Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Abonnementsconcert - Alexander Schmuller
19 december 1922 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
Alexander Schmuller (viool) en [NN] (piano)
Werken van Bach (Partita in E, BWV 1006), Saint-Saëns, Senaillé, Kryzjanovski e.a.

Wij Utrechtenaren bezitten in de grote zaal van het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen een volmaakte ruimte voor het executeren van kamermuziek, voor recitals en liederavonden. Het klinkt bijna overal voortreffelijk, de zaal ligt goed midden in het gebouw, zodat straatrumoer er ternauwernood in kan doordringen. Tegenwoordig is het gebouw ook uitstekend verwarmd, zodat men de concerten niet meer behoeft bij te wonen (of te geven...) in mantels en overjassen gehuld. Kortom - het lijkt eigenlijk alles zo goed als het maar wezen kon.

Eilaas - deze voortreffelijke concertruimte bleek mij nu gisteravond voor de vijfde keer in dit seizoen volmaakt onbruikbaar! Een concertbezoeker heeft namelijk niet slechts het (ongeschreven) recht op een concert muziek te horen; hij heeft evenzeer het recht om: niet anders dan die muziek te horen. (Ik maak een uitzondering voor het interessante gesprek van uw buurdames en voor de noodwendige conversatie in de pauze.)

Men hoort evenwel tegenwoordig op de concertavonden in het Gebouw voor K. en W. meer en heterofoner klanken van verschillende buitendezaalse plekken komen dan van het podium. Daar is primo het Toonkunstkoor, dat, repeterende met frenetie, elke vrijdagavond de grote zaal onbewoonbaar maakt. (Onlangs nog: Yvette Guilbert; en verleden week: het Lener-kwartet, dat vanwege deze dwaze omstandigheden moest concerteren op het bovenzijzaaltje, achter een meter of twee voetlicht, vóór een geluidabsorberend gordijn. Het klonk pluche...) Secundo zijn daar de Luidruchtige Vergaderingen, tertio de Partijen-met-een-Strijk (zoals gisteravond). Verder schijnt in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen tegenwoordig op de concertavonden een cursus in het Timmeren (ja juist, met Hamer en Spijkers) gegeven te worden. Ik wist niet dat de Ambachtsