Het duyfken in de steen-rotse
(1657)–Adriaen Poirters–
AuteursrechtvrijIII. Capittel.
| |
[pagina 41]
| |
de ooghen traenen van blijschap konnen diestileren! laet ons van dit verheven mysterie, een weenich handelen, t'sal dienstich wesen om voedtsel aen uwe godtvruchtigheydt te gheven. Als den dagh ghekomen was op den welcken men het Paesch-Lam eet; soo wilden onsen Heere Iesus diese ceremonie vande Wet volbrenghen, ende maecken van de schaduwen, en figuren een eynde; ende wouw als een waerachtigh Lam ghe-offert sijn. Soo dan opstaende van het avontmael heeft hy sich ghegort met een kleet, ende ghenomen hebbende een becken met water, heeft sich gheworpen, o diepe ootmoedicheyt! voor sijn discipelen, ende met die handen daer hy hemel, ende aerde mede gheschaepen hadde, heeft hy beginnen te wasschen de voeten van soo slechte menschen. Het welck ghedaen zijnde soo stelden hy in het alderheylichste, ende wonderlijckste Sacrament des Autaers, schietende hier in wt stralen, en vlammen van een on-wtsprekelijcke liefde. Want aenghesien onsen Heere de Kercke sijne Bruydt soo vierichlijck, en gronthertich beminde, datter gheen geschaepen tonghe en is diese kan verklaeren, iae gheen verstant datse can achterhalen; sijnde op het punt om die te verlaeten, dede de selfste liefde hem eenen middel vinden om, wt dit leven schey- | |
[pagina 42]
| |
dende, met haer te blijven, tot ons gheselschap, tot onsen troost, tot ons voetsel, ende gheestelijck leven en tot een eeuwighe ghedenckenisse van dat hy voor ons hadde ghedaen, ende gheleden. O wat een treffelijcke jonste, en ghenaede is hier door aen ons bewesen? allen de Sacrificien vande oude Wet en konnen dese weerdicheydt niet bereycken. Waerachtich neen: denGa naar margenoot+ Wijseman seght: Beter is een droogh broxken met blijtschap, als een heel huys vol offeranden met kijvagien, t'is alsoo. Beter is het H. Sacrament des Autaers, en het lichaem Christi onder de ghedaente van een stucxken broots, als den Tempel van Salomon vol van brullende beesten van slach-offeranden. Wilt dan o Siel dickwils seggen: O quam suavis est Domine spiritus tuus! O Heere hoe soet is uwen Gheest: want ghy om te betoonen de liefde die ghy draeght tot uwe kinderen hebt hun voorsien met het alderliefelickste broot wt den hemel ghekomen, het welck de hongherighe vervult met goederen, ende walgende rijcken laet ydel. O onghemeten Goetheydt! o onwaerdeerlijcke liefde! O noyt-ghehoorde goedertierentheydt, ende miltheydt! daer den ghever is de gifte, daer den Priester is den offerande, daer den slaeve ontfanght sijnen Heere! daer den mensch eet het broodt er En- | |
[pagina 43]
| |
ghelen! O goddelijcke jonste hier wort het verstant verlicht, hier wordt de memorie ververscht, hier wordt den wille verlieft, hier wordt de devotie vermeerdert, hier wort de fontyne van traenen gheopent, hier slaepen onse passien, hier ontwaecken onse goede begheerten, hier spannen de seylen van de hemelsche inspraecken, hier is den ancker van allen ons betrouwen. O Siel overweght eens dese liefde met de welcke Iesus Christus eenighen Sone Godts, ende Godt u komt besoecken. Ick wilde wel o Siel dat ghy dit naervolghende in uwe ghedachten gonckt drucken, en de liefde Christi t'uwaert daeghelijckx daer wt kost bevroeyen. Daer was een eedel Princesse, van Godt begaeft met schoonheydt ende alderhande gratien, ende dese om datse wel bewaert souw wesen, soo is sy ghesloten in eenen stercken tooren. Een Coninckx Soon wasser dapper op verlieft, maer overmits de sterckste vande wacht, en vanden tooren soo en wasser gheenen middel om haere aenspraeck, en teghenwoordicheydt te ghenieten. VVat doet hy? hy bemerckt datter eene pagie tweemael daeghs by komt om haer van spijs, en dranckGa naar margenoot+ te besorghen, hy weet dese pagie soo te bekouten, en te vleyen dat hy hem sijne livrije leent, ende onder dese ghedaente gheraeckt hy | |
