Het heylich herte
(1669)–Adriaen Poirters–
Auteursrechtvrij
[pagina 3]
| |
 T'ANTWERPEN,
Bij CORNELIS WOONS in de Sterre. A.o16[69] [Fruijtiers. delin: Met Gracie ende Priuilegie. P. Clouwet. sculpsit.] | |
[pagina 5]
| |
O Saelighen Stanislae.
By aldien dat het seker waer, 'tghene de Heydenen eertijts gelooft hebben, dat de gene die in dese werelt gheleeft hebben in deuchden, naer dit leven veranderden in schoone sterren die aen den Hemel bloncken! ô wat een schoon Licht sout ghy daer boven wesen, ghy die in uwe groenen jeucht vergadert hebt de verdiensten waer over veel andere | |
[pagina 6]
| |
ghearbeydt, ende ghesweet hebben tot hunne grijse hayren. Och hoe glinstert ghy voor de ooghen vande Societeyt Iesv? wat klaer-blinckende straelen schiet ghy over het Rijck van Polen? hoe verlicht ghy Roomen met uwe deuchden! ô wat een vier worden wy gewaer uyt die koude Noortsche Lande[n]? Oversulckx soude my mijn eyghen Herte van onbeleeftheydt over-tuyghen, soo ick dit Heylich Herte aen yemant anders quame op-te-draghen, als aen U, die het Herte door de goddelijcke Liefde soo had' ontsteken, datmen dickwils genoot-saeckt wierde natte doecken u in den boesem te steken, om alsoo den brant te blussen, ende u te verkoelen. O gheluckich Herte, dat af-ge | |
[pagina 7]
| |
sondert van de Werelt door dat edel vier altijdt met kracht opwaerts wierd ghedreven! Hoe dickwils en was dit niet uwe taele (die den Hemel beter verstont, als de aerde.) als gy vlamde door heyligh Siel-suchten.
Mvnde fallax & immunde,
Immunditiei funde,
Sine Deo, sine lege,
Sine fide, sine Rege,
Nihil mihi post-hac tecum,
Nihil tibi post-hac meum.
Dat is te segghen: Wereldt vol bedrigheryen,
Wereldt vol van vuylicheyt,
Die noch Godt, noch recht kont lye[n]
En de trouw hebt af-gheseyt:
Wereldt blijft, blijft die ghy sijt,
Ick scheld' u, en scheldt my quijt.
U brandende Herte was als den Paradijs-vogel, die hier beneden ghestrickt en ghevanghen met | |
[pagina 8]
| |
droefheyt is versuchtende, altijt trachtende naer die suyvere hemelwijck, daer hem sijnen naem, ende de edele verheven natuere toe is drijvende. Terwijl ick spreke, siet soo komt de Christelijcke Sangh-Goddinne Thalia, en wenscht het gheluck te hebben van uwen lof op hare chiter eens te mogen stellen, my dunckt dat ickse hoor beghinnen:
O KOSKA Edel Iongelingh,
O bloem en roem van't Rijck van Polen?
O Licht dat nimmer onder gingh!
Aen wie noyt glans en is ont-stolen
Die schoon ghy by ons onder-gaet,
Een Doot hebt als den dageraet.
Den Tiber, die droef van gemoet
Sucht over al die groote lijcken,
En dan met eenen tranen-vloet
Swalpt over die begraefde dijcken,
Soo datter niet een golve vlucht
Die in't voor-by gaen niet en sucht;
| |
[pagina 9]
| |
Als desen door den Reghen-boogh
V scheyden eerst-mael had vernomen,
Rees hy strax uyt het diep om hoogh.
En deé sijn kleyne Tritons komen,
Die deed' hy spelen t'uwer eer
De baeren dansten op en neer.
V Lichaem wiert met Roos-marijn,
Met Roosen, Lelien, Granatjens,
Het wiert besprooyt met Margelijn,
Soo geurich met sijn lieve blaetjens,
De Son scheen helder dien dagh,
En loegh veel soeter als sy plagh.
Een ieder roemden uwe deucht,
En kusten u albaste voeten,
Sy weenden maer uyt enckel vreught,
Hun oogh quam u met perlen groeten:
Ga naar margenoot+ Hoe sagh Toleti groote Siel
Als u Godt-saeligh bloemken viel!
