Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Muziekfeest te Frankfurt (II)
6 juli 1927 (RN)

De vocale muziek is zwak, op de internationale beurs van dit jaar. Orkestcomposities willig, kamermuziek prijshoudend.

Het Magnificat voor koor, sopraansolo en orkest van Heinrich Kaminsky is een zeer opgeruimde compositie. Maar eigenlijk nogal gewoontjes. Kaminsky interpreteert de krullen en de draaien uit Bachs koorfragmenten op zijn eigen wijze: zonder veel persoonlijk inzicht en met een massa pizzicatoakkoorden op de sterke maatdelen. Het is buitengewoon kinderlijke muziek en men vraagt zich af hoe een zo primitief stukje door een internationale jury aangenomen kon worden.

Dezelfde vraag rees na de uitvoering van de Joegoslavische bijdrage. Dit was een oratorium van Božidar Širola en het behandelde het leven en sterven van de Slavische heiligen Cyrillus en Methodius. Het werd geschreven voor twee tenor- en twee bassolisten en gemengd koor a cappella en het duurt uren. Met coupures heeft men er zondag laatstleden van half twaalf tot twee uur over gedaan - wat een respectabele prestatie van het koor uit Zagreb genoemd moet worden. Maar wij mogen niet zeggen dat die muziek, met Europese maten gemeten, al de inspanning waard was. Het is een ‘moeilijk concoursnummer’, doorregen met een groot aantal langdurige recitatieven en dat in de zoveelste macht. Deze extasen blijven ons volkomen vreemd en als handwerk, als compositie, is het tweede klas.

De instrumentale muziek van zaterdag en zondag was beter. In de eerste plaats behoort men de uitvoering van het Kammerkonzert van Alban Berg voor viool en piano, begeleid door dertien blaasinstrumenten, te herdenken. Alban Berg behoort tot de Schönberg-groep; hij en Anton Webern zijn eigenlijk de maarschalken van deze Weense atonale brigade. Wij hebben reeds vaker opgemerkt dat Schönbergs leerlingen hun meester op het stuk van muzikaliteit, van inventie plegen te overtreffen en dat werd ook ditmaal weer bewaarheid. Berg maakt gebruik van de theoretische principes van Schönberg, maar hij doet dat op zijn eigen wijze.

Het Kammerkonzert is een originele conceptie: in het eerste deel concerteert de piano met de blazers, in het tweede deel de viool. In de finale beide, daar is het een

[p. 296]

Doppelkonzert. De menging van piano- en blazersklank is dikwijls heel gelukkig, de relatie tussen de blazers en de soloviool laat daarentegen veel te wensen over. Dat is de altijd weerkerende fout van de componisten van Duitse origine: zij onderschatten de intensiteit van de blazersklank en bederven al hun coloristische invallen. Ze moesten eigenlijk speelgoedklarinetjes en kindertrompetjes hebben. Ofwel: een viool met een apocalyptisch geluid. Het is jammer.

Ook de algehele constructie van dit Kammerkonzert is niet overal geslaagd. Het middendeel duurt bijna twintig minuten, het eerste en het derde ieder ongeveer zeven. De dimensies worden daardoor erg verwrongen - men zou in dat Adagio een coupure wensen.

Op de tweede kamermuziekavond speelde men voorts nog kwartetten van Wladimir Vogel en Conrad Beck. Deze laatste bleek een zeer talentvol, jong Zwitser te zijn, wiens invallen nog niet persoonlijk genoemd mogen worden, maar die op elke bladzijde bewijst dat hij een uitstekende dispositie voor het vak componeren bezit. Men zal nog van hem horen - vooropgesteld dat hij leren wil ook eens uit de band te springen. Het is nu nog wat rechtzinnig en secuur. Maar hij is nog jong.

Wladimir Vogel is ook nog jong. Men zou, een bekend citaat van Richard Wagner variërende, kunnen zeggen: ‘Ihm war der Schnabel schon zu lang gewachsen’.³⁰⁶ Ter oriëntering deed hij in het programmaboekje een dithyrambe afdrukken die voor de neutrale lezer niet onamusant was. Een soort divagatie over de bezigheid componeren, weet gij. Maar het was een storm in een glas water. Zijn inventie is zwak en zijn constructietalenten zijn nog niet vrij van de loophekjes der conservatorium ‘wetenschap’. Het is nog erg groen en ietwat wormstekig. Men durft niet te verwachten dat het ooit een mooie appel worden zal.

306 Die Meistersinger von Nürnberg, tweede akte, derde scène: ‘Dem Vogel, der heute sang, dem war der Schnabel bald gewachsen; macht' er den Meistern bang, gar wohl gefiel er doch Hans Sachsen!’