[pagina 44]
| |
onghemerckt by de Edele Princesse. Ghy weet wel o Siel waer dat ick henen wil. Dese Princesse is onse Siel, Christus die haer lief, en haere schoonheyt kent, sach dat het broot tweemael daeghs ghenut wierde, oversulx heeft hy desen pagie dat is het terwen broot, sijn livrije alleen afgheleent, sich selven daer onder ghekleet en in dese ghedaente komt hy onse Siel besoecken. Als ghy hem dan siet staende inde remonstrantie, als ghy hem nu sijt ontfanghende, verweckt dan u gheloof en seght met Thomas: Dominus meus, & Deus meus! Mijnen Heer, en mijnen Godt, seght: ick ghelooft dat dit het lichaem is dat Maria ghebaert heeft, het lichaem dat Simeon besneden heeft, het lichaem dat die dry Koninghen aenbeden hebben, het lichaem dat de Ioden ghegheesselt hebben, het lichaem dat Pilatus ghekruyst heeft, het lichaem vanden Sone Godts die my verloost heeft. O goeden Godt! ick en ben niet weerdich dat ghy komt tot my, ghy Godt tot eenen Sondaer? hoe sal ick u derren nutten met mijne lippen! hoe sal ick u derren nemen op mijne tonghe! hoe sal ick u derren laeten daelen in mijn herte. Ghy soo grooten Koninck komt tot my die ben een wormken der aerde, ghy de Maiesteyt der hemelen tot my een verworpsel | |
[pagina 45]
| |
aller creaturen! ghy de suyverheydt der Enghelen, ick eenen sack van vuylicheden! ghy de fonteyne van alle gratien, ick eenen poel van miserien! ghy doet open u ooghen om my te sien, u ooren om my te hooren, uwen ghebenedijden mondt om my te leeren, ghy seyndt u Enghelen die my bewaeren, uwe Doctoren die my leeren, uwe gratien die my verwecken, ghy gheeft my u Vleesch, en Bloedt om my te spijsen tot het eeuwich leven, daerom sal ick u altijt loven. daerom wil ick met danckbaerheydt singhen:
O goddelijck, o hemels broodt
Daer al de saelighen naer wenschen,
Noyt Enghel was op u ghenoodt.
Maer sijt alleen spijs voor de menschen.
Al viel het Manna t'elcken dach
Noch moesten onse vaders sterven,
Maer die u hier eens nutten mach
Die sal het eeuwich leven erven.
VVie t'bruyloft kleet hier niet en draeght
Maer valt in Koninxs straffe handen,
Die wordt de bruyloft uyt ghejaeght,
In druck en knerselingh' der tanden.
Nu staen ick met den Publicaen,
Nu val ick neer met Magdalene,
O bloedich-voeder Pellicaen
VVilt dese gunst my meer verleenen.
| |
[pagina 46]
| |
Historie.O Siel ick moet bekennen dat ick een besonder behaeghen scheppe wt het segghen van die gast-baere Sunamitis. Sprekende teghenGa naar margenoot+ haeren man vanden Prophet Elisaeus: Ick bemercke, seyde sy, dat dien man Godts, die dickwils t'ontsent overkomt, heylich is, laet ons voor hem een kaemerken bereydt maecken, en tot sijn gherief daer in stellen een beddeken, een taefel, eenen stoel, en eenen kandelaer, op dat als hy komen sal, by ons altijdt mach blijven. O Godtvruchtighe Sielen dat, dat is de taele vande ghene die Christum dickwils ontfanghen, sy worden ghewaer, en ghevoelen in sijn bywesen, en teghenwoordicheydt sulck een soete beroeringhe in het ghemoet, sulck een ruste in het hert, sulck eenen smaeck in de ghepeysen, en daerom verlanghen, en vlammen sy oock dickwils als het ghe-oorloft is desen Goddelijcken Gast te ontfanghen, en te bewaeren. Eenen heelen legher ghestelt in slach-oorden sey de H. Theresa iae den hemel wt-berstende in vier, en vlam, in blixem en donder, in stormen en tempesten en sou my niet beletten te kercken te gaen op de daeghen vande H. Communie. En hoe soet en was | |
