Romanbeschouwing in voorredes 1600-1755. Deel 2: Teksten

Regelnummers proza verbergen

1754 [De Duitsche avonturier]

De Duitsche avanturier, of zeldzame levensloop van den heer Frederik**** [...]. Doormengt met staat- en zedekundige aanmerkingen. Dordrecht, J. van Hoogstraten, 1754. uba 1164 C 36.

Voorrede aan den lezer.

1Bescheide lezer,

2Nimmer had ik gedacht, dezen mynen wonderlyken en zeer zeldzamen 3Levensloop door den druk het licht te doen zien, dewyl ik genoeg 4voorzag, de geringe eer die my hieruit te wachten stondt, en alle 5dusdanige Levensbeschryvingen doch met den gewoonen naam van 6Roman gedoopt worden: ook wil ik zeer graag bekennen, dat ik zelve, 7een historie van deze natuur, voor zoodaanig een zou te boek stellen, 8indien ze my in de hant ware gekomen, en ik alles zelf niet ervaren 9hadde: maar een myner goede Vrinden, met wien ik, sedert ik myn 10heilzame rust gevonden had, zeer gemeenzamen ommegang gehouden

[p. 139]

11heb, en welken ik alle myne levensgevallen veelvoudig hebbe verhaalt, 12alzoo wy dagelyks by den anderen waren; is alleen genoegsaam de 13oorzaak, dat dezelve aan de werelt dus bekent zyn. Deze had uit de 14verhalen, welke ik hem zoo nu en dan gedaan hadde, een gansche 15Historie van myn leven opgestelt, met voornemen, dezelve by d'een 16of ander gelegentheit ter Drukpers over te geven; het welk hy my 17op zekeren avont, dat wy wat laat by den anderen waren, bekent 18maakte, na hy my alvorens diversche reizen had aangeweest, om zulks 19op my te verkrygen, 't geen ik hem echter t'elkens met zeer veel 20stantvastigheit hadde afgeslagen, tot zoo lange, zegge ik, dat hy my 21zyn voornemen openbaarde; wanneer ik van opzet veranderde, en my 22liet bewegen, om alles in die form op het papier te brengen, gelyk 23het den gunstigen Lezer hier vertoont wort: want ik bevond, dat myn 24Vrint de gevallen van myn leven zoo wonderlyk door malkanderen 25had gehaspelt, dat dikwils bejegeningen, welke my op 't einde van 26myn wisselvallig omzwerven waren gebeurt, door hem in 't begin waren 27geplaatst; en wederom andere, die my in 't midden waren ontmoet, 28verre aan 't einde ter neergestelt; zoo dat het my genoegsaam als een 29Doolhof van vreemde bejegeningen toescheen.

30Wat nu de wisselvalligheit van myn leven aangaat, die is my zelve 31onder 't schryven veeltydts als in een ' droom voorgekomen; want 32als ik eens bedenke, hoe dikwerf ik den hoogsten trap der Fortuin 33beklommen, en hoe menigmaal ik my kort daar aan weder in den 34diepsten afgront van vernedering gevonden heb; ja zoodanig, dat 'er 35geen oogenblik ruimte tusschen my en d'onvermydelyke doot scheen 36te zyn; zoo kan my het bloet noch van schrik ontroeren en het zweet 37van angst uitbreken, als zage ik zulks alles noch levendig voor myne 38oogen: wordende hier in d'uiterste elende en armoede, verhongert en 39naakt, onder de bende der Bedelaars gevonden; daar met een Koningklyk 40ontzag, in alle pracht en heerlykheit, en in d'armen van de schoonste 41Prinses der werelt, door Vorsten geviert en aangebeden; zoo dat ik 42rond uit durve zeggen, dat het wuft geval niemant zoodanig ten speelpop 43heeft gebruikt, dan my, noch niemant zoodanig ten doel van zyne 44slinksche nukken heeft gestaan, dan ik, dewyl genoegsaam myn gansche 45levenstydt tot een spel van 't geluk verstrekt heeft.

46Niemant dunke het ondertussen vreemt, dat alles dus eenvoudig is ter 47neder gestelt, dewyl in deze jaren, welke ik tegenwoordig bereikt hebbe, 48en waarin ik dit schryve, alle hoogvliegende gedachten my reets 49ontvlogen zyn. Ook meen ik, dat men niet genootzaakt is, der Waarheit 50eenigen opschik of sieraden by te zetten, alzoo zy zich harer naaktheit

[p. 140]

51niet behoeft te schamen; zynde van zoo volmaakt eene schoonheit, 52dat, ware de verkeerde werelt niet een bedriegelyk floers voor d'oogen 53gehangen, ieder om 't zeerst zoude trachten, haar met d'uiterste liefde 54en tederheit te omhelzen.

55[...]

56Wat de gevallen op myne Oostindische Reize betreft, en 't geen my 57in Abyssinie is ontmoet; een menigte Journalen van Reizigers, en de 58dagelyksche ondervinding, geven ons genoegsaam aan de hant, wat 59vreemde bejegeningen een Zeeman kan wedervaren, inzonderheit op 60de Indische reizen. Om kort te zyn, myne levensgevallen konnen ieder 61ten nutte strekken, en, als in een' spiegel vertoonen, hoe men zich 62in 't omzwerven op deze werelt behoort te gedragen, en geene zaak, 63hoe schoon die ons voorkomt, lichtvaardig aan te slaan, zonder eerst 64in overleg te nemen, wat gevolgen die kan na zich slepen. Niemant 65is 'er, van hoe gering een oordeel hy ook zoude mogen zyn, die geene 66leering uit myne dwaasheit trekken, en door myne zotheit niet verstandig 67worden kan.

68Waar mede ik mynen bescheiden Lezer het goede beveele en hem 69wensche wel te varen.