Verzameld werk 4

[p. 133]

Nawoord

Hoevelen zijn gestandbeeld, bezongen, bewierookt, die klein uitstralen naast ons Westvlaams pastorke.

Die was geboren om huiselijk te zijn en huiselijk te leven; om een parochie gelukkig te maken door zijn sterke opgeruimdheid en zijn opwekkend geloof. En op onnavolgbare wijze heeft hij zijn leven doorgebracht in de onrustigheid van zijn zwervend missieleven. Toen hij professor was, had hij gedroomd van de kerk, die hij eens ‘mijn kerk’ zou hebben genoemd: schoon en proper, met kleurige glasramen en opgezet volgens zijn dierbare teorie van de ‘heilige linie’: met het altaar naar het oosten. En hij werd pastor zonder kerk; hij moest mis lezen en preken in de puinen van het Frans geloof.

In hem was veel onstuimigheid, een nooit moe gesproken, nooit moegewerkte geestdrift. Waar men hem ook had gezonden, zou die haar uitweg hebben gezocht. En nu had men hem een reuzentaak opgelegd: alleen met een temperament zoals het zijne kon zij worden volbracht. Voor iemand zoals hij was het een doodwroeterswerk.

Want hij mat niet, redeneerde niet over genoeg of te veel. Hij keek heen over moeilijkheid en afstand; hij wilde niet moe zijn, hij was niet moe, omdat hij niet peinzen mocht dat hij moe was. En zo heeft het pastorke, het volbloedige, raszuivere pastorke, zich doodgelopen.

[p. 134]

En doodgepreekt.

Vlug en ongeduldig, was hij reeds aan een andere zin bezig vooraleer zijn gedachte ten volle was uitgepraat. Hij had te weinig aan één tong, aan één mond: hij kon niet rap genoeg, niet veel genoeg zeggen. En de waarheid, de striemende of de zalvende, stortte, wentelde, barstte los, gulpte alles overweldigend over 't gemoed, het verbaasde en het bewonderende, van zijn volk. ‘Hij heeft zijn longen uitgetierd en zijn herte brokke voor brokke, verbruizeld en uitgedeeld,’ zei Warden Vermeulen in zijn lijkrede. Een machtige keel die het stille geluid niet kende, hield het vol, een uur, twee uren, zondag op zondag.

De fysische uithoudingskracht van pastorke, van dit kleine mannetje, is niet te begrijpen zonder de innerlijke vlam die nooit doofde of verflauwde. Het is pastorke's hart dat pastorke's werk deed. Het sprak in zijn sermoenen, het joeg hem voort over ‘klems en daals’, het dreef zijn vlug, eerlijk pennetje over brief en kopijpapier.

Zijn werk en zijn persoonlijkheid zijn een deel van het lijdensproces van het ‘Arm Vlaanderen’.

In nederigheid en verdokenheid heeft hij geleden en gewerkt, zoals het volk waartoe hij gezonden was. In zijn werk en in de liefde van de schamelen heeft hij al zijn troost en zijn beloning gevonden.

Zijn arbeid en zijn offer wezen zegenrijk voor Vlaanderen.

1927