Face au mur

Wolken

Er drijven wolken; zij zijn gedrochtelijk misvormd door het gegolfde vensterglas. Ik laat het raam openvallen; er is dan een spleet van een tiental centimeter waar ge onbelemmerd kunt door zien.

Het zijn heerlijke witte wolken; zij drijven langzaam voorbij achter de schoorsteen van ‘'t katholiek fabriek’ en laten dan een ruime lap blauwe lucht vrij. Zij drijven voorbij, voorbij, voorbij,

Dat brengt mijn gedachten naar het gedicht van Rodenbach. ‘De jong'ling ziet ze drijven en droomt’. Nooit sterft die jongeling. Ik denk aan zoveel wat mijn jeugd schoon heeft gemaakt en aan de droom die mij tot hier heeft gebracht volgens de logica van het leven. Want anders kon ik niet. En zo lang die droom leeft, bezit men een kracht die door het leven niet kan verbrijzeld worden.

De bitterheid begint als men zich afvraagt of men geen schim heeft bemind, als in de uren waarop men van aangezicht tot aangezicht met het offer staat, de innerlijke vertroosting aan het wankelen gaat dat, wat ge deedt en leedt samen met vele duizenden, dat volk nader tot zijn ziel zal brengen. Want dat is de drijfveer geweest van tienduizenden. En kan dat volk het volk zijn dat wij in de September-

[p. 40]

en Meidagen hebben leren kennen? Jaren lang heeft het u het gezicht van zijn hypocrisie getoond en heeft dan, zoals ze 't noemen, ‘zijn goesting’ gedaan. Niet alleen zij die plunderden en brandden, die folterden en verkrachtten, die met tien man, de revolver in de vuist, een ongewapende voor lafaard uitscholden. Maar heel die massa van brave, deftige mensen die toezagen, aanmoedigden, glimlachten, lieten moorden, folteren en verkrachten. De intellectuelen die hersens hebben gekregen om ze in geld om te zetten, de burgerij, de arbeider, de boer, heel het volk, alles wat men volk noemt, en God betere 't, de geestelijkheid. De glimlachende, pijpen rokende pastoors en onderpastoors, die toezagen op plundering, brandstichting en mishandeling met de zalvende blikken waarmede zij elk Godgevallig werk aanschouwen. Ons volk, ons volk...

De wolken drijven voorbij; zij gaan over de Schelde. En ik zie ze, de stuwende, eenzame, die in mij steeds een verlangen en een weemoed heeft gewekt die ik nooit zeggen kon, een heimwee naar dingen die ik nooit bezitten, naar een land dat ik nooit kennen zal. Dat alles blijft onveranderd, heel dat groene, naar slijk en water riekende land, de aarde, het enige dat trouw blijft. Het is of mijn ontgoochelde afkeer tegen de mens mijn liefde tot de aarde vertienvoudigd heeft. En ik weet dat voortaan mijn grootste troost en mijn laatste blijdschap van daar zal komen, samen met dat hart waarop ik bouwen durf.