Gheheel Crakouw verheught en bly
Door Famas silvere trompetten,
Brenght strax u weerde schildery
In't Hof, en Conincksche saletten,
Daer meenich vroomen Ridder honck
Die uwen glans verr' over-blonck.
| |
[pagina 10]
| |
Siet hoe Eleonora doet
De sil'vre lampen voor u branden,
Heel Roma valt aen u te voet,
V eeren al die Poolsche Landen,
Soo verr' de Wixel baeren roert
Soo verr' wordt uwen naem gevoert.
De Sangh-Goddinnen al ghelijck
Die spelen op haer sil'vre snaeren,
Hoe dat u Siel het Hemels-rijck
Met groote vreucht is in-ghevaeren,
Hoe dat die Maeght en Moeder soet
Quam haeren dienaer te ghemoet.
Ick laet een anders kloeck verstandt
Den Stam van KOSKA gaen verhaelen,
En toonen in 't Mazouwse Landt
Die oud' en adelijcke saelen,
Hoe Kettery daer nimmer schoot
Venijn op eenigh Huys-ghenoot.
Dat d'ander singhen uwe vlucht
O kleenen Abram uyt uw' vrinden,
Als ghy uyt enckel uyver-sucht
Gonckt over d'Alpes Roma vinden,
Als ghy voor Borjas voeten vielt,
Die door de vreught schier was ontsiel.
| |
[pagina 11]
| |
Noch selt ick aen Parnassus vry
Dat hy maelt af u Enghels wesen,
En schenckt aen ons een schidery
Waer dat de deucth in is te lesen,
En hoe het blosend' incarnaet
Op't sneeu-wit van uw wanghen staet.
Maer ick, ick nem' al ander stof
Om die op mijne luyt te quelen,
Och jae, my lust al hoogher lof,
Ick moet op d'aerd' iet hemels spelen,
En t'is u Hert, u Hert dat brant,
Dat ist, dat mijne snaeren spant
O Saligh vier, ô soete vlam,
O ginsters vande Seraphinen!
Wat vreught wast dat u Herte nam
Alst scheen een Hert van Cherubinen?
V siet eens hoe die vlamme groeyt,
Hoe seer u Hert van liefde gloeyt!
Ghelijck een frische tulipant
Laet haere flaeuwe blaeykens daelen,
Als haer den heeten middagh brandt,
En wort ghesteken vande straelen,
En blijft soo quelen tot sy voelt
Den reghen die het lochtjen koelt
| |
[pagina 12]
| |
Soo is u Hert, ô Edel Bloet,
Door't Hemels vier heel over-wonnen;
Soo dat het oock beswijcken moet
By al dees Goddelijcke Sonnen,
O machtich vier ô grooten brandt,
Hoe vlamt u Hert op allen kant!
Hier daelen d'Engels inden noodt,
Die u met Barbara begroeten,
En spijsen u met Hemels Broodt
Om uwe droefheyt te versoeten;
O machtich vier, ô grooten brandt,
Hoe vlamt u Hert op allen kant!
Daer komt die alder schoonste Maegth
Met IESVS in haer Moeders ermen,
Die sy tot aen u Herte draeght,
Om dat noch meer te doen verwermen:
O machtich vier, ô grooten brandt,
Hoe vlamt u Hert op allen kant!
My dunckt dat d'Engels altemael,
Die dese groeteniss' aenschouwen,
Aen u benijden dit ont-hael,
Als die den Hemel moest behouwen,
Als die verr' boven weirden gaet
Van't slijck, en stof, en s'menschen staet.
| |
[pagina 13]
| |
Maer ghy, die eenen Enghel sijt,
Al woontje by de aertsche menschen,
Nempt waer, bid ick, den soeten tijt,
Waer naer de Enghels selver wenschen;
V streelt, en vleyt dit Hemels Kindt
Die u, die ghy soo seer bemint!
Ghy eyscht dat hy wilt gherne doen,
(Soo verr' ist van hem te vergrammen)
Den Peys, en Goddelijcken soen,
Want hy ist vier van uwe vlammen,
En siet soo ras hy u ghenaeckt,
Hy doet al branden wat hy raeckt,
| |
[pagina 14]
| |
Nu hebt ghy KOSKA wat-ge-wilt,
Hoe bly is u ghemoet van binnen?
My dunckt voor waer u Herte smilt,
Ghy wort een lijxken door het minnen:
De Liefde nemt hier heerschappy,
Soo wel van sijn, als uwe sy.
