Heyligh hof vanden keyser Theodosius
(1696)–Adriaen Poirters–
Auteursrechtvrij
[pagina 210]
| |
XVI. Capittel.
| |
[pagina 211]
| |
maer sy verstont haer beter vade geslachten van Hesiodus, als vande Genealogie van Jesvs Christus; sy was beter t'huys inde boecken van Homerus, als vande Euangelisten; gelyckse de spreucken van Pytagoras oock hadde op haer duymken, maer vande geboden Godts en wist sy niet te spreken. Dese twee leermeesters dan bekommerden hun ten hoochsten, om uyt haer gemoet allen dolingen vanden heydendom uyt te roeyen, ende daer het saelich saet vande waerachtige religie in te planten; maer sy bevonden in 't eerst dat den gront van haer herte heel straf was, daer hunne leerige qualyck in kost vatten; sulcke aerdige en vernufte uytsprongen wist sy in't reden kaevelen en disputeren by te brengen. De meeste pylen die sy schoot, haelde sy uyt den koker van Homerus. En alsmen haer voor oogen leyde al die faelgrepen en ombetaemelyckheden der Goden, by Homerus beschreven; daer wist sy door haer verstandt sulcke schoone doexkens om te winden, datse haere meesters speels genoech leverde, soo dat het scheen datse haer den palmtack niet lichtelyck uyt de handt en soude laeten ontfutselen. Dan dien grooten Godt, die alle menschen herten heeft in syne handen, die heeft daer een klaer licht en een goddelycke straele ingeschoten; waer door terstondt allen die duystere schaduwen van haere eygen sinnicheyt syn verdwenen, ende het vasthouden van haere heydensche opinien is teenemael gebroken; en doen heeft de christelycke waerheyt haer gemoet seffens gaen besitten. Noyt siel en wasser die soetere smaeck vondt in haere bekeeringe als Athenais, noyt mensch | |
[pagina 212]
| |
die hooger opwoegh het weldaet van tot het oprecht geloof te syn geroepen. Het scheen datse swom inde kennisse van onse mysterien en verholentheden al ofse in een zee van voldoeninge ende geestlycke vreuchden hadde gedreven; jae nam in korten tyt soo merckelyck aen in het Christen geloof, datse de gedenckweerdichste mirakelen vanden Heere Jesvs beschreef met grickse dichten, diese met een behendich verstandt Homerus wiste af te leenen, ende hier toe te passen. Ende gelyck Magdalena van haer haeyr, daerse netten af gebreyt hadde om sielen te vangen, naderhandt een servette gemaeckt heeft, om de voeten vanden Heere te droogen; soo heeft Athenais haere sinnen en verstandt vanden heydendom teenemael afgekeert, en daer van een offerande aen Godt almachtich willen opdraegen, met soo veel te meerdere viericheyt, alser te voren was afgekeertheyt. Den tyt dan ende bequamicheyt tot den H. doop gekomen synde, soo is alles binnen Constantinopelen bereyt gemaeckt, op dat het op het heerlyckste mochte uytgevoert worden. De blyschap en was niet minder, als de kosten dieder gedaen wierden. Men heeft geraetsaem gevonden haer vanden naem Athenais te ontblooten, ende haer in plaetse van dien over de vunte den naem van Eudocia te geven. Naderhandt heeft sy het H. Sacrament des Vormsels ende het H. Sacrament des Autaers ontfangen. Soo is dese nieuwe herboren Eudocia, vande duysternisse tot het licht, vande dolingen tot de waerheyt gekomen, ende van eene slavinne des duyvels, een kint Godts geworden. Dit deuchden-cie- | |
[pagina 213]
| |
raet moeste sy aen hebben, eer sy den jongen Vorst ten vollen kost behagen. De volmaecktheyt haers lichaems scheen heel onvolmaeckt, tot datse met de schoonigheyt der siele vergeselschapt wierde. Siet eens wat een werck dat die groote Keysers van het Catholyck geloof maeckten! Soo ick dit schryf, geeft my een vrint te lesen het testament van Mevrouwe de Hertoginne van Bouillon, waer uyt ick eenen regel acht of thien trecke, soo om te bethoonen haeren yversucht, als om 't gene ick hier verhandele voorts te setten. Sy en preeckte noch en stampte haere kinders anders niet in, als datse in het Rooms, Cahtolyck, Apostolyck geloof moesten leven en sterven. Op sekeren tytGa naar voetnoot*, soo sy sieck was, ende haere kinderen rondsom haer ledikant stonden, beswoer sy hun met dese woorden: Mes Enfans, je desire que vous me signies tous, que vous mourrez catholiques; & je veux qu'on me mette ce papier en la main quand je mourray; & qu'on l'enterre avec moy. Au jour du jugément, lors que nous resusciterons tous, je jetteray les yeux dessus vous: & s'il y en à pas un qui se soit dementi sa parole, je luy diray, vas maudit & malheureux, vas perfide & d'eloyal, je ne te recognoy point pour mon enfant. Tu as faussé la foy à ton Dieu à son Eglise, & à ta mère, & à ta propre signature. ‘Myn kinderen, ick begeer, dat gy my reeckent, dat gy altegaer sult Catholieck sterven: en ick wil datmen my dat pampier inde handt steke als ick verschyne, en met my begraeve. In den dach des oordeels als wy alle sullen verrysen, sal ick myne oogen op u-lieden | |
