De jacht

31.

Yn 'e wike tusken Ald en Nij reitsje Former en Hinke in dei nei Ljouwert. It hat ferzen. Der is gjin knip yn 'e grûn te krijen. De feart leit ticht en it reid rûzet bros, at se dy moarns al yntiids de reed del fytse nei de bus. De skyltsjes iis knappe harren ûnder de bannen.

‘Waar om te jeien,’ seit Former, as begruttet it him, dat er him dit ûntkomme litte moat.

‘Dy hazzen bliuwe der wol. Hjoed is it in dei foar de prins,’ seit Hinke. Se hat der wol nocht oan om der in dei tuskenút. Mei de readwite bus fan Sprietsma komme se te Ljouwert. Hinke wol de finzenis sjen, dêr't Lútsen no al hast in healjier tahâldt. Se ride der mei de bus bylâns. Mar dat is Hinke net genôch. Se wol ha, se sille der tegearre hinne om it gebou yn har op te nimmen. De boadskippen earst oan 'e kant. Dy middeis steane se tegearre op 'e Keizersgrêft en sjogge by de hege bline muorren op. Hjir en dêr in traljefinster, heech boppe it wetter.

‘Ik kin der net oer,’ seit Hinke.

‘Do hast hjir sels sjen wollen.’

‘It griist my oan foar Lútsen. Der komt gjin sinne yn. Ien stienklompe yn it wetter. Dan is njoggen moanne lang. En dat louter foar dat iene skot. It iennichste watsto der oan oerhâlden hast is in groede en in waarprofeet.’

‘Hy mei fan gelok sprekke. As de rjochter efter de wiere motiven fan Lútsen kommen wie, hie er miskien wol foar trije jier of langer de bak yndraaid.’

‘Do altyd mei dyn leafdesdrama. Tochtst dat Lútsen dat foar my oer hân hie? Dat er dat riskearje doarst.’

[p. 151]

‘Dan tinkst oan gjin risiko. Dy jonge wie gewoan dwers troch alles hinne doe't er op my skeat.’

‘Omdatst him narre hast.’

‘It wie gjin ûngemak of roekeleaze ûnfoarsichtigens, dêr't de rjochter letter op oan woe. Mar goed dat dy man der net efter kommen is, datsto der tusken sietst. Ek mar goed dat der gjin sliepende hûnen wekker makke binne. Lútsen is ûnberekkenber. Wa wit wat er him letter nochris yn 'e holle hellet.’

‘Dit is foar Lútsen in ôflear,’ seit Hinke.

‘Witst noait wat sokke lju har hjir yn 'e kop helje. It measte kwea wurdt hjir bewoartele.’

‘Dan bisto noait wer feilich,’ seit Hinke bang.

‘Miskien,’ seit Former. ‘Mar dêr kin ik net altyd oer yn noed sitte.’

‘Hiest der dy jûns net hinnegean moatten.’

‘Efternei praten.’

‘Hiest werom gean moatten.’

‘Foar sa'n ûnferstân?’

‘Wêrom hast him dan útdage? Wêrom bist net werom gien troch de hage en nei hús gien?’

‘Omdat ik net bang bin foar Lútsen. Ik kin sa'n ûnderkrûper net daaie. Fral at se it dan ek noch foarkomme litte wolle dat se it bêste foar ha mei it faderlân, lykas al dy Befél-mantsjes. Se bûge as knipmessen foar Colijn, Dumaer van Twist en de hiele plutokratyske klyk. Se sjitte om lauwerkrânsen dy't kommissaris Van Harinxma, de keninginne en boar-gemaster Sytsma beskikber stelle. Ien en al pommeranten, dy't har fan it sjittende fuotfolk ferhearlikje litte. At se mar krûpe en bûge.’

‘Moatst dy net lulk meitsje en myn dei bedjerre.’

‘Krûpers en flaaiers kin 'k net ferneare. Se hâlde minsken oan 'e macht, dy't de macht net wurdich binne.’

‘Sa kin 't wol wer. Do moatst neat fan dat spul ha, dêr kin 'k yn komme. Mar datst it alle kearen wer sizze moatst om oaren op stang te jeien, dat begryp ik net. Heit ek. Dy earme siel hat oars noait witten as dat er Anti-Revolúsjonêr is, mar Former moat him syn ideeën breed útmjitte.’

‘Dat docht dyn heit dochs ek fan sines?’

‘Moatst in âld man net hurd falle, stiet der yn 'e bibel.’

Se dangelje in pear kear oer de Keizersgrêft. Swijend, want der is mei dat bekfjochtsjen wat wjeraksel tusken harren groeid.

At se foar de brede poarte fan de finzenis stean, seit Former ‘Miskien

[p. 152]

meist wol by him sjen. Der sil oars ek net in Ealsumer wêze dy't syn gesicht hjir sjen lit. Wy freegje by de yngong oft Lútsen besite ha mei.’