[pagina 47]
| |
als dan uwe godtvruchticheydt niet o doorluchtiche Margareta van Lorrainen? altijdt had ghy in die rijcke uren eenighen verheven ghepeysen, nu overlegghende syn soeticheydt, dan syne miltheydt, dat syne Goddelijcke volmaecktheden, en een van die ghepeysen was ghenoch om u hert vleughelen te gheven om Hemelvaert op te doen vlieghen. Eylaes, sey sy eens op sekerenGa naar margenoot+ tijdt in de gheheel werelt en isser niet dan ons teenemael is ghevende! de aerde is ghedeelt in Keyserlijcken, Konincklijcken, Hertochdommen, Graef-schappen & c. niemant en besit die allen, het faveur, en de jonste der Coninghen is oock al ghespleten in veele tacken, den eenen besit een officie, den anderen een gouvernement, den eenen besit rijckdommen, den anderen de eere, niemant en hevet al. Maer Iesus is in de H. Sacrament al anders met ons levende hy gheeft sy selven aen een iegelijck gants en gheheel sonder eenighe verkortinghe, en dat voor alle tijden. O Siel dat hy u eens sey t'ghene naer de Communie de H. MechtildisGa naar margenoot+ van hem hoorden: Tu in me, & ego in te in aeternum non derelinquam te. Dat is:
Ick in u, en ghy in my
Nimmermeer en scheyden wy.
| |
[pagina 48]
| |
Onthoudt dit o siel soo dickwils als ghy door eenighe kercke passert en dat het den tijdt toelaet, gaet dien milden, en grooten Godt eens begroeten. Maer voor al syt indachtich, besonder in het nutten van het H. Sacrament, syn bitter doodt, en lijden: ende dat ghy wt dit goddelijck bancket vromicheydt moet haelen om te strijden. Waer op den H. Gregorius van Tours bemerckt datmen eertijdts in de plaetse van eenGa naar margenoot+ remonstrantie ghebruyckten een silvere toorentien daer de H. Hostie in bewaert wierde. Het was te segghen, dat het licham Christi onse Siel als eenen tooren kan verstercken en onwinbaer maecken, om met kloeckmoedicheydt alleen het lijden te sien onder d'ooghen. Iae den H. Lucius weygherden den strijdt der Martelie aen te gaen, voor en al eer hy soude met het lichaem ChristiGa naar margenoot+ ghewaepent wensen. Hy sat doen inden kercker, en soo daer eenen autaer ghebrack om daer Misse op te lesen, is den H. Lucius plat ter aerden gaen ligghen ,en heeft op sijn borst het H. Sacrificie der Misse laeten volbrenghen. Ick laet u vonnissen met wat kloeckmoedicheydt hy begaeft is gheworden die de borst voor eenen autaer, ende het hert voor een remonstrantie hadde. Dit goddelijcke mysterie heeft den Heere | |
[pagina 49]
| |
Iesus inghestelt eer hy sich tot het Hofken heeft begheven: wy sullen hem daer volghen om te sien wat hem daer sal overkomen. Doch sal noch eerst de principaelste hooftstucken sijnder Passie in dicht voor ooghen stellen. O! Siel dat ghy met de ghepeysen waert gheverft, en als doordroncken ghelijck het root-scarlaet, dat eerder sal scheuren, en sluyten als sijn koleur schieten: Soo behoorde ghy o Siel liever te sterven als de ghedachten vande bloedighe Passie Jesu Christi te vergheten. Den Heere Iesvs is voor ons ghehoorsaem gheworden tot de doot, jae tot de doodt des Cruyce.
O Iesv, ô Soon Godts Mensch voor den mensch gheboren,
En sonder wie den mensch was eeuwelijck verloren;
Ghy laet de Enghels daer, en bidet aen ons de hant,
Ons wormkens van de aerd', en stof des helschen brant.
Iae hebt van jonxs af aen u' Cruys, en doot verdragen,
VVant in het Cruys, en doot altijt voor d'oogen laegen:
O Borghe wat doet ghy! u liefde is te groot,
Die plichtich is gaet los, d'Onnoslen sterft de doodt,
| |
[pagina 50]
| |
Den Heere Iesvs wort vanden Verraeder Iudas verkocht voor dertigh penninghen, en ghelevert.
