Romanbeschouwing in voorredes 1600-1755. Deel 2: Teksten

Regelnummers proza verbergen

1682 [De wandelende dukaat]

De wandelende dukaat, verhaalende door kracht van besweeringen veele zeer wonderlijke gevallen, by hem gezien en gehoord [...]. Amsterdam, Timotheus ten Hoorn, 1682. IvN foko 204

Voorreden Aan den leezer.

1Na dat ik een wijl tijdts getwijfeld had, wat manier ik best verkiezen 2zoude, om eenige gevallen, die my in den geest lagen, op 't papier 3te brengen, vond ik geen beter, als de volgende, te weeten, een Dukaat 4spreekende te maaken, en de zelve te doen vertellen de dingen, welke 5ik anders niet wel een behoorlijke samenbinding zou hebben konnen

[p. 50]

6geeven; en ze ieder in een byzonder Hoofd-stuk te brengen, stond 7me gantsch niet aan. In dusdanige stoffen haat ik die wijs van schrijven; 8want behalven dat men t'elkens op een byzondere zaak valt, of ten 9minsten op een byzondere afdeeling van een zaak, bedriegt men des 10Leezers aandacht, door hem van te vooren te zeggen, 't geen hy in 11t gevolg zal vinden. 'k Meen hier mee d'opschriften, die men boven 12de Hoofddeelen zet, en waar in men in 't kort alles vervat, 't geen 13in het gantsch Hoofd-stuk te vinden is. 't Is beter, dat men den Leezer 14in een gestadige nieuwsgierigheid houd, en door de Werken dusdanig 15te verdeelen zijn iever niet en stut. 'k Geloof ook, dat de Heeren 16Duitschers weinig verzuimd zouden hebben, al hadden ze d'oude 17Schrijvers in geen Hoofdstukken verdeeld. Zeker, indien hen deze 18afdeelingen behaagd hadden, ze zouden hen de moeite wel afgenomen 19hebben; maar ze waren 'er vry wat ter wijs toe. t' Komt heel wel 20te pas, als ik een Salusitius, Livius, Kurtius, of een ander Historieschrijver 21lees, dat ik daar t'elkens een Hoofd-stuk ontmoet, daar een 22Op-schrift van een consideraberle lengte boven staat, 't welk me byna 23vergeeten doet, wat ik te vooren geleezen heb. Men weet immers 24wel, dat diergelijke beschrijvingen aan malkander moeten hangen, en 25dat ze niet gestadig om een veertig of vijftig regels afgebroken moeten 26worden. En noch ruim zo zottelijk doen ze, die de Romans gaan 27verdeelen; want wat aandacht kan ik hebben voor gevallen, die ik 28grosso modo voorheen weet? 'k Heb liever gestadig in een nieuwsgierigheid 29te blijven, hoe de zaaken uit zullen vallen, als dat ik ze 30van te vooren weet; dewijl m'er de lust dan van overgaat. Doch al 31genoeg hier van: de Messieurs Hoofd-stukkisten mochten 't kwalijk 32neemen.

33Mogelijk zullen de Wijsneuzen een lengte van rimpels in hun voorhoofd 34trekken, en vervolgens smaadelijk grimlagchen over dat ik een stuk 35Geldts, 't geen ongevoelig is, doe spreeken. 'k Weet, alzo wel als zy, 36dat 'er een volkomene onmogelijkheid in steekt, maar daar men den 37Ezels en de Honden een taal toe-eigent, daar mag men een Dukaat 38ook wel een beetje praats laaten voeren; en men heeft 'er meer 39vremdigheden af te wachten, als van een dezer twee Beesten: door 40dien de Dukaaten vry wat meer Meesters krijgen.

41[...]