Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Diepenbrock - Casella
14 februari 1928 (RN)

Concertgebouworkest o.l.v. Willem Mengelberg (12 februari 1928)
Casella: La giara (solist: Louis van Tulder)
Diepenbrock: Het lied van de hop uit De Vogels (solist: Louis van Tulder)
Beethoven: Tweede symfonie

Het pièce de résistance van het eerste door doctor Willem Mengelberg gedirigeerde zondagmiddagconcert bestond uit Beethovens Tweede symfonie. Louis van Tulder was de solist, met Het lied van de hop uit Diepenbrocks Vogels-muziek.

Het lied van de hop is niet een van Alphons Diepenbrocks meest geslaagde werken. Er is te veel halve hymniek in; de minder dan middelmatige vertaling van Aristophanes' Grieks was voor de compositie al een eerste belemmering. Bovendien was Diepenbrock, de filoloog, veel meer latinist dan graecus; en, nogmaals bovendien, zijn graecofiele belangstellingen gingen veel meer uit naar de scheppingen der grote tragici (Sophokles vooral) dan naar de spotternijen en de grappen van de grondleggers van het typentoneel, waartoe Aristophanes behoorde. Diepenbrock heeft in het Voorspel voor De Vogels alles geuit wat hem door het toneelstuk was ingegeven; de melodrama's, Het lied van de hop en de Finale hangen er maar zo wat bij. Die fragmenten zijn zonder enige twijfel inferieur aan het Voorspel en het jambische gehobbel van Aristophanes. Deknatels¹²⁰ vogelenpoezij was kwalijk geschikt om de hymnische componist te inspireren tot breedwiekende melodieën.

120 In het RN staat: De Kantels vogelenpoezij. De vertaler van De Vogels was dr. Chr. Deknatel, leraar aan het Amsterdamsch Gymnasium.

[p. 401]

Met dat al waren wij verheugd eindelijk weer eens een werkje van meester Diepenbrock in het centrum van muzikaal Nederland gehoord te hebben. Van Tulder zong het verdienstelijk - niet zeer italianiserend helaas - en Mengelberg zorgde voor de zwevende tempi (soms wat traag) en het iriserende coloriet.

Van Tulder werkte voorts nog mee in een suitetje uit het ballet La giara van Alfredo Casella. Dit was het tweede concert dat Mengelberg dirigeerde en het werd reeds de tweede neoclassicistische, ja zelfs Italiaanse noviteit. Donderdag laatstleden was dat het Blazersconcert van leerling Vittorio Rieti, ditmaal een suite van leermeester Casella. Casella kent het vak beter: hij is dan ook niet al zijn leven neoclassicist geweest. Maar de fouten en de gebreken van een geheel genre zijn in dit exempel ook al weer manifest genoeg. Het Preludio begint net als Le sacre du printemps met die losgelaten blazerslijnen, maar een beetje ordelijker. Dan brengen soloviool en solocello een zoet melodietje in octaven en als dat afgesloten en helemaal van a tot z herhaald is, komt het terug in hobo en klarinet. In de Danza Siciliana lijkt de melodiek per ongeluk telkens op het Dies irae en de rest van de suite is alleen maar triviaal. Veel slagwerk, voor de lokale Siciliaanse kleur, veel trompetten en hoorns. Enkele goede instrumentale effecten mogen nog even worden gereleveerd (trombones) - maar ons rest slechts de hoop uit te spreken dat men het bij deze eerste uitvoering zal laten. Ordinaire muziek hebben we genoeg van Meyerbeer en Rossini.