Ydelheyt des werelts
(1645)–Adriaen Poirters–
Auteursrechtvrij
[Folio +2r]
| |
 YDELHEYT DES WERELTS DOOR P. ADRIANVUS POIRTERS S. I. Tweden druck, verbetert.
| |
[Folio +3r]
| |
Aen myn heeren
| |
[Folio +3v]
| |
woel tot den veld-toght spoedighden, Diogenes den Philosooph, siende al de wereldt in roeren, is ghekropen uyt sijn tonne, ende heeft die den bergh op en af gaen tuymelen, ende den heelen tijdt anders niet ghedaen, als het ydel vat van boven tot beneden wentelen, segghende dat, als ieder-een soo besigh was, hy alleen niet en kost stil sitten. Is't dat wy desen tijdt met den voorgaenden, ende onse oorloghe met de Griecksche willen verghelijcken, Europa en moet aen Asia, noch Neder-landt aen Griecken-landt niet wijcken. Wat Rijck, wat Republique, wat Provincie en sit niet midden in den brandt van d'oorloghe, of en staet van overlangh al in sijn asschen. Wat stadt isser, die niet een bloedighe riviere voor-by haer en heeft sien passeren? Onsen Nederlandtschen Leeuw, Beschermer van het doorluchtighste Huys van Oostenrijck heeft nu seventighjaeren langh geweest den | |
[Folio +4r]
| |
Stafermo, daer soo veel uyt-heymsche ende nae-burighe Koninghen ende Princen hunne lancien op hebben gebroken; ende teghenwoordigh wordt teghen hem met sulck gheweldt de oorlogh ghevoert al oft-men niet om een kleyn Landeken, maer om gheheel Europa scheen te vechten. Terwijl het dan ronds-om is in beroerte, ende dat een ieghelijck besich is met de oorlogh, soo sal ick hen ghelijck die van Macedonien hunne wapens laten wetten ende slijpen; ick sal naer het exempel van Diogenes het ydel vat vande Wereldt wat gaen keeren ende wentelen, ende een weynigh d'Ydelheydt des Wereldts voor ooghen stellen. Desen mijnen arbeydt sal my dies te lichter vallen, als dit vat van sijn-eyghen-selven te meer is gheneghen tot loopen ende rollen; soo dat het ghevoelen van Nicolaus Coopernicus, op eenen sekeren sin ghevat, ontfanghbaer kan | |
[Folio +4v]
| |
wesen. Desen heeft met sijn verstandt willen door dringhen teghen het ghevoelen van alle de Philosophen, dat den Hemel stil sondt, ende gheen beweghinghe en hadde, maer dat in teghen-deel den aerdt-bodem anders niet en dede, als keeren ende om-loopen. Dit ghevoelen (seggh' ick) en sal soo vremt niet zijn, willen wy't in een andere ploye slaen; te weten, dat den Hemel, ende hemelsche saecken, de saligheyt ende eeuwighe goederen zijn on-beroerlijck ende on-veranderlijck, gheenen onder-gangh onderworpen; maer d'aerde alleen, dat is, de wereldtsche saecken, die loopen ende rollen, die draeyen ende keeren, die zijn in gheduerighe beweghinghe, ende tusschen eenen ghestadighen op-gangh ende onder gangh besloten; soo dat het menschelijck gheslacht, 't welck de wereldt maeckt, van rijckdommen tot armoede, van eer tot schande, van | |
[Folio +5r]
| |
wel wellusten tot pijnen, van throonen tot de galleyen komt te vervallen. Sat Iob niet op den mest-hoop met een ghebroken scherfken, die daeghs te voren uyt silveren servies tracteerde sijne vrienden? Heeft Romen niet ghesien, dat C. Marius in sijn sesde Borghermeesterschap moght heerschappije voeren, ende in sijn sevenste moest gaen bedelen? Ende wat sal ick segghen van eenen Duc de Luna, die d'on-ghestadigheyt in sijnen eyghen naem voerde? Desen eerst den meesten favorit vanden Koningh, den maghtighsten van Spaignien valt in disgracie, krijght het hooft voor sijne voeten, ende blijft het doot lichaem dry daghen op het schavot met een houten schoteltjen, tot dat voor hem soo veel ghe-offert sou zijn, dattet lichaem ter aerde besteet sou konnen worden. Ende ghy, ô voorbeelt van alle verwaende Hovelinghen, spieghel van d'onghe- | |
