Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Uit Amsterdam. Concertgebouw
maart 1927 (De Muziek)

De gebeurtenissen in het centrum van muzikaal Nederland droegen deze maand een onrustig karakter. Monteux nam afscheid met een Beethoven-programma, waarop een aantal zelden gespeelde werken een plaats vonden (fragmenten uit theatermuziek), naast de Zevende symfonie. Mengelbergs terugkomst werd vertraagd door ziekte van de dirigent en aldus werd de leiding opgedragen aan Dopper - totdat bekend werd dat Mengelbergs afwezigheid langer zou duren dan men zich voorgesteld had. Het Concertgebouw-bestuur is zo gelukkig geweest Monteux te kunnen terugroepen en op het ogenblik dat dit overzicht geschreven wordt, gaat het musiceren weer zijn goede gang.

Dopper heeft geen zeer onalledaagse programma's gedirigeerd. In chronologische volgorde: het Vioolconcert van Brahms (zeer goede prestatie van de concertmeester Helmann), de Vierde van Beethoven, werken van Mozart, de Variations symphoniques van Franck (Myra Hess), Haydn (de symfonie L'ours), vocale werken van Debussy en De Falla (Vera Janacopoulos), Also sprach Zarathustra, het Eerste concert van Beethoven (Willem Andriessen), het voorspel Le déluge (Zimmermann), Doppers Ciaconna, de Kindertotenlieder van Mahler (Denijs) en een half programma Wagner.

Herdenken wij van dit vijftal concerten vooral de uitvoering van Doppers Ciaconna (waarom het werk gotica heet, werd mij ook thans niet duidelijk). Dit was een uitstekende prestatie en een groot succes voor de auteur.

Monteux dirigeerde een half Frans programma (Berlioz' Ouverture Le Carnaval romain, de Prélude à l'après-midi d'un faune van Debussy en de Rapsodie espagnole van Ravel) en het concert van Beethoven. Zimmermann was de solist en ik heb dit concert nooit beter van hem gehoord. Hij oogstte een warm en verdiend succes.

Alexander Schmuller speelde de concerten van Glazoenov en Hindemith (opus 36.3) en dit was een voluit meesterlijke verrichting. Het concert van Hindemith stelt violistisch en mnemotechnisch bijna onvervulbare eisen en Schmuller heeft zich op niet genoeg te waarderen wijze van zijn opdrachten gekweten. Het was een der respectabelste prestaties die wij in dit seizoen nog te registreren hebben gekregen.

Muzikaal is het concert wellicht heel wat minder belangrijk dan Schmuller meende, op het moment dat hij de in het programma afgedrukte inleiding ‘na maandenlange

[p. 241]

studie van deze gecompliceerde partituur’ schreef.¹⁷³ Het thematische materiaal is niet onexpressief, maar van een onaangename grofheid, en bovendien zijn Hindemiths bewerkingen van dit materiaal minder origineel dan zijn coloristische invallen. Goed is het slot van tweede en derde deel. En Hindemith, die zelf violist is, schrijft veel beter een partituur voor een vioolconcert (opus 36) dan voor een Orchesterkonzert - al is dat laatste dan ook opus 38.¹⁷⁴

Op ditzelfde programma had Monteux ook de suite uit L'oiseau de feu geplaatst. Dit werd een magistrale uitvoering van een voortreffelijk gerealiseerd meesterwerk.

173 Zie voetnoot 167 bij de recensie van 21 februari 1927.

174 Zie ook de recensie in het RN van 21 februari 1927.