[pagina 214]
| |
slaen, en isser eenen die syn woort niet gehouden en heeft, dien sal ick seggen: Gaet gy vermaledyden en rampsaligen: gaet ongetrouwen en meyneedigen, ick en ken u voor myn kindt niet. Gy hebt u woordt gebroken aen uwen Godt, aen syne Kercke, aen uwe moeder, en aen u handtschrift.’ Soude een moeder vande Machabeen, ofte eene Felicitas met meerdere kloeckheyt haer kinderen hebben konnen bemaenen? Sy wiste hoe kostelyck dat die schoone perle van het geloof was, wat wonder dan datse haere kinderen den prys daer van sochte in te scherpen? Dan laet ons gaen sien watter naer den doop van Eudocia sal ter handt genomen worden. Naer dat al de ceremonien vande H. Kercke volbrocht waren, ende tot noch toe Athenais, nu Eudocia, volkomene christene was geworden; heeft Pulcheria de selfste by haer doen verschynen: ende naer eene ongeveynsde groetenis ende geluckwenschinge, heeft haer met dese woorden aengesproken: Eudocia, myne seer beminde suster, het is nu tydt dat gy begint te vergeten het huys van uwen vader; en dat gy voortaen het proces, dat gy tegen uwe broeders dryft, laet aenden haeck hangen. Den goeden Godt, die u van dagh verleent heeft het leven van uwe siele, ende het licht des geloofs, die heeft voor u bereyt eenen staet soo verheven en doorluchtich, datter op der aerden geenen meerderen segen over u hooft en kan daelen: Want gy syt verkosen tot wettige huysvrouw vanden Keyser Theodosius mynen genaedigen heer ende broeder. Alles is rypelyck overleyt, ende met wysen raet overwogen en sulckx is synen Keyserlycken wil: hier en ontbreckt niet anders, als dat gy daer op u welbehaegen ende | |
[pagina 215]
| |
het jaewoordt wilt geven. Noyt geluckigeren dach en heeft u uyt den hemel beschenen. Geen roos inden lenten-tydt en heeft soo hoogen purpere verwe, als was het coleur van schaemroot dat over haer eerbaere wangen quam gedreven, ende soo Pulcheria sprack van haer de kroon op het hooft te stellen, soo viel sy in tegendeel haer te voete, verklaerende met veel woorden ende met meerdere traenen, dat haer een geluck noch verre boven haeren staet soude gebeuren, soo sy de eere mochte hebben van tot de minste onder haere staet-jofferen aengenomen te worden. Sy wenschte met die seden-rycke ende wel gemanierde Abigail, de voeten te mogen waschen vande dienaren van haere Majesteyten. Dan laet ons liever haere levende woorden, als myne doode penne hooren spreken.
Doorluchtige Princes, van Godt aen 't ryck gegeven,
Door wiens leven wy half doot weer gaen herleven;
Wie ist die al u jonst, tot my vergelden sal?
Al bleef ick u slaevin, noch waer het niet met al.
Waer sal ick woorden-dienst, waer sal ick reden haelen,
Waer schencke u hoogh van prys, om dese te betaelen?
Had ick dat in het gout, dat is in perlen schoon,
Ick leyd het alte mael hier weer voor uwen throon;
En daer toe noch myn herte, en noch sout weynich wegen,
'K heb meer van u genaey en Majesteyt verkregen,
Ick een verstoote wees, quam hier in een vremt landt,
Gelyck een schaemel kint, en met een ydel hant.
En dit onaengesien, gy schorst u staetse saecken,
En hoort myn klachten aen, om totden gront te raeken.
| |
[pagina 216]
| |
Dit was al onverdient; maer dat het werck noch kroont,
U Majesteyt heeft my een susters hert bethoont.
Laet hier het eynde syn; laet hier my eens beginnen,
Soo lieve Majesteyt met duysent herten-minnen;
Laet hier het eynde syn, noch is u jonst te groot,
Die ick gedencken sal tot aende bleecke doot.
O perle van het hof, O bloeme der Princessen,
Hoe groot is het geluck van uwe dienaressen,
Diet rondsom uwen throon geoorloft is te staen,
Gelyck het sterren licht ontrent de silvre maen?
