Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

[p. 247]

Het sevenste capitel.
Vande ghedienstigheydt der Societeyt in't bystaen vande aerme menschen, die met de haestighe oft andere sieckten ende ongheuallen beuanghen zijn.

De Societeyt stiert altoos haere ganghen nae de voetstappen⁺van haren Vader den H. Ignatius, die in't beghinsel sijner bekeeringhe te Manresa meer sorghende voor andere behoeftige menschen, als voor syseluen, van deure tot deure ghingh bedelen: want als hy nu eenighe penninghskens oft eetware vergadert hadde, riep de schamele lieden⁺ by den anderen op de hoecken vande straeten, ende deylde al sijn' aermoede wederom uyt. Soo nochtans, dat hy hier in de gheestelijcke bermhertigheyt meer voor ooghen hadde, als de lichamelijcke: want ghebruyckte dese gheleghentheyt, om dit onwetende volck te leeren al dat hunne saligh-heyt aenghingh. Onder-tusschen, ghelijck oock d'aermoede onbeschoft ende qualijck ghemaniert is, moeste hy veel moedtwilligheydts van sijne voesterlinghen lijden: 't welck hy al-te-mael seer gheerne met een' onverwinnelijcke patientie verdroegh, om hunne sielen te winnen. Nae het verdeylen van sijn' aelmoessen ghingh hy nae het⁺gast-huys om de siecke te troosten en te dienen: daer zijnde, vermaeckte hy hun bedden, wiesch de vuyligheyt vande wonden af, iae, om eene heerlijcke victorie ouer sy seluen te behaelen, soogh oock en leckte het etter vande stinckende seeren. Niet min en moghten de kinderen doen,⁺ als desen ijuer van hunnen Vader naevolghen. Daerom d'eerste Patres te Venetien ghekomen zijnde, om van daer voorder nae 'theyligh landt te schepen, hebben dies aen-

+ Den heylighen Ignatius sorghe voor de aerme,

+ And. Lucas l. 1. cap. 8.

+ en voor de siecke,

+ hem volghen sijne kinderen,

[p. 248]

gaende niet met allen onder hen ghelaten van alle gheestelijcke ende lichamelijcke ghedienstigheydt, die men den⁺siecken plagh te bewijsen. Onder al scheen uyt den ijuer van S. Xauerius, vanden welcken hierom den Paus Vrbanus ghetuyght inde Bulle van sijne Canonizatie, dat hy met sulcke vierigheydt der liefde aen d'aerme siecke menschen inde gast-huysen ghedient heeft, dat hy selden van hen scheydde; ende met sulcken versteruen der sinnen de vuylste wercken uytghevoert, dat hy menighmael 't stinckende water ghedroncken heeft, waermede hy de walghelijcke ende ongheneesbaere sweeren afghewassen hadde. Maer alsse nu in doodts noodt waeren, dan vergat hy oock sijn eten en slaepen, ende van Godt versterckt zijnde, en verlietse noch by daghen, noch by nachten; dat doende met soo blijden ghelaet ende ghewillighen moedt, dat men seyde dat 'tsijne ghenoeghte was aen de krancke ende steruende menschen te dienen. Sy hadden t'samen een verdragh ghemaeckt, eerse hen in verscheyden ghewesten verdeylden, nerghens dan in gast-huysen op te trecken, om den siecken te dienen. Ouersulcks⁺P. Laines met Canisius te Loretten ghekomen zijnde, ende P. Bobadilla selue kranck wesende te Regensborgh, zijn derwaerts ghegaen: ende hebben oock met siecke leden den krancken ghedient, niet teghenstaende datse van vele treffelijcke persoonen t'hunnen huyse ghenoodt wierden.⁺P. Iaius, biecht-vader vanden Hertoghe van Ferraren, plagh hem uyt het hof nae het gast-huys te vertrecken, segghende dat hem veel aenghenaemer waeren de swaere reucken der siecke die hy diende, als de soete reucken der houelinghen die hy vloodt. Den Cardinael Henricus van Portugael te⁺Mora in't gast-huys komende, heeft aldaer P. Myro Prouinciael van d'onse, niet sonder groote verwonderinghe, onder d'andere siecke ghevonden, oogh-schijnelijck en metter daedt siende waerachtigh te zijn, dat de Patres hun werck

+ S. Franc. Xauerius, Bulla Canonizat.

+ P. Laines, P.
Bobadilla,

+ P. Jaius,

+ P. Myro,

[p. 249]

maken vande krancke behulpsaem te zijn, oock tot hun eyghen onghesontheyt toe. Wat en heeft P. Laines en andere aen de gequetste soldaeten niet ghedaen, als Vega den Vice-roy van Sicilien, Africa een stadt van Barbarijen belegerde? niet alleen en heeft hyse ghespijst, maer oock hunne wonden gesuyuert, met saluen versoet, met doecken bewonden, ende in alles byghestaen. Wat diensten en⁺doense noch daghelijcks aen de selue inden legher niet? sy bewaeren hunne sielen, sy besorghen hun lichaem, sy verstercken hun ghemoedt, sy besoecken de siecke, sy troosten de ghevanghene, sy helpen de steruende, sy begrauen de doode. En om alles in't cort te segghen, en laeten gheene moghelijcke ghedienstigheyt achter, oock met perijckel van hun leuen.

Dit en kanmen niet klaerder sien als inden tijdt van de⁺peste, wanneerse allegader hun lijf waeghen om de verlaetene siecke by te staen: hoe wel desen dienst niet alleen te velde onder het krijghs-volck, maer oock ter zee onder de matroosen, ende noch ouervloedigher inde steden onder d'inwoonders gheploghen wordt. Van ons Neder-landt moghen wy segghen, datter schier niet een huys oft Collegie en is, of daer zijn verscheyden Patres uytghestelt gheweest in dierghelijcken noodt, om de goede ghemeynte te helpen. Hoe veel van die hun leuen daer in gheschoten hebben, maghmen uytter ghissen speuren in die van Antwerpen⁺ alleen, daerder tot vierentwintigh toe binnen corten tijdt tot een' offerande van dese Christelijcke liefde gheworden zijn. Elders wel min in ghetal, nochtans vele, ende met gheene mindere viericheyt: ghemerckt het ons allen kennelijck is, hoese ghelijck om prijs gheloopen ende aenghehouden hebben, dat hun dese gheleghentheyt vanden euen mensch te dienen, voor andere soude ghejont

+ helpen de soldaeten,

+ dienen inde peste,

+ vvaegen hun leuen.

[p. 250]

worden; 'twelck nu bekomen hebbende, ghinghen soo bly ende vlijtigh inde doodt, als oyt lief-hebbers der wereldt nae feesten oft bruydloften deden. Daer zijnder onder hen soo ijuerigh gheweest, datse by ghebreck van draghers de siecke selfs op hunne schouderen ghenomen, ende onder het dack ghebraght hebben; andere die met leederen door de vensters ingheklommen zijn, om by de siecke te gheraken, die sonder menschelijcken troost tusschen de doode op hun steruen laghen. Sommighe oock die 't vier nu mede ghevat hebbende, met omwonden hoofdt, (hoe swaer het hen viel) euen wel de verlaetene sielen ginghen tot de salighe eeuwigheyt bereyden, diese selue korts daer nae verwachteden, ende (ghelijck te hopen is) inghinghen. Soo sterck is de liefde, datse oock inde doodt de doodt versmaedt, ende, ghelijck aen't vier, niet op en houdt van wercken, soo langh alsse voedtsel van haere vlammen vindt.