O Iesv, ô Soon Godts waer sullen wy vergelden
Die dertigh penninghen die sy aen Iudas telden
Als hy aen t'Geestelijck Hof u trouw-loos heeft verkocht,
En met lanternen noch by nachten op ghesocht.
VVaer dit maer Iudas werck! maer neen, men sieter loopen
Die gheven noch gelt toe om Iesvm te verkoopen.
O Siel werdeert hem wel! wie gelt voor Godt verkiest
VVeet dat die saemen gelt, en saemen Godt verliest.
Den Heere Iesvs aen-veirt voor ons den bitteren Kelck van sijne Heylighe Passie.
O Iesv, o Soon Godts hoe suer is u bekomen
Dat Eva vanden boom appel heeft ghenomen!
Hoe swaer valt u den beet, wat Kelck krijght ghy daer veur,
Met wat een bitt'ren dronck spoelt ghy ons boosheydt deur?
Doet Siel voor u misdaet, kont gy geen bloet vergieten,
Doet uyt een droeve oogh nu laeuwe traenen schieten.
Als sonden sijn ghedaen, dan is't niet al ghedaen;
Ghy moeter, t'is ghestelt, of hier, of eeuwigh aen.
| |
[pagina 51]
| |
Den Heere Iesvs staet als een sachtmoedich Lam als hem diên vreeselijck kinneback-slach wort ghegeven.
O Iesv, o Soon Godts wat pijn hebt gy verdraegen
Als u die ysere hant soo grou-saem heeft geslagen!
Doen was het meer als tijdt dat uwen blixem viel
Die strax verbranden sou den Schelm met lijf, en Siel
Maer neen, ghy vol gedult spraeckt hem met soete reden,
Al liep u aensicht op, al liep het bloet beneden.
VVie Iesv dienaer is, al lijdt hy een affront.
Hy draeght (hoort spijtigh mensch) noch suycker inden mont.
Den Heere Iesvs berispt met sijn ghesicht Petrum over sijne drydobbele verloocheninghe.
O IESV, ô Soon Godts seg eens hoe moest t'u deiren
Als Petrus u met eet tot drymael af gonck sweiren?
Ghy saeght hem met een oogh, een vaderlijcke oogh,
VVaer door sijn oogen noyt daer naer en waeren droogh
VVanneer sult ghy o Siel u ooc in traenen baeyen?
Hoort gy den Haen noch niet van u consciency kraeyen?
Daer schuylt wat in u hert, waerom dan noch verbeyt
Die Petrum volght in't quaet, volght Petrum als hy schreyt.
| |
[pagina 52]
| |
Den Heere Iesvs wordt grouwelijck ghegheesselt om met sijn Bloedt te voldoen voor onse sonden.
O Iesv ô Soon Godts als ghy stont naeckt gebonden
Kregh doen u lichaem teer niet wel vyf duysent VVonden?
Eylaes gy wiert verscheurt door menich fellen slach?
Soo datmen van d'een VVond' door d'ander VVonde sach.
Doen peysde ghy op ons, en onse sinnelijckheden
En schonckt u dierbaer Bloet voor onse snoode leden.
Ondanckbaer sijt ghy mensch soo gy noch immermeer
Met sonden VVonden maeckt, en gheesselt uwen Heer.
Den Heere Iesvs draeghende sijn Cruys ontmoet onder weghen sijn alderbedruckste Moeder Maria.
O Iesv, o Soon Godts u Aensicht kan ons klaeghen
Hoe ghy waert afgeslaeft als ghy u Cruys moest draeghen?
Doch 't swaerste onder weeg, en t' droefste in het gaen.
VVas dat u Moeder u, en dat ghy haer saeght aen.
Komt hier gy die noch weent om't sterve van u vrinden
VVaer vont meer oyt noch twee die so al dees beminden?
En t'scheyden niet te min dat hielen sy voor goet:
Adieu dan, alst God schickt, adieu aen vleesch, en bloet.
| |
[pagina 53]
| |
Den Heere Iesvs wort tot verlossinghe des werelts aen den Boom des Cruyce ghehanghen.
O Iesv, ô Soon Godts wat hamers, naegels, tanghen
Sie ick hun uyt de mand, en uyt de korven langhen?
De leer, en t' schadigh Cruys daer ghy op wort ghereckt.
Soo datmen lit voor lit uyt sijn ghevrichten treckt.
Hier gonckt ghy voor ons al u banghe Siele gheven,
Doch uwe liefde blijft al eyndigden u leven.
