Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Tivoli-concert
18 januari 1923 (UD)

U.S.O. o.l.v. Evert Cornelis
Haydn: Symfonie nr. 103 in Es (Mit dem Paukenwirbel)
Saint-Saëns: Le déluge (solist: Francis Koene)
Mozart: Sinfonia concertante in Es, KV 364 (solisten: Francis Koene en Maurits Snijders) Chabrier: España

Francis Koene speelde Saint-Saëns' Déluge-prelude violistisch gelukkiger dan zijn solostem uit Mozarts Concert voor viool en alt. Hij moest in Mozart te veel concertmeesteren, te veel aandacht besteden aan het ensemble met Snijders, de eerste soloaltist. Dit had onder andere tot gevolg dat veel frasen te nadrukkelijk ingezet en afgesloten werden; dat Koene zijn toon somtijds forceerde - in één woord: dat er wat veel materie bleef in deze immaterieelste aller muzieken. Francis Koene speelde zijn Saint-Saëns solo mooi en warm van toon; dit behoorde, meen ik, tot de zeer goede prestaties van onze concertmeester.

Het spel van Maurits Snijders voldeed aan dezelfde eisen niet en aan geringer eisen (er zijn nog altijd mensen die de alt, sonore bariton van de gestreken zangers, voor een soort tweedeklas lage viool houden...) evenmin. Het spel van Snijders mist nog persoonlijkheid, mist nog elk spoor van geacheveerdheid. Het is altijd ruw en het is te vaak onzuiver. Solo spelende schijnt hij bovendien onophoudelijk te forceren - en er zijn weinig lyrische accenten die zich door de formule Aanpakken laten bezweren. De heer Snijders ga zijn pianissimo nogmaals grondig herzien; ook zijn rechterhand verdraagt vele retouches. Alles in alles mag men wel hopen dat deze altist zich nog geducht ontwikkelen kan. Het Concert voor viool en alt is een bekoorlijk werk, vooral de Finale. Het middendeel is wat monotoon.

Het programma, dat afgesloten werd met Chabriers meeslepende España-rapsodie, begon met een symfonie (Mit dem Paukenschlag) van Haydn. Er zijn wellicht ‘schoner’ - dat zou dan zijn: dieper, of interessanter, of sierlijker - symfonieën onder de honderdendertig die Haydn heeft nagelaten.³²¹ Doch kostelijker geen. Deze sym-

321 Dat aantal klopt natuurlijk niet. In het Haagsch Maandblad van maart 1927 schreef Pijper dat Haydn ‘149 symfonieën heeft geschreven, 83 strijkkwartetten, 90 pianosonates en meer dan veertig pianotrio's’ en ook in het Rotterdamsch Nieuwsblad van 11 december 1927 heeft hij het over 149 symfonieën. Dit aantal is afkomstig van Wotquenne. Het aantal erkende composities van Haydn is voortdurend aan verandering onderhevig: verloren gewaande werken worden teruggevonden of van eerder aan Haydn toegekende werken wordt de authenticiteit in twijfel getrokken. Volgens de herziene New Grove zijn er van Haydn 108 symfonieën, 25 pianotrio's en 32 pianosonates bekend.

[p. 769]

fonie bevat de sappigste menuet die Haydn ooit heeft geschreven en het Andante met de allerverbijsterendste vondsten. (Die zestienden aftellende hobo! Iemand meende dat Haydn ook het dadaïsme reeds ‘vorempfunden’ had³²² en dat is wellicht juister dan het er hier op krantenpapier uitziet!) Over de reproductie nil nisi bene. De blazers waren de hele avond voortreffelijk en de strijkers toverden in het Andante een pianissimo dat ik in de realiteit nog nergens gehoord had!

322 Hiermee verwijst Pijper naar de door hem bestreden misvatting dat Haydn (en Mozart) Beethoven ‘vorempfunden’ zouden hebben. Wie beweert heeft dat Haydn ook het dadaïsme heeft ‘vorempfunden’, is onbekend.