Romanbeschouwing in voorredes 1600-1755. Deel 2: Teksten

Regelnummers proza verbergen

1668 [De schouburg der verliefde]

De schouburg der verliefde: alwaar in 't kort vertoont worden hondert wonderlicke geschiedenissen die tusschen minnaars en minnaressen zijn voorgevallen. [...] Amsterdam, Hieronymus Sweerts, 1668. uba 1060 C 3.

Den Wel-edelen Heere Joan van Vlooswyk, Heere van Maeren, Geheym-schrijver van Amsterdam, en bysonder beminner der Poëzy.

1Myn Heer, 2Dewijl ik voorgenomen hebbe de gordijnen van mijnen Schouburg op 3te schuyven, en aan de werelt te vertoonen Hondert Treur-en Bly-speelen 4der Verliefde; zo neem ick de vrymoedigheyt om Uwe Wel-ed: tot het 5eerste gezicht van dezelve te nodigen. Doe my de eer van uw oogen 6eens tot het aanschouwen van dese te leenen: ik ben verzekert, zo 7alles niet na behooren geschikt en uytgevoert is, dat nochtans d'een 8of d'andere uytkomste u behagen zal. Immers dit vertrou ik, dat de 9lankheyt van ider stuk u niet zal verveelen; want ick poogde, zo veel 10doenlik was, in alle deelen kort te zijn, uyt oorzaak dat ik meenig 11Konstbeminner hoorde klagen, dat alles, wat in eenige jaren herwaart 12van zodanige stoffe uytgekomen is, zo lang en breet is beschreven, 13dat het alle Lezers daar door verdrietelik en walgelik gevallen is. En

[p. 38]

14gewis dit is de byzonderste beweeg-reden geweest van de versameling 15dezer Geschiedenissen; waar in, om kortheyts wille, veele omstandigheden 16zijn nagelaten, die nochtans somwijlen wel byzonderlik tot licht 17en bevestiging der waarheydt hadden konnen dienen. Want, mijn Heer, 18het is Uwe Wel-ed: zelf bekent, hoe vreemde voorvallen en tusschenkomingen 19zich menigmaal in 't minnen opdoen, en hoe onmogelik een 20rechte beschrijvinge daar van te maken is, of men moet nootzakelik 21tot temery vervallen. Verschoon dan alles na uw aengeboren bescheydenheyt. 22En zo de geest van d'een of d'ander Schrijver mocht komen 23opdonderen, om my te vertoonen dat hy in sijn taal het een of 't 24ander stuk wat lankwerpiger beschreven heeft; zo bidd' ik, help my 25deselve wat intoomen, en na sijnen lang-vermuften schuylhoek jagen. 26De andere, die nieuw beschreven, en meest in en omtrent Amsterdam 27geschiet zijn, vreezen niet voor Uwe Wel-ed^s: ongunst en 't knagen 28van de Nijdt.

29[...]

30Wel-edele Heer

31Uwer Wel-ed':

32Ootmoedigste dienaar

33H. Sweerts.

Aan de lezer van de Schouburg der Verliefde.

Hier schuyf ik, Lezer, mijn gordijnen
Voor u gezicht een weynig toe;
Op dat gy niet, van 't kijcken moe,
U zelven zoudt te veel verpijnen.

'k Heb u hier hondert Minne-speelen
Op weynig bladen mê-gedeelt,
En die met kracht zo kort verbeeldt,
Als oyt de stof heeft willen veelen.

Wat ik niet kort en kon verhalen,
Heb ik verworpen en versmaet;
En zo dit iemant in my haat,
Ik troost my in hun spot en smalen.

[p. 39]

 

Doch voor die t' lang verhaal behagen,

50

Heb ik twee stukjes uyt Charron,

 

Die ik recht leezens-waardig von,

 

U tot een proefje opgedragen.

 

 

 

'k Had noch schier hondert stucks beschreven,

 

Indien ik niet en had gevreest,

55

Dat gy, die graag het korte leest,

 

My in u yver zoudt begeven.

 

[...]

 

 

 

Wel gy die op 't Toneel der Aarde,

 

U zelfs als Minne-speelers vint,

60

Let, wy hier recht of onrecht mint,

 

Die krygt sijn loon dick na sijn waarde.

 

 

 

Hebt gy een hert ten doel verkoren,

 

Bemint dat zuyver en oprecht;

 

Schoon Hel en Nydt u dan bevecht,

65

Zijt wis hun pogen is verloren.

 

 

 

De deugt is Herk'les in vermogen.

 

Wat Leeu en Draack dat op haer woedt,

 

Treedt sy in 't eynde onder voet,

 

En wordt noch zelf tot min bewogen.

 

 

70

[...]

 

 

 

Mijn Schouburg toont een reeks van dooden

 

Die door 't Bedrog zijn neergeleyt:

 

Maar wie uyt liefde heeft gevryt

 

Is meest de zegepalm geboden.

 

 

75

Wel laat u dit ten spiegel strecken,

 

Op datg' in liefd' en vrolikheyt,

 

Verslyten meugt uw levens tijt,

 

En Cupido u toe mach decken.

H. Sweerts.