Hinke doar net ‘Wat mei er wol tinke, dat ik dêr oankom?’

‘Gewoan út belangstelling. Do fregest hoe't it mei him giet.’

‘Wolsto dan net mei?’

‘Hy sil der net sa wiis mei wêze, dat er my dêr sjocht. Fral as er ús tegearre sjocht, dan sil de oergeunst by him wer op 'e nij oplôgje. Do moatst allinne nei him ta. De jonge hat it miskien nedich dat immen nei him omsjocht. Kinst begripe. Lútsen sit swier yn 'e knoei. Njoggen moanne yn 'e sel liket my in ivichheid. En leau mar dat se hjir net sa sêftsedich binne. Hy hat syn memke net by him. Wolst wol leauwe dat dy jonge der aanst tsjinoan skytskoarret om der wer út? Elk sjocht him skean oan en wiist him mei de finger nei. Witst sels hoe't de lju binne. Asto no ris nei him tagiest, miskien dat er dan wer wat fertrouwen kriget yn it minskdom. Toe, gean no mar. Toan datst begryp en belangstelling hast. Praat net oer my.’

‘Bist soasjaal fielend.’

‘Sa heart it dochs?’

Se knikt. ‘Der hat safolle tusken ús west. Ik wit net wat ik sizze moat. Ik kom tusken jim yn te stean. De dieder en it slachtoffer.’

‘Der is mar ien dy't tusken ús ynstean kin, dat bisto.’

Former nimt har by de hân en lûkt har mei nei de yngong.

‘Wolst my opbringe?’

‘Stiet dat ek net yn 'e bibel, dat wy de finzenen opsykje moatte?’

‘Ik doar net,’ kryt Hinke.

It besykoere is de middeis om fiif oere, seit de man yn it hokje by de yngong. Hinke mei har namme en adres opjaan en moat tsjin fiven werom komme.

Dy middeis swalkje se troch de stêd. Ite in brochje yn in kofjehûs. Healwei fiven sette se de kant wer út nei de Keizersgrêft.

‘Ik bin bang,’ seit Hinke. ‘No hat dy man myn namme opskreaun. Ik kin der net mear foarwei. As Lútsen my no net ûntfange wol, wat dan?’

‘Giest gewoan wer fuort. Do hast dyn plicht dien en dyn goede wil toand.’

It begjint al wat skimerich te wurden, at se foar de finzenis stean. Ut 'e finzenismuorren wei sjogge se hjir en dêr in gielich ljocht baarnen. Stikjes ryp falle út 'e beammen en tikje op it iis. Se meie salang yn 'e wacht-keamer sitte. Dêr rint it fol. Minsken mei spanning op it gesicht. As sjogge se der allegear tsjinoan. Der hinget in frjemde spanning, lykas

[p. 153]

yn 'e wachtkeamers by guon dokters. Der is net ien dy't wat seit.

‘Ik doar net mear,’ lústert Hinke. Se krûpt stiif tsjin Former oan.

‘Hy docht dy ommers neat. Der is in bewaker by.’

Hinke sjocht him oan. Der blinke har triennen yn 'e eagen.

‘Do moatst it dwaan. Doch it oars om my. Ik soe sels gien wêze, mar it is better dat er my net sjocht.’

‘Do bist in skytsek, do doarst ek net. Krekt do moatst toane datst de minste wêze wolst,’ seit Hinke.

‘Wy moatte hjir net as lytse bern sitte te tsieren. Do giest nei Lútsen. Hast al in kleinichheidsje kocht. Dêr kinst aanst net mei thús komme.’ In bewaker docht de doarren iepen. Se meie de gong yn. Even stiet Hinke noch wifeljend op 'e drompel nei de brede gong en sjocht helpleas nei Former. De doarren wurde efter har sletten. Troch it glês sjocht Former har weiwurden tusken de oare minsken.

It hert slacht Hinke yn 'e kiel. De besikers heapje har op foar wer in oare doar. Se skoddet op 'e skonken. Dan wurde se ûndersocht op wat se by har ha. It pakje dat se foar him kocht hat, moat se ôfjaan. In frommeske befielt har fan ûnderen oant boppen. Dan meie se fierder. Der falt in wiffe eangst oer har. Yn in grutte seal mei rûnom bewakers, moat se by in taffeltsje sitten gean. It swit stiet har yn 'e hannen. Se strykt it ôf oan 'e heupen. As ik mei him troud wie, hie ik hjir sitten as syn frou, alle wiken. In gedachte dy't har kjel makket, mar dy't se like gau wer farre lit. At se mei him troud wie, soe dit net foarfallen wêze. Alles is om Former, om my. Se fielt har skuldich.