En wilt my, ô Mevrouw, van geenen scepter spreken:
Maer soo gy mynen staet wout hooger op gaen steken,
Soo waer den meesten wensch dat ick de minste was,
Op dat ick op den dienst van uwe dienaers pas.
Laet my in u salet een wacker ooge draegen,
En laet my daer het stof van uwe voet-banck vaegen;
Of daer een spinnekop verwerren in haer net,
Eer dat de eersucht my noch snooder stricken set.
Ick kroonen op het hooft? ick scepters in myn handen?
Ah! ick wierd' door dees eer' den schimp van al de landen,
Men sey my achter rug: Hoe gaet dees pauw soo mooy,
Die noyt en heeft gewoont als in een huys van strooy?
Ick quam hier soecken 't recht dat my was aengeboren,
Maer soo ick dit bestondt, soo waer ick self verloren;
Want desen grooten staet waer voor my anders niet,
Alst eynde van myn vreucht, en inganck van't verdriet.
Dus val ick u te voet, ô roem van alle kroonen,
Wilt uwe dienares van sulcken eer verschoonen:
Seght iet dat op my past, ick voeger my strax naer;
De scepter blinkt wel schoon, maer weegt voor my te swaer.
| |
[pagina 217]
| |
De eer, gelyck aende schaduwe, vlucht den volger, en volght den vluchter: en hoe Eudocia meer arbeydt om haer uyt de hofsche glorie te ontwercken, hoe datser haer selven meer in is strickende. Want als Pulcheria dese haere redenen aenhoort hadde, soo wiert sy noch meer in haer voornemen gestyft, ende sloegh het versoeck van Eudocia goet rondt af; seggende, dat hier geenen wederwil en tegenstrydingen en kosten baeten; dat het den sin, begeerte, jae het gebodt was vanden Keyser, daer by voegende: Tot noch toe syt gy geweest een son, maer sonder straelen; een lichaem, maer sonder siele; eenen hemel, maer sonder sterren; eenen diamant, maer sonder luyster; nu sult gy luyster krygen, en sterren, en siele, en straelen. Eudocia sich voegende naer Godts schickinge, en 's Keysers welbehaegen wort voor Keyserinne aengenomen. Den dagh vande bruyloft wort gestelt op den sevenden Juny in 't jaer vierhondert eenen-twintich: welcken dagh met sulcken uytmuntende vrolyckheden, en grootdaedicheyt is overgebrocht, als dese hoochste Majesteyt ende sulcke eene algemeyne blyschap was vereyschende. En al seght het spreekwoort,
Honores mutant mores,
Raro in meliores.
Dat is: Eeren
Bederven de heeren
Want als imant raeckt tot staet en eer,
Ten blyft den selfsten man niet meer,
Want d'eygen kennis die vergaet
Als glori inde hersens slaet.
| |
[pagina 218]
| |
Maer ô! verwaerde vliegers als wy syn, die daer boven hooch inde locht swieren, al of wy wel gepluymde vogels waren; en daer en tusschen als met al doorsiet, 't sal op papier of lynwaert, op eenen winckel en slechte koopmanschap uyt komen daer onse voor-ouders den kost mede hebben gewonnen. En oversulcx eer moet u hert hebben, ô Eudocia, dat gy, indachtich syt het slecht dack van uwen vader; en het u van gelycken ô Salomon! om dat gy de slingers, en diesvolgens het herderschap van David niet en hebt vergeten. Siet, ô siel, veel verootmoedigen hun inden glans, inden luyster, en inde vlammen van hunne glorie; als andere hun in hunnen duysteren roock gaen verhooverdigen! Dat syn die kleyn verstandekens, en groote couragiekens, die gelyck het winter-koninxken inden vogelen-stryt, sitten inden steirt vanden Arent diese opwaerts voert; en met eenen trap om hoogh, diese met eygen vleugelen beklimmen, meynen sy al de werelt overtreft te hebben. Maer wat sey Iupiter op het bedrog, en hooghmoet van het koninxken? O gy hooverdich geselleken als gy syt, gy komt uyt den steirt vanden arendt gekropen, en meynde gy soo den dicksteirt te maecken?
Hoort, dit is uwe straf, om uw' vermetentheden,
Om dat gy met bedrog en valsheyt hebt gestreden,
In plaets van uwen prys de Konincklycke kroon,
Soo wil ick Jupiter, dat dat sy uwen loon:
En nestelt nimmermeer als onder strooyen daecken,
En vlieght oock maer soo hoog als syn de boone-staecken;
Die hooger klimmen wil, als synen staet betaemt,
Die druck ick leeger neer, als hy oyt had geraemt.
| |
[pagina 219]
| |
Siet hoe dat dese maegt de hoocheyt gaet versaecken,
Terwyl den Keyser wil haer Keyserinne maecken:
Sy peyst meer diese was, als diese wesen sal:
Die 't naest is by de eer, ist naeste by den val,
|
|