De geboorte van een geest

[II]

Opten X^en dach in Julio anno LXXV is gewilkoert...

clviii. I. Item, dat nyemant en moet enige crengen, tsy dode paerden, coeyen, calveren, verkenen, scapen, honden, catten of diergelike warpen int water binnen der stede van Amstelredamme, up een boet van III pont te verbueren. Mer die crengen sal een

[p. 67]

ygelijc bedelven onder der aerden, of die boten gelden.^*

clxxxvi. Upten xxix^en dach in Mairte is gewilcoirt ende mijtter stede clock van der huyse ofgeropen, dat nyemant een roggenbroot, zwaer wegende xii pont, hoger vercopen en moet dan elke broet voir een stuver, uptie verbuernisse van elke reyse, die anders dede, te verbueren een pont. Ende die dat anbrochte soude hebben die helfte van den booten.

ccxlvii. Scout, burgemeesteren, scepenen ende raide wilcoeren ende gebieden, dat achtervolgende dat mandament, dat lestwarf uuyten hove gecomen ende gecondicht was, dat alle die gasthuusboeven, truwanten, vette boeven, rabauten ende alle andere diergelicke gesellen, gesondt van leyden, die hier in der stede zijn of namaels comen mogen, terstondt voir II uren uuyter stede ende der stede vryheyt gaen ende blyven sullen tot ewigen dagen; want indien zy hierenboven gevangen worden, men sal die also uutrechten mit geselen, mit koere oere an die kake te spikeren ofte anders, dat zy allen anderen exempele wesen zullen.

cccxxvii. Item, dat die guede luyden van den gerechte waerschuwen een ygelijck, also Simen Modder dagelix, overmids der coopmanscap, die by hantierende is, voir rechte onbehoirlijcke manyeren houdt, ende deghenen, die rechtelick tegen hem tugen, dreycht te slane ende slaet, nyemant daeromme enyge coopmanscap mitten voirscreven Simon doen sail; want men daeromme in toecomende tyden gheen recht doen en sail; ende dat Simon voirscreven hieromme nyemant misdoen en sail mit woirden noch mit wercken, up die verbuernisse, boven tsheren boeten, van xxv^M steens off xxv Postelaetsgull, daervoir. Ende hier en sal anders gheen bedrach off wesen dan tgerechts proeven.

* Wanneer Karel v in 1540 Amsterdam wil bezoeken wordt hem dit afgeraden, ‘omdat t'Amsterdam de vier elementen gecorrumpeert zijn, ende om te behoeden die gesontheyt van Syne Majesteyt ende degenen, die hem volgen ende water drincken willen, 't welck t'Amsterdam neyt en doecht.’

[p. 68]

cccxc. Item, dat die ouders daertoe sien sullen, ende dat alsoe benemen, dat hoere kinderen voirtan gheen vergaderinge tegens malcanderen maken en sullen, omme tegens malcanderen mit steenen te warpen ende te vechten, roepende ‘boye, boye, egellentier’ ofte anders, als sy gewoenlick siin te doene, op een boete van die ouders te verbueren van X^M steens.

Ende wairt saicke dat enige van den kinderen dairmede waren, die gheen ouders en hadden, off dat die ouders die boete niet betalen en mochten off en wouden, soe sal men die kinderen doen halen by des schouten ende der stede knechten ende doen ze well gheesselen ende corrigieren openbairlicken optie Plaetse voir die kaeck, in sulken schiin dat zijs hem op een ander tijdt well wachten sullen.

ccclxii. I. Wantet alsoe is dat alle dinghen, gestelt ende gedaen by regule ende goeder ordinancie, bequamer ende starcker zijn dan deselve sonder regule oft ordinancie, ende dat mynen heeren van den gherechte, soevele hem doenlijck is, gaernne souden voirsien ende verhoeden alle periculen ende bescaempthyden, die by quader ordinancie ende toesicht souden moghen gebeurren, ende dat.