Af-beeldinghe van d'eerste eeuwe der Societeyt Iesu

[p. 232]

Het vierde capitel.
Vande neerstigheyt die de Societeyt voorvvendt om d'eere vande heylighe Moeder Godts te verbreyden door verscheyden Sodaliteyten oft Broederschappen.

⁺De Societeyt bemerckende dat d'eere vande H. Moeder Godts door de ketterijen seer vergaen was, heeft alle middelen ghesocht om de selue wederom in de herten van de gheloouighe te drucken: daerom heeftse ouer al tot haer eere vergaderinghen inghestelt, door de welcke den ijuer en de liefde tot dese alderheylighste Maghet soude vernieuwt worden. Gregorius den XIII. heeft de selue⁺ bevestight, ende met vele Aflaeten ende priuilegien beghift, als oock mede aen onsen Generael P. Claudius toeghelaeten die t'alle kanten op te rechten. Maer soose alleen onder de studenten waeren, heeft Sixtus den V. gheordonneert, datse op den seluen voet met de selue Aflaten ende ionsten, voor alle soorten van mans-persoonen, geene uytghenomen, souden moghen inghestelt worden; om alsoo alle conditien van menschen, edel oft onedel, hoedanigh die oock moghten wesen, aenden dienst en de bescherminghe vande H. Moeder Godts t'onderworpen.⁺Ferdinandus den II. die met het Rijck de deughdt versaemt hadde, heeft in verscheyden vergaderinghen sijnen naem doen inschrijuen, om alsoo te krachtigher sijne tijdelijcke heerschappije (die hy oock schriftelijck t'haerder eere aen Godt opghedraghen hadde) aende hemelsche Keyserinne te beuelen. Hem is ghevolght, ghelijck in't Roomsch Rijck, alsoo oock in de liefde tot Maria,

+ Sodaliteyten van Onse L. Vrouvve inghestelt,

+ benerstight vande Pausen, ende met priuilegien vereert,

+ ghehanteert by Keysers.

[p. 233]

sijnen soon Ferdinandus den III. den welcken noch in dit iaer van ons Iubilee heeft willen met sijn eyghen handt sijnen naem schrijuen in den boeck der vergaederinghe te Louen, daer by voeghende sijn deuis Pietate et ⁺ Ivstitia. Sigismundus den III. Coningh van Polen heeft versocht inde Sodaliteyt te Bransbergh ingheschreuen te worden: 'twelck oock den Princelijcken Cardinael⁺ Ferdinandus Gouuerneur van onse Neder-landen in Spaignen ghedaen heeft, en den Hertoghe Emmanuel met sijne kinderen in Sauoyen.

Onder den naem vande vergaederinghen komen mede⁺de minste, die ter eeren vande heylighe Enghelen voor de ionghelinghen opgherecht, ende by nae in alle onse Collegien ghevonden worden. De vruchten diese voort brenghen, zijn onghelooffelijck vele, ende soodanigh, datse ghenoeghsaem⁺zijn om in corten tijdt een beter ooghe aen heele Republijcken te gheuen. Hier door worden de sonden ghebannen, de quade perten uytgheroeyt, ende allerhande manierlijcke deughden ingheplant. Een wijs ende godtvruchtigh man van seuentigh iaeren, seyde dat hyer maer twee gheleeft en hadde, om dat hy niet langher Onse L. Vrouwe inde Sodaliteyt ghedient en hadde. Den Hertoghe van Populi in sijn' uyterste wesende, verklaerde dat hy met een vast betrouwen sijner saelicheyt stierf, ter oorsake dat hy Sodalis gheweest hadde: waerom hy oock aen sijnen sone inde teghenwoordicheyt vanden Pater gheboodt, dat hy sich eerstdaeghs inde vergaderinghe soude laeten opschrijuen, achtende dit de beste rente ende erfdeel te wesen, dat hy hem konde achterlaeten. Wat sal ick segghen⁺ vande lijf-castijdinghen, waer in de Sodales vele Religieusen beschaemen? Men heefter ghevonden die ses weken langh een hayren kleedt droeghen; andere, die

+ Coninghen,

+ en Princen,

+ Sodaliteyten vande heylighe Enghelen.

