Heyligh hof vanden keyser Theodosius

[p. 1]

Voor-reden van den auteur

Nopende het opsicht van dit tegenwoordigh schryven.

ICk moet u bekennen, Gunstigen Leser, dat ick een besonder behaegen somtyts heb genomen, in eene aerdige en sin-rycke schilderye, die ick u hier, niet met verwen, maer met woorden sal stellen voor oogen. De Werelt sat op eenen groenen fluweelen stoel, en was op het kostelyckste verciert, styf van gout en alle gesteente, behangen met soo veel heerlycke kleynoodye, of sy eene Koninginne van haren hals geweest hadde. Neffens haer stont eenen hovelingh, genegen, soo 't scheen, om sich tot haeren dienst te begeven; en tot dien eynde, nam hy haer by der handt om haer den pols te tasten: welck gedaen synde, docht hem alles soo ryck, soo schoon, en soo bly, dat hy op haer syn gemoet en hert heeft laten vallen, om met de werelt te leven en te sterven. Mer siet den hoofschen jongelinck had sich leelyck misgrepen. Want soo de Werelt om haren erm hadde braselletten van perle-snoeren, soo gebeurden 't dat hy den vinger, niet op den pols, maer op de perle gestelt hadde, en diesvolgens niet en wiste, wat de Werelt had op hare leden? maer nader-

[p. 2]

hant heeft hy dat, tot syn groot leetwesen, en tot syn grootere schade, bevonden; als hy wenschte met dagelycksche, maer vruchteloose suchten, de valsche Werelt niet alleen noot gedient, maer nimmermeer gesien te hebben.

Desen hovelinck, ô Leser, dede syn oogen wat te laet open. Dus ben ick van sin hier eenen Theodosius, met syn vier gesusteren, Princessen en geestelycke Maechden, ten tapyte te brengen; die de Werelt al van verre sagen aenkomen: en mits sy den vinger op haren kortsachtigen aderslagh gestelt hadden, soo synse wyser geweest, als dat sy haer hert aende valsche ende bedriegelycke Werelt soude gegeven hebben; maer hebben het selfste aen Godt almachtigh tot een offerande, als tot eenen soeten brandt-offer, opgedragen.

Dit is dan 't gene ick voor my genomen hebbe, in desen boeck te verhandelen. Dan siet, aen den inganck van myn werck, worde ick met eene benepen vreese bevangen; en dat ter oorsake, dat onse tegenwoordige eeuwe al wat te verseeuwt, ten minsten wat te verseevert is, in het lesen der boecken. 'T schynt datmer een sausken moet overgieten, soumen die leckere tongen naer den mont koken. Rouwe leeringe, viekantige waerheden, harde onderwysingen, al synse gesont, daer en byten sy niet in; men moet daer soo wat soets overstroeyen, en de kanten van de schotels met wat suycker over-raspen; men moet fabelen en versieringen gebruycken om daer lancx tot de waerheyt te geraken.

So wy Demosthenes hier op bevaeghden, die soude ons seggen, dat het oock alsoo gonck in syn tyden. Want

[p. 3]

soo hy op sekeren dagh binnen Athenen, in volle vergaderinge, saken van staet en van groot gevolgh voorhiel: niemant en lettede op syn wyse ende gesonde redenen: den eenen klapte, den anderen loegh, den derden sluymerde. Hy dat merckende, om hun aen te wackeren, staet overeynde, en seght. O Mannen van Athenen, daer is van daegh onder twee borgers een groot krakeel geresen,om eenen verhuerden ezel. Want op den middagh, soo de son onderwegen heel heet brande en datter geen lommeringe en was te vinden, soo is den eygenaer vanden ezel onder den ezel gaen liggen, om sich tegen het steken der sonne te bevryden. Den anderen trock hem daer uyt, seggende, dat hem voor dien tyt den ezel toequam, die hy gehuert hadde. Den eygenaer hiel vast, en sey plat uyt, dat hy den ezel wel, maer niet de schaduwe verhuert hade. Dit versierde Demosthenes: en siende dat sy luysterden als vincken, en toehoorden met open monde; nam synen slagh waer, en sey: Borgers van Athenen, Alsmen u spreeckt van't welvaren des lants, dan en heeft men geen ooren; en alsmen voorwent raetseltiens, en fabeltiens, en versierde kluchtiens, dan soumen imant de woorden uyt den mont sien, en dagh en nacht toeluysteren.

Siet gy wel, waer dat ick henen wil, gunstigen Leser? Al te ernstige reden ende leeringe, en trecken veel hun niet aen, daer moet hedendaeghs oock eenighe larderinge wesen. Daerom wenschte ick wel (doch wenschen en is niet altyt verkrygen) dat ick, gelyck de reuckmengers, uyt verscheyde parfumen, aengename geesten weten te trecken, oock alsoo hier wat dienstichs, daer

[p. 4]

wat aerdichs, ginder wat stichtichs wiste te raepen, en by een te voegen. Alles waer gevonden, naer myn oordeel, soo ick dat ploeghsken, daer ons den Ambassadeur Laanedia af gewaeght, door myn wercksken liet loopen. Syn Heyligheyt Urbanus den VIII toonde hem een kostelyck gesteente, waer in gesneden waren twee biekens, die de ploegh trocken, en achter op den ploeghsteert sat het derde bieken (wapen van syn Heyligheyt) met de sweep in syn pootien, om de andere als lantbouwer aen te mennen. Laanedia steldender onder dit Versken:

Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci.
Ick boetse het soo nae.
Die by't profyt voeght soet vermaeck,
Naer myn verstant, die treft de saeck.

Mynen wil is wel goet, ô Leser, om dit oock te mogen treffen: doch vreese of mynen bout hier en daer quam te wispelen, en dat ick ter syden myn doel-wit gonck af-schieten. Hierom bid u, dat uwe beleeftheyt my te gemoet wilt komen, om de faelgrepen, die ick hier mochte begaen, te verschoonen, ende my tegen alle laecksuchtige tongen te bevryden: wel wetende, dat het lichter is eene sake te verachten, als te verbeteren.

En overmits ick my dese uwe gunst en beleeftheyt derre beloven, soo gaen ick my begeven om het Hof van den Keyser Theodosius den Iongen, dat is de wooninge van de heyligheyt, te besichtigen; ende aende godtvruchtige Siele te stellen voor oogen.