, als ik ze zo zie lopen... Weet het nog eerder dan de dokter wanneer het zover is. Kom ze tegen op plekjes waar ze anders niet komen, hebben zelfs geen benul wat ze daar uitvoeren, staan er stilletjes de aftocht te blazen.

[p. 81]

Soms komt er iemand naar me toe om afscheid te nemen. ‘Nou opzichter, 't is met me bekeken hoor.’ Geeft me een hand. Hadden tot voor kort meestal gelijk; binnen een of twee dagen de pijp uit. Maar met die nieuwe dokter weet je het niet meer. Kalefatert ze op met injekties of zo en verdomd, ze leven gewoon verder. Maakt er een sport van. Vraagt geloof ik niet eens of ze het leuk vinden of niet. Ken er nu al drie die een jaar geleden afscheid van me genomen hebben. Herejezus, ik ben niet kristelijk, maar... / En als ze nou godverdomme niet gauw een nieuw gebouw neerzetten zodat man en vrouw 's nachts bij elkaar kunnen blijven dan grijp ik die wethouder van volkshuisvesting nog eens in z'n lurven als ik 'm zie... Na veertig of vijftig jaar huwelijk gewoon uit elkaar gerukt... Een schande. Er zijn nog tehuizen in de provincie waar ze voor viezerik uitgescholden worden als ze, getrouwd of ongetrouwd, op hun oude dag nog wat troost en warmte bij elkaar zoeken. Hier in Amsterdam niet, al is het officieel niet toegestaan. Ben trouwens blij te konstateren dat het zo lang door kan gaan - bij sommigen. Onaneren nog in de lakens. In een zakdoek zou beter zijn. Te oud voor de zakdoek en te jong voor het laken. Omgekeerde wereld.

Maar op een keer stopt het. Geen sap meer. Alles begint op te houden. De kring wordt kleiner, eerst van de grote buitenwereld, dan van de kleine buitenwereld. Zelfs van het doodgaan van andere ouwe mensen hebben ze op de duur geen weet. Op een gegeven moment zitten ze alleen op hun bankje, zonder hun laatste ouwe makker. Eenzaamheid die nauwelijks nog eenzaamheid te noemen is omdat ze niemand missen. De nauwste sirkel.

Jezuschristus, waarom denk ik dit, dacht hij. Slaakte een zucht had een gevoel alsof er een vogeltje uit zijn keel vloog, of een gedachte, of de geest van een oude man of zoiets. (Nog niet, nog niet!) en voelde zich opgelucht, ontroerd ook. Niet goed snik je kan en mag in dit beroep niet te gevoelig zijn. Rimpelige oude mannetjes en vrouwtjes gaan op baby's lijken, innerlijk en uiterlijk. Tenslotte moest je ze nog wassen ook en helpen de broek aan

[p. 82]

te trekken, de gulp open te knopen om te pissen. Evengoed opletten dat ze niet over je gaan lopen... /

Schrok op. Riep: - Hé opa, dat gaat zo maar niet. Tussen de geraniums. Wat moeten de mensen aan de overkant van de gracht er wel niet van denken? Dat het hier een zwij netroep is? / (En over, nieuwsgierig:) - Ik kon het niet inhouden, zei hij met een ekstra bevende ouwe-marinestem en wat zieliger kijkend dan normaal, ik kon het niet halen naarbinnen.

-Onzin, dat heb je nog nooit gehad. Gewoon geen zin om naarbinnen te gaan, gewoon voor mallemoerskont laten gaan.

-Niewaar, zei hij bijna huilend. Als ik het in m'n broek had gedaan was het ook niet goed geweest. Ik kan ook nooit iets goed doen. (Clown. Hobbelde weg.)

-Als ik het weer zie zal ik...