+ Vruchten vande Sodaliteyten.

+ Oeffeninghen vande Sodales.

[p. 234]

heele weken ter eeren vande H. Moeder Godts hen van allen dranck onthielen; andere die 'snachts opstaende op hunne bloote knien baden, hunne lichaemen met ijsere ketenen tot den bloede toe castijdden, daerenbouen daghelijcks te water en te broode vasteden. In't iaer 1586. is te ⁺Munchen in Beyeren eene processie van ses hondert Sodales inghestelt, ter eeren van't Heylich graf ons Heeren, onder de welcke waeren de Princen Ferdinandus en Maximilianus, met den Hertoghe Gulielmus ende andere groote Heeren: waer van eenighe met bloote voeten ende brandende flambeeuwen ghinghen, andere henseluen disciplineerden. Daer zijnder gheweest die hunne vijanden inde plaetse van't leet te wreken, vriendelijck om den hals zijn ghevallen. Door hunne goede vermaninghen zijnder⁺te Napels soo vele tot de biechte verweckt, dat de Pastoors de selue niet en konden hooren, waerom den Archsbischop beual, dat alle Religieusen te hulpe souden comen.

Dan wie sal konnen uytspreken de groote liefde diese met menighvuldighe wercken van bermhertigheyt ende ghedienstigheyt aen hunnen euen naesten betoonen? sy besoecken in vele plaetsen de huttekens vande aerme menschen, de gast-huysen ende ghevanghenissen, gheuen kleederen en ghelt uyt hun eyghen borse, om d'ellendighe⁺menschen te helpen. Te Napels in't gasthuys vande ongheneesbaere diendense by orden alle daghen den siecken, ende hadden eenen winckel opghestelt van alle lieffelijckheyt tot lauenissen ende verlichtinghe vande krancke: 'twelck de regeerdes van't selue gasthuys (nae hun eyghen segghen) meer achteden dan ofse dertigh duysent croonen tot behoef vande siecke ghegheuen hadden. Bouen dien hebben oock iaerlijcksche renten beset om de schamele dochters, welcker reynigheyt perijckel loopt, tot staet te bren-

+ Goede vvercken vande Sodales,

+ vermaenen tot de biechte,

+ dienen de siecken.

[p. 235]

ghen. Insghelijcks hebben de Sodales op andere plaetsen⁺nu tweehondert, nu twee hondert vijftigh, nu twee hondert seuentigh ghevanghene uyt den kercker op een iaer tijdts verlost. Te Toledo is hunne mildtheyt soo groot gheweest, datmen daer dry hondert aerme op konde onderhouden. Eyndelijck en heeft haer de liefde vande Sodales⁺niet alleen ghestreckt tot de leuende, maer oock tot de doode, welcker lichaemen sy met hun eyghen handen begrauen hebben, en de sielen met het H. Sacrificie der ⁺Misse ende anderssins behulpigh gheweest. Te Corduba, daerder vele vande peste ghestoruen waeren, hebbense duysent vijf hondert Missen op hunne kosten voor de sielen doen opofferen.

Doch sulcke en dierghelijcke goede wercken en heeft de⁺H. Maghet niet onder haer ghelaeten, maer wel rijckelijck aen haere dienaers gheloont. Te Turin hebben twintigh ghewapende mannen eenen Sodalis alleen bespronghen, ende t'alle kanten hem stekende, niet dan sijn kleedt konnen beschaedighen. Eenen anderen met een rapier ghesteken zijnde, heeft den steeck recht op't beeldt vande H. Maria (dat hy ouer hem droegh) ontfanghen, ende voorts onbeschaedight ghebleuen. Duysent en duysent andere dierghelijcke souden wy konnen bybrenghen, de welcke de H. Moeder Godts inde Sodaliteyten dienende, haere hulpe ende bescherminghe inden noodt gheproeft hebben; dan om der cortheyt wille laeten wy die vaeren, ende komen tot het ghebruyck vande H. Sacramenten.

+ verlossen de ghevanghene,

+ begrauen de doode,

+ besorghen siel-Missen,

+ vvorden van Maria bevvaert.