Siet hoe dit vier op alle kant
Met heele vlocken wordt ghedreven,
De minste plaetse vat den brandt,
Ghy leeft een Salamanders leven;
En hoe dat ghy u Herte sluyt
Den brandt die wil die moeter uyt.
Ach ghy beswijckt door't Hemels vier
Den brant gaet sterck en stercker groeyen:
Brenght doecken, brenght fonteynen hier,
En wilt de straffe vlam besproeyen:
Wie sagh sijn leven soeter vreugth
Als die u Herte nu verheught!
Maer waer toe doecken nat gemaeckt,
Waer toe kout waeter uyt de putten?
Ghy sult de vlam, hoe datse blaeckt,
Gaen met u eyghen traenen stutten;
Hoe seer dat dan u Herte brant,
Ghy hebt het waeter by der handt.
| |
[pagina 15]
| |
Doch soo alst waeter vanden Smit,
Als hy de kolen get besproeyen,
De vlam en t'vier veel meer verhit,
En t'ijser doet veel helder gloeyen,
Soo sie ick dat het met u gaet
Als uyt het waeter vier ont-staet.
O wonder vier dat traenen maeckt,
En u altijt gheeft natte ooghen!
O tranen daer het vier van blaeckt,
En die het vier belet te droogen!
O lieve pijn, ô soete smert!
O wonder vier, ô wonder Hert!
O Hert ontfanght mijn Hert in danck
Dat u wort uyter Hert gheschoncken,
Al was het kout sijn leven lanck,
Ghy cont het met het u doen voncken
Ghedooght dan sonder veel ghetiers
Dat ick u stel' een kooltjen viers.
Ah raeckten ick ook eens in brandt
Quam op mijn Hert een vlamme dalen!
Een vlam van dat schoon Vaderlandt
Van waer de Son schiet haere straelen!
Soo ick dat vier niet hebben magh,
T'is winter al ist somer-dagh,
| |
[pagina 16]
| |
Hier hebt ghy ô Siel een corte beschrijvinghe van het Godtvruchtich ende H. Herte vanden Saelighen Stanislaus. Daer het Herte goet is, daer is alles goet. Ende die aen Godt sulck een Herte kan op-draghen, al en hadde hy anders niet, hy doet eene rijcke offerhande. En dat was u ghevoelen ô H. Anselme als ghy seyde: Auser Domine à me, si velis sustinentiam, manus, pedes, oculos s[e]lum relinque cor quo te diligam, hoc enim solo tibi placebo. Soo't u blieft, ô Heere! nemt van my al wat ick besitte, mijn handen, mijn voeten, mijn ooghen, laet my maer alleen behouden mijn Herte om u daer mede te beminnen, want dat is alleen ghenoech om u te behaghen. Maer wat een Herte had oock dat edel Dochterken van veerthien jaren dat op den Kers-nacht vierichlijck biddende en smeeckende het gheluck kreegh van het Kindeken Iesvs in haere ermen te ontfanghen, wiens Herte op den selfsten nacht door al te grooten hemelschen troost is gheborsten: waer in met goude letteren stont gheschreven: Diligo te plus quam me, quia tu creasti, redemisti, dotasti me. Ick wensche ô Siel datter in u Herte oock gheen andere liefde, noch gheschrift en wierdt ghevonden, en dat ghy | |
[pagina 17]
| |
Kleyn Kindt en grooten Godt!
waer toe doch vraegh' op vraghen?
Mijn sprakeloose tongh
en kan gheen woorden draeghen,
Ont-sluyt, bid ick mijn Hert
daer d'antwoord' binnen staet,
Leest daer, ô IESV soet!
hoe verr' mijn liefde gaet.
Ick min u meer als my,
mijn ooghen, mijnen sinnen,
Meer als mijn eyghen Hert;
ach kost ick stijver minnen!
O IESV die my gheeft
door u doodt d'eeuwich goet,
Gheeft my soo meenich Hert,
als ick heb druppels bloet!
O Siel hadden wy sulck een H. Herte! het waer een aen-ghenaem ghiftjen om aen het nieu-gheboren Coninxken op-te-offeren, en dan souden wy beneffens een ander met eeren in het Stalleken moghen verschijnen. Ghy weet immers wel dat het eertijdts voor eenen on-beleeftheyt ende voor eene dorp-sonde wierdt aen-ghenomen alsmen voor Koninghen quam sonder die met eenighe schenckagien te ver-eeren. |
|