Romanbeschouwing in voorredes 1600-1755. Deel 2: Teksten

Regelnummers proza verbergen

1752 [De Walcherse Robinson]

De Walchersche Robinson: zynde een zeldzame, doch tevens ware geschiedenis [...]. Rotterdam, Alardus van Eyk, 1752. uba 1011 G 31.

Voorreden.

1Waarde lezer.

2Onder alle zaken, die een redelyk schepsel, zonder zich aan tydverkwistery 3schuldig te maken, gebruiken mag, tot een verpoozing van 4zyne kristelyke en huishoudelyke oefeningen, zyn inzonderheid dezulken, 5die vermaken en stichten. De oude heidenen zelfs hebben dit geweten, 6en in trein zoeken te brengen. Zy verzierden hier toe verscheiden 7geschiedenissen, dezelve zoodanig bewimpelende met waarschynlyke 8gebeurlykheden, die zy ons voor ware geschiedenissen in de vuist willen 9stoppen; dat wy waarlyk by zommige voorvallen, daar in omstandig 10verzonnen, en terneer gesteld, genooddwangd zyn te weenen, of vrolyk 11met de overwinnaars ons te gedragen.

12Indien wy stellen, dat de Geschiedenis van Troje, zoo als ons dezelve 13door den griekschen Homeer verhaald word, waar zy, moet men zeggen, 14dat dezelve waardig was, ter eeuwige gedachtenisse beschreven te

[p. 114]

15worden; doch stellen wy dezelve verzierd te zyn, dan blykt ons, hoe 16veel moeite de ouden zelfs hebben aangewend, om hunnen tydgenooten 17en nakomelingen van verboden minnevlammen afteraden, door te 18toonen, van hoe schadelyke en verdervende gevolgen dezelve zyn, dan 19zien wy hoe schadelyk het is voor een stad of land, het kwaad niet 20te straffen, ja dat de gevolgen daarvan, zomtyds steden en koningkryken 21in den grond slepen, en verwoesten.

22Dan zien wy, dat de hemel eene rechtvaardige zaak, hoe zeer en hoelang 23zy onder blyve, eindelyk echter doet zegepralen. stappen wy van 24Homerus op Virgilius, daar vinden wy de liefde van een Zoon tot 25zynen gryzen Vader zoo deftig beloond, dat om dien kinderplicht het 26late nakomelingschap den scepter over de aarde heeft gezwaid.

27Hoe hoogdravend, deftig en tevens betooverend de styl van die twee 28beroemde mannen zyn mogen, men vind 'er veel te veel zaken doorgaans 29in, die de jeugdt tot eene Romaneske of ingebeelden grootmoedigheidt 30vervoeren kunnen, dan daar door van het spoor eener ware nedrigheid 31doen verdwalen.

32Allereenzaamst dan, en tevens allervermakelykst zyn zulke zaken, waarin 33de nedrigheidt uitblinkt, en alles alleen schynt samen te loopen, tot 34dat groote punt, dat God alles magtig is, en alleen allen lof verdiend. 35Wanneer ons dit geschrift van den Walcherschen Robinson eerst ter 36hande kwam, hebben wy het zelve met veel aandacht en opmerking 37doorgelezen, en ziende dat de Almacht Gods daarin uitschitterde, dat 38uit al die verhalen klaar bleek, dat God alleen van al die zegeningen 39de eer toekwam, en dat hier zelfs doorgaans en wel voornamentlyk 40in het 4de en 5de boek klaar vertoond werd, dat Godt uit het geschapene, 41zoo dat hy is, als wie hy is, gekend kan worden, maakten wy te minder 42zwarigheidt, dit noodig en vermakelyk werkje in het licht te brengen.

43Dit vierde en vyfde boek maakten ons nog eene bedenkelykheidt, omdat 44de hedendaagsche smaak zomtyds zoo bedurven is, dat men zulke zaken 45niet gaarne leest, en dit deed ons eenigszins twyfelen, of de drukker 46zyn rekening daar wel by zou vinden, maar wy meenen aan de andere 47zyde, dat ouders, die van de gemeene zoogenaamde Romans hunne 48kinderen, (en van zommige ook met reden) afhouden, te lichter aan 49dezelve den toegang hiertoe zouden openzetten, en het zelve hen zelf 50aanbevelen, zoo dat wy gegrond mogten hopen, dat dit gevreesde verlies, 51door den gehoopten winst rykelyk vergoed zou worden.

52Wy hebben daar nog een stukje van in geschrift, loopende van den 53tyd, waarin Robinson hier ophoud, tot 2 jaren voor zyn sterven; 54vervattende een tydkring van omtrent 47 of 48 Jaren, opgevuld met

[p. 115]

55vele byzondere zeldzaamheden; doch alle echter zoodanig, dat de eerlyke 56imborst van Robinson allesins doorschynd, en het blykt, dat hy niet 57vergeefsch aan de kennis van God in zyn eerste Jaren heeft geärbeid. 58Indien dit deeltje onze verwagting beäntwoord, zullen wy het tweede 59haast laten volgen, dat wy verzekeren kunnen, nog ruim zoo frai te 60zyn.

61Verder dit werkje aan te pryzen, is by ons onnoodig geächt, vertrouwende 62dat het van onpartydigen, geen verdienden lof zal worden ontzegt. 63Gebruik het dan Lezer tot uw vermaak en stichting, en vaarwel.