[Folio +5v]
| |
stadigheydt, ballon vande Fortuyn, exempel ende waerschouwinghe van alle eersuchtighe Vorsten; Ghy Aman, seggh' ick, hoe weynigh uren zijnder maer verloopen tusschen het Koninghlijck bancket daer ghy hebt aen-gheseten, ende tusschen de galghe daer ghy hebt aen-ghehanghen? O bedrieghelijcke hope der menschen! (roept den grooten Orateur Cicero) ô broose Fortune, ende ydele ghedachten! die in het midden dickwils worden onderbroken, ende in het beste van hunnen loop te gronde gaen, eer sy de have van hunne begheerten konnen beseylen. Wie en sou sich niet verwonderen, als hy hoordt dat eenen, die de heele wereldt omgheseylt hadde, ende menigh tempeest vanden grooten Oceaen was ontkomen, dat desen weder-ghekeert in het Vader-landt, ende sich met een schuytjen op een speel-hof wat vermakende, in eenen kleynen vijver is verdroncken? Veel perijckeleuser is den | |
[Folio +6r]
| |
loop des wereldts, ende meer achter-dencken moet ons hare bedrieghelijcke onghestadigheydt gheven. Op den selven dagh, ende op de selfste plaetse daer de Ga naar margenoot+ schepen ghelaveert hebben, ende de jachten ghespelt, worden-se dickwils vande baeren te gronde ghedronghen. 'T en waer geen eynde wou ick dit gaen bevestighen met het ghevoelen der wijsen, met d' on-gheluckighe uyt-ganghen der Hovelinghen; soo dat my dunckt dat Coopernicus het kindt soo qualijck niet en schijnt ghedoopt te hebben, als hy het d' omloopende Wereldt heeft gheheeten. Op welcken sin ende manier van spreken oock te verstaen is het testament van Diogenes, ende sijnen uytersten wil die hy hadde bevolen. Desen, ligghende op sijn sterven, heeft aende omstaenders belast, dat-men hem, doodt wesende, niet op sijnen ruggh', ghelijck de andere, maer op sijnen buyck ligghende sou begraeven; ende gaf dit | |
[Folio 6v]
| |
voor reden: 'Tis nu inde verkeerde wereldt, ick hope dat-se noch eens sal draeyen, ende dan sullen alle d'andere op hunnen buyck ligghen, ende ick sal op mijnen ruggh' dan rusten. Dit was het leste ghevoelen, dat hy hadde vande bedrieghelijcke ende onstandt-vastighe Werelt, die in een houte tonne woonende ende philosopherende, geckte met al het ghene de menschen groot achten, ende derfde wel seggen, dat de Heeren van Alexander den Grooten maer en waren Diogenes knechten. Mijn voornemen is dan, dese onghestadighe, bedrieghelijcke, valsche, ydele Wereldt een weynigh te beschrijven; ende om dieswille dat ick mercke dat alle Schrijvers hunne Patroonen ende Beschermers tegen alle nijdighe tongen verkiesen, soo hebb' ick dit teghen-woordigh boecksken VV. EE. willen opdragen, om gelijck als onder VV. EE. schaduwe te schuylen, biddende met eenen dat VV. EE. dit oock ghelieve | |
[Folio +7r]
| |
t'ontfanghen, tot een teecken van her-kentenisse van alle de weldaden die onse Societeyt alhier in't gemeyn, ende ick in't besonder van VV. EE. hebb. ontfanghen: voor de welcke ick my altijdt sal verbonden kennen, ende blijven
Vyt Ruremunde den 7. Septemb. 1644.
VV. EE.
Oodtmoedighen Dienaer in den Heere
Adrianvs Poirters. |
|