O Heer! min ick u niet voor sulck een Doot, en pijn,
Soo sal ick herder steen als al de steenen sijn.
Laet ons nu eens in het hofken gaen sien het Lam dat van t' beginsel des werelts is ghedoot gheweest. Hy is vermoort in Abel: hy is opgheoffert in Isaac; hy is vervolght in Iacob; hy is verkocht in Ioseph? hy is in Isaias door-saeght; hy is in Stephanus ghesteenicht; in Bartholomaeus ghevilt, in Laurentius ghebraeden &c. ende nu gaet hy in sijn eyghen persoon lijden al dat de vreetheydt kan verpeijsen, al dat eenen elleyndighen mensch kan verdraeghen. Komt hier o delicate Siel.
Siet wat Godts Soon al voor u doet
Siet hoe hy water-sweet, en Bloedt.
| |
[pagina 54]
| |
Het Hofken. Mijn Siele is bedroeft totter doodt toe. Matth. 26. | |
[pagina 55]
| |
Sin, en be-diedsel van het Beeldt.MAer siel wat droefheydt vind ick hier!
Is dit den lust-hof van plaisier?
Daer roosen, en den eglentier,
Daer roos-marijn wast, en laurier,
Daer de citroenen staen gheplant
Daer de granaet-boom staet en brandt?
My dunckt veel eer dat hier ontrent
Is de spelonck van t'hels serpent.
Och iaet, ick sie dat daer al hanght
En met bedrogh den appel langht.
O Eva, Eva sijt doch wijs!
Ghewis het kost u t'paradijs,
Daer toe noch onse salicheyt,
Soo breet wordt dit fenijn ghespreyt!
Eylaes den appel is ghepluckt!
De tanden sijn daer in ghedruckt!
En gheeft het stuck aen haeren Man,
Die eet daer even gulsich van,
VVaer door, en sy en heel t'gheslacht
Is van t' gheluck in druck ghebracht;
En van het leven in een doodt,
Die strax voor ons den hemel sloot,
En die gonck stoken voor ons al
| |
[pagina 56]
| |
Een vier dat eeuwich branden sal.
Maer gy o Iesu Mensch, en Godt,
Hebt d'overtreders van t' gebodt
Door louter berremherticheyt
Herstelt in hunne saelicheyt,
Dies komt gy inden Hof gegaen
Voor dat was in den hof misdaen.
Maer wat een pers lijdt u gemoet
Dat sy soo waeter sweet, en Bloedt!
Ist om den kelck die voor u staet
Vervult eylaes met mijn misdaet?
Och dat ick noyt geboren waer!
Soo viel het sterven u niet swaer.
Maer Iesu, Iesu t'is my leet
Dat ghy om my dit bloedich sweet,
Dat gy om my soo schudt, en beeft,
Dat u het leven schier begeeft,
Y drinckt eerst af dees bitterheydt!
En levert my de soeticheydt.
En soo ick noch wat bidden mach,
Laet storten dese regen-slach
Op mijn vervuylt, en sondich hert.
Op dat het eens gesuyvert wert,
Den minsten druppel die het vat
Van sweet, of Bloedt, o dierbaer nat!
Soo weet ick dat t'van stonden aen
Sal groender als dit hofken staen.
O! Siel die als den vijg-boom zijt.
| |
[pagina 57]
| |
Heel dor, en half vermaledijdt,
Bidt Iesum dat hy u besproeyt,
Op dat ghy heel in deuchden groeyt,
Brenght hier u hert op staende voet,
En waschet af in sweet, en Bloedt,
Hier is blanquet, hier is roset,
Hier maecktmen herten schoon, en net.
Ghy weet wat in het u noch schuylt.
En wat het heden noch vervuylt,
En watter in een hoecken leyt,
Dat noyt is inde bicht gheseyt,
Oft ist gheseyt, t'is soo ghedaen,
Dat, t'maer ten halven is verstaen:
VVel aen dan eens met kloecken moet
Al soudt u kosten sweet, en bloedt:
Maeckt dat u hert ghesuyvert wort
Als Iesus desen Reghen stort.
Peyst dickwils op dit salich woort,
En segghet oock aen d'ander voort:
Gheen Heer, gheen eer, gheen Excellenci
Gaeter voor en goe Conscienci.
|
|