Van schelmen en schavuiten
(1985)–Herman Pleij– Auteursrechtelijk beschermdLaatmiddeleeuwse vagebondteksten
Van schelmen en schavuiten (ed. Herman Pleij). Em. Querido's Uitgeverij, Amsterdam 1985
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar DBNL
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Van schelmen en schavuiten, in een editie van Herman Pleij uit 1985.
redactionele ingrepen
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (126) is niet opgenomen in de lopende tekst.
[pagina 1]
Van schelmen en schavuiten
[pagina 2]
Griffioen
Redactie: prof. dr. W. van den Berg, prof. dr. E.K. Grootes, prof. dr. F.P. van Oostrom, prof. dr. H. Pleij, dr. M.A. Schenkeveld-Van der Dussen, dr. J. Stouten. Voor dit deel: prof. dr. E.K. Grootes, prof. dr. F.P. van Oostrom.
Als Griffioen verschenen
Voorbeeldig vertellen. Middelnederlandse exempelen
ed. F.P. van Oostrom |
Van schelmen en schavuiten. Laatmiddeleeuwse vagebondteksten
ed. Herman Pleij |
Weet of rust. Proza van Coornhert
ed. Henk Bonger en Arie-Jan Gelderblom |
Liederen van Bredero
ed. E.K. Grootes |
G. Paape Het leven en sterven van een hedendaags aristocraat
ed. P.J. Buijnsters |
Belle van Zuylen Mijnheer Sainte Anne
ed. Johanna Stouten |
[pagina 3]
Van schelmen en schavuiten
Laatmiddeleeuwse vagebondteksten
Samenstelling: Herman Pleij
Amsterdam Em. Querido's Uitgeverij b.v. 1985
[pagina 4]
Deze uitgave is mede tot stand gekomen dank zij een subsidie van het Prins Bernhard Fonds.
Copyright ¬ 1985 by Herman Pleij and Em. Querido's Uitgeverij b.v., Amsterdam. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Em. Querido's Uitgeverij b.v., Singel 262, 1016 ac Amsterdam. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from Em. Querido's Uitgeverij b.v., Singel 262, 1016 ac Amsterdam.
isbn 90 214 0551 2
[pagina 5]
Inhoud
Woordenboek van schooiers, schelmen en schavuiten. Tevens een onderricht in de bedriegelijke praktijken van bedelaars of bedelaressen waardoor menigeen misleid wordt, zodat een ieder zich hiervoor kan leren hoeden. Zeer nuttig en profijtelijk om te lezen voor alle mensen | 9 |
Over de Bregeren | 9 |
Over de Stabulieren | 9 |
Over de Loseneren | 10 |
Over de Klinkeneren, die gewoonlijk kleine belletjes laten luiden | 11 |
Over de Debisseren of Dofferen | 14 |
Over de Kammesieren | 15 |
Over de Vagieren | 16 |
Over de Grantneren | 17 |
Over de Dutseren | 19 |
Over de Schlepperen | 21 |
Over de Zickissen | 22 |
Over de Schwanfelderen of Blikslaren | 23 |
Over de Vopperen en Vopperinnen | 24 |
Over de Dallingeren | 24 |
Over de Dutsbetteren en Dutsbetterinnen | 25 |
Over de Sondenwegheren | 26 |
Over de Sondenwegherinnen | 26 |
Over de Bultdragherinnen | 26 |
Over de Jonffrouwen | 27 |
Over de Mommen of Momsen | 27 |
Over het gaan ‘soentsen’ | 27 |
Over de Kandieren | 27 |
Over de Veranieren | 28 |
Over de Cristianieren ofwel Kalmieren | 28 |
Over de Zeperen | 28 |
[pagina 6]
Over de Sweygheren | 28 |
Over de Burckaerten | 29 |
Over de Platschieren | 29 |
Het volgende deel van het boek | 31 |
Exempel | 32 |
De dieventaal | 38 |
De juiste route naar het gasthuis, met de zijpaden en oprijlanen die tot de bedelnap voeren | 44 |
De beheerder van het gasthuis maakt nog tijdens zijn leven een testament | 52 |
Hieronder worden allen uit het hof van het gasthuis verbannen, die zich niet willen voegen naar het boven omschreven reglement | 53 |
Het leven der Aernoutsbroeders | 55 |
Over de jonge Aernoutsbroeder en hoe hij de wereld leert kennen | 55 |
Over de oude en de jonge Aernoutsbroeder, in de vorm van een tweespraak die vermakelijk is om te lezen | 57 |
De wet met ongekend zware leefregels ten dienste van de arme Aernoutsbroeders; daarna over de wijze waarop een jonge Aernoutsbroeder de wereld verovert | 66 |
Hoe Aernoutsbroeders vrouwen moeten aanspreken, wanneer hun echtgenoot niet thuis is | 68 |
Hoe de Aernoutsbroeder moet optreden, wanneer een plattelandsvrouw klaagt dat haar boter behekst is | 70 |
De kunst en manier om brood en vlees, vis, wijn, wildbraad, andere spijs en drank, en in het algemeen de vrije kost te krijgen zonder geld. Dit werk is zeer profijtelijk voor alle gezellen, mannen of vrouwen, die redelijk gekleed gaan maar geen geld hebben. Anderzijds is het van nut voor waarden en waardin- |
[pagina 7]
nen, die zich moeten hoeden voor dergelijk bedrog | 75 |
Voorwoord | 75 |
Hieronder wordt menige stand voor de leerschool uitgenodigd | 76 |
Van de schrijver | 78 |
Tot de luisteraars of lezers | 79 |
Hoe de auteur te Parijs een waard te spreken vroeg, ten einde de vrije kost zonder geld te bemachtigen | 79 |
Hoe Meester François zijn kornuiten aanspoorde om van listen gebruik te maken | 81 |
Over de manier waarop ze aan vis kwamen | 82 |
Nog een techniek van onze kameraden om pensen en ook schaapspoten te bemachtigen | 84 |
Over de trucs en gewiekste praktijken, die de kameraden hanteerden om gratis brood te krijgen | 85 |
Over de listige wijze en behendigheid, waarmee ze wijn in handen wisten te krijgen | 85 |
Hoe Meester François het met succes aanlegde om wildbraad te eten, en waar hij het vandaan haalde | 86 |
Nog een listige manier om de vrije kost te krijgen, en vrolijk te kunnen opscheppen zonder geld | 87 |
Over een andere gewiekste manier om aan de vrije kost te komen | 89 |
Over de listige praktijk en behendigheid om de vrije kost te krijgen | 93 |
Over nog een manier om aan de vrije kost te komen | 96 |
Over een truc om de vrije kost te krijgen, uitgehaald bij Montfaulcon onder Parijs | 98 |
Over een listige manier om aan de vrije kost te komen | 100 |
Over een andere slimmigheid om de vrije kost te verwerven | 100 |
Weer een nieuwe truc: hoe Klaas Mak nieuwe schoenen wist te krijgen zonder betalen | 103 |
Nog een manier om aan de vrije kost te komen | 104 |
Nog een manier om de vrije kost te krijgen | 105 |
[pagina 8]
Nawoord | 106 |
Literatuur | 124 |