De finzenen komme by ienen tagelyk út in lange gong wei, dy't rjocht tsjin de seale oer leit. Ljochtskouwe minsken, dy't doelleas foar har út sjogge. Minsken mei in doffe berêsting yn 'e eagen. Gesichten dêr't gjin beweging yn is, en dêr't gjin útdrukking yn libbet.

It flimet pynlik troch har hinne, at se Lútsen út 'e gong kommen sjocht. Se ken him suver net mear, sa meager is er. Se giet efter it taffeltsje stean en knypt harsels de hannen sear. As sjocht er har net. Hy rint de seal yn sûnder dat syn eagen har rjochting sykje. Dochs komt er rjocht op har ta. Swijend bliuwt er foar har stean. Se stekt in hân út. Dy sjocht er net. Mei neatsjende eagen sjocht er har oan. Se wit net wat se sizze moat. Ofkear en begrutsjen hat se. Wat der yn har omgiet, se wit it net ûnder wurden te bringen. As wegert har stim. Se is bang foar him. De holle is har leech. Der wol har neat mear yn 't sin komme, dat sinfol is om te sizzen. De holle wurdt har in tiezenêst, dêr't se gjin oarder yn krije kin. Se stammert. Heakket.

[p. 154]

‘Ik bin it,’ seit se. Se wol gewoan har lûd hearre litte. De spanning moat brutsen wurde. Se wol gewoan dwaan. Rêstich sykhelje. Mar dy holle, skouwe eagen, dy kin se net ferneare. Dy bringe har noch mear fan 't stik. Se skammet har. Der is gjin emoasje yn syn gesicht. As ken er har net. Syn eachteisters trilje, as docht it ljocht him sear oan 'e eagen.

‘Hoechst gjin meilijen mei my te hawwen,’ seit er koel.

Hinke wol net gûle. Triennen prangje har. Mei it teknypte bûsdoekje dipt se de eachhoeken.

‘Wy wolle graach datst wer frijkomst,’ seit se benypt.

Hy reagearret net. Se sjocht hoe meager oft er is yn it streepte pakje. Alles slingert him om 'e lea. Syn wangen binne ynfallen. Syn hege foar-holle is sa wyt as papier yn it kille ljocht.

‘Bist hjir kommen om te sjen hoe't ik it meitsje? Sjoch mar goed nei my, dan kinst it de Ealsumers mar oerbringe. It giet goed mei my.’

Der is wat fijânichs yn syn lûd. Syn eagen wurde hurder. ‘It giet goed mei my,’ herhellet er.

Se sjocht dat er him foar har ôfslút.

‘Wy ha net wollen datst hjir telâne komme soest. It spyt ús dat it sa rinne moast.’

‘Hoechst dy net skuldich te fielen,’ seit er.

Syn gesicht befriest. Der strielet in izige kjeld út syn eagen. Hinke wol wat sizze. Se wol him treaste. Moed ynsprekke. Ta oare gedachten bringe. Mar se fynt gjin wurden dy't yn dizze sitewaasje en romte passe.

Swijend steane se in skoft foar elkoar oer. Syn kin begjint te triljen. Hinke sjocht om har hinne, as siket se in útwei. Rûnom hege finsters, dêr't skealik ljocht trochhinne falt.

‘Former is hjir ek.’ It ûntfalt har. Se wurdt kjel fan har eigen wurden.

As stekt dy namme him.

‘Sis him dat ik it goed meitsje.’

Se knikt. Se hie noch safolle dingen tsjin him sizze wollen. Dat der mar gjin wrok tusken harren bestean bliuwe sil. Se moat wer gûle, sjocht om har hinne. Untwykt syn eagen. As kin Lútsen it net langer ferneare, keart er him om nei de bewaker. Dy lit him foargean de lange tsjustere gong yn. De doar falt mei in wisse klik yn it slot. Minuten letter stiet se noch efter it taffeltsje, as sil Lútsen werom komme.

As de bewaker har werom bringt fielt se it meilijen. Dat sil har bliuwend ûnrêstich meitsje. Ut meilijen kinst him net nimme, hie mem sein. Dêr kinst gjin leafde op bouwe. Se wie hin-en-wer skuord tusken Lútsen en Former. Net dat se der spyt fan hat dat se mei Former troud

[p. 155]

is. Mar hiel soms hat se dy mominten fan twivel, en dy sil se wol hâlde.

Underweis nei de bus hâldt se dat byld foar har dat Lútsen weiwurdt yn in lange tsjustere gong. Se heart hieltyd wer it kniezen fan kaaien, it klikken fan doarren. Syn eagen, se kin se net kwyt wurde.

Op reis nei hûs blinke der hieltyd ljochtsjes op út it swarte fjild. It binne eagen, strieljend fan langst. Yn de glinsteringen fan it betrienne rút fan 'e bus sjocht se syn gesicht, skriemend. Yn it gûnzjen fan de motor en it sûgjen fan de tsjellen heart se syn stim.