Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

[p. 476]

Muziek in Amsterdam - Concertgebouw
april 1929 (De Muziek)

Het overzicht van het eerste kwartaal van 1929 is weinig bemoedigend. De goede en zeer goede uitvoeringen in het centrum van muzikaal Nederland waren talrijk; noviteiten van enige betekenis bleven vrijwel achterwege.

Monteux besloot zijn seizoenshelft met een Nederlands nieuw werk: het Concertino voor piano en orkest van Henriëtte Bosmans. Het stuk betekent een aanzienlijke vooruitgang na het door Helmann c.s. ten vorigen jare uitgevoerde strijkkwartet,²⁷¹ maar ook afgezien van deze particuliere overwegingen, blijkt het een alert en boeiend specimen van hedendaagse muziek. De componiste, die zich tevens weer als een pianiste van bijzondere betekenis deed kennen (waarom hoort men haar zo zelden?), oogstte er een enthousiast en welverdiend succes mee.

Verdere noviteiten waren: een offertorium van Schubert²⁷² (soliste Elisabeth Schumann), de Pulcinella-suite van Stravinsky, onder aanvoering van Otto Klemperer; een nogal dwaze orkestsuite van Dohnányi,²⁷³ een door Georg Göhler bewerkte suite uit Händels Alcina, met twee valse piccolo's die voor flageolet hadden te spelen, een rapsodie van de componerende cellovirtuoos Gaspar Cassadó,²⁷⁴ actuele kapelmeestermuziek, en als meest opvallende concessies aan een fictieve actualiteit: het Magnificat van Kaminsky en een soort pianoconcert, genaamd Symphonischer Tanz, van Wilhelm Grosz.

Kaminsky's opus, voor sopraan (Lotte Leonard), gemengd koor, soloviola en orkest was in 1927 een publiek succesje op het muziekfeest der International Society for Contemporary Music te Frankfurt am Main. Serieus luisterende lieden hadden toen overigens de muzikale onbelangrijkheid van het werkje reeds gesignaleerd; hier in Amsterdam behaalde het nauwelijks een succès d'estime. Wat nog boven verdienste was.

Op een ander, doch even laag plan hoort Grosz' piano-met-orkeststuk thuis.²⁷⁵ Kaminsky preekt op teksten van Händel en dwaalt van de ene zalvende gemeenplaats naar de andere. Grosz ‘converseert’ over jazz, exotisme en ‘symphonik’ en hij doet dat in een beschavingsgemiddelde dat ontstellend veel lager is dan wij in het Concertgebouw gewoon waren aan te treffen.

Het is jammer dat de actualiteit er tegenwoordig zo schraal afkomt, in het Concertgebouw. Kaminsky, Grosz en Cassadó... Het is alsof men de periode 1800-

271 Dit Strijkkwartet uit 1927 was opgedragen aan Willem Pijper.

272 De Nederlandse première van Schuberts Offertorium voor sopraan, koor en orkest, op. 47 vond plaats op 3 januari 1929.

273 Ernst (Ernő) von Dohnányi, Suite in f voor orkest, op. 19 (1909).

274 Rapsodia catalana voor orkest.

275 Het betrof de wereldpremière, gedirigeerd door Willem Mengelberg, van de Symfonische dansen voor piano en orkest van Wilhelm Grosz (1894-1939). Bij deze uitvoering speelde de componist de solopartij. Grosz was trouwens degene die in 1922 in Salzburg de uitvoering van Weberns Fünf Sätze für Streichquartett verstoorde; zie voetnoot 171 bij de Muziekbrief uit Salzburg van 17 augustus 1922.

[p. 477]

1825 zou willen doen vertegenwoordigen door Zelter, Salieri en de abt Vogler, met negatie van Beethoven, Schubert, Cherubini of Weber... Natuurlijk zouden Bartók, Webern, Berg, Petyrek, Hauer, voorlopig meer verzet wakker roepen dan enthousiasme (dat is trouwens reeds bewezen). Maar was dat met Debussy, Strauss en Mahler soms anders, indertijd? Welnu dan.