Ydelheyt des werelts
(1645)–Adriaen Poirters–
AuteursrechtvrijAenspraeck,TWee hemels te willen hebben, Godt-vruchtighe Philothea, eenen hier, ende eenen hier naemaels, dat is een soo grof ende onbedacht voornemen, dat het eenen blinden soude konnen tasten.Ga naar margenoot+ Den Patriarch Iacob sagh dit wel, al scheemerden sijn ooghen van ouderdom, doen voor hem stont Ephraim aen de rechte sijde, ende Manasses aen de slincke. Iacob cruyste sijne ermen, ende leyde de rechte handt op Manassen, die aen de slincke sijde stont; ende de slincke handt op Ephraim, die was aen de rechte sijde. My dunckt get was te segghen: Stelt u de werelt aen haer rechte sijde in voorspoet, | |
[pagina 9]
| |
eer, en wellusten, u hanght wat slinghs ende on-ghelucks boven het hooft; ende veracht sy u, ende stelt sy u op de leege, ende slincke handt, den gheluckigen seghen sal haest op u hooft komen dalen. De droefheydt volght de blijschap; ende de blijschap is achter op de hielen van de droefheydt. Hebt ghy wel oyt ghesien, Philothea, twee nachten, twee winters, twee daghen die malckanderen volghden, twee somers achter-een? Alsoo is het oock onmoghelijck datter twee hemels aen malckanderen palen, noch de sonden van den boosen en verdienen altijdt te lacchen, noch de deughden van den recht-veerdigen en verdienen altijdt te weenen. Ende dat wilden de Heydenen beduyden, als sy Iupiter stelden tusschen twee vaten, d'een ghevuldt met honigh, ende d'ander met gal, ende dat hy anders niet en dede als d'een en d'ander over de menschen storten; soo nochtans, die eerst de gal had d'ontfangen, over dien sou dan honigh regenen; maer die eerst met honigh was over-sproeyt, die wierde na-der-handt met gal over-goten. Altijdt honigh ende soetigheyt te hebben dat en wilde Iupiter nimmermeer gehenghen. Het can qualijck gheschieden, jae het is onmoghelijck Ga naar margenoot+ dat iemandt de tijdelijcke ende eeuwighe ghenuchten sal ghenieten; dat hier het lichaem, ende daer boven de ziel sal in vreughden leven; dat hy van d'een wellusten treden sal in d'ander wellusten. Godt heeft de saecken soo gheschickt, ende besneden, dat niemandt noch het quaet op beyde de plaetsen en moet vreesen, noch het goet op beyde de plaetsen en magh hopen. Daer wierde eens van een kindt ghevraeght, oft het liever kiesen sou in den hemel te wesen, oft op d'aerde te blijven, ende andtwoorde, dat het wenschte het hooft in den hemel om daer suycker te eten, ende de voeten | |
[pagina 10]
| |
Ga naar margenoot+ op d'aerde om daer te spelen. O Godt-vreesende Philothea, seght liever met Paulus: Als ick was en kint, ick sprack ghelijck een kindt; ick oordeelde ghelijck een kint, ick wenschte ghelijck een kindt; maer nu ick grooter ben geworden, hebb' ick alle mijne kindtsche begheerten laten varen. En voorwaer wy en konnen twee hemels seffens niet besitten, noch den eenen naer den anderen niet ghenieten. En dat was den grouwelijcken donder-slach, die daer scheurde, ende ruyschte over Ga naar margenoot+ het rampsaligh hooft vanden Rijcken Vreck: Zijt gedachtigh soon dat ghy 't wel ghehadt hebt in u leven, ende Lazarus quaedt; maer nu wort hy verblijdt, als ghy wordt gepijnight. De onghestadighe kans moet voor een-ieder eens keeren, ende naer het blijdste leven volght het droevighste sterven. Was dit niet 't ghene de conscientie van Marten Luther soo dede krevelen, oft hy al-reeds op heete kolen hadde gheseten? kloppende somwijlen op sijne borst, als hy die met spijse ende dranck onmatigh hadde ghevult; Merten, Merten, seyde hy, nu gaet het wel, maer hoe sal't daer naer af-loopen met u, ende met uwen buyck, Merten? Ga naar margenoot+ Ioannes sal't ons segghen: Soo veel als hy gheweest is in wellusten, soo veel tormenten doet hem aen, ende pijnen. Ghelijck de Tyrannen sommighe met honigh deden bestrijcken, ende honghen in een ysere kevie uyt eenen tooren in 't braden van de Son, om van de bien ende wespen bestreelt te worden; ende hoe-se vetter besmeirt waren, hoe-se oock dapperder ende vinnigher aen-ghetast wierden; alsoo oock die hier leeft in wellusten en ghenuchten, hoe hy in selve dieper steckt, hoe hy oock meerder voedtsel vergadert voor sijn tormenten. GAet vry dienaers van de wereldt,
Stijf van gout, en dicht beperelt,
| |
[pagina 11]
| |
Soeckt hier over-al in rust,
En wat dat het herte lust.
Al u vreught hanght in twee schalen,
Klimpt-se hier, daer sal-se dalen;
Hier in pijn, daer in gheluck;
Hier in vreught, en daer in druck.
Siet den Rijcken Vreck eens blaecken,
Die hier gingh in 't root schaerlaecken,
Die sat midden in het spel,
Die light midden in de hel.
Hoort hem in de vlam eens kermen,
Dat hem Abr'ham sou ontfermen.
'Tis, eylaes! het is te spaey,
Daer en is nu gheen ghenaey.
Maer als Lazarus gaet scheyden,
Siet waer d'Enghels hem gheleyden;
Siet die hier van sweiren stinckt,
Hoe hy daer van glorie blinckt.
Daer, daer Abraham doen ruste,
In de salighe welluste,
Daer-men siet een hof-prieel
Toe-ghevlochten van Caneel:
Daer de clare silv're beken
Vyt Cristal de roche leken,
Daer-men heel palleysen bouwt
Van het alder-fijnste goudt.
Daer gheen straffe Noorde winden,
Noch gheen buyen zijn te vinden;
Daer gheen heete Son en brandt
Midden op het dorre landt.
Maer daer altijdt staen en bloosen
Op de haghen soeten roosen,
Daer de witte Lelie bloeyt,
Daer den lieven Balsem vloeyt;
| |
[pagina 12]
| |
Rijck en Vreck, daer rust den ermen,
Die ghy voor u deur saeght kermen,
Daer sit hy in overvloet,
Als ghy hier soo bidden moet.
Weeldigh mensch, wilt hier uyt leeren,
Dat de werelt speelt verkeeren.
Vat ghy wel wat dat ick meen?
Siet het in den dobbel-steen.
Gaet de six haer boven setten,
Wilt dan eens beneden letten;
Siet daer eens den terlingh-steen,
Ghy vindt daer een aes alleen.
Maer is't dat de six leet onder,
Boven is het aes be-sonder:
Smijt hem op, en smijt hem neer,
Dit verschil blijft in de keer.
Hoort dees les dan aerdsche Heeren,
Godt sal uwen terlingh keeren;
Godt vercleynt hem naer sijn doot,
Die was in sijn leven groot.
Die hier hunnen hemel kiesen,
Sullen hem hier naer verliesen;
S'eten 't witte-broot hier veur,
Soo gaet hunnen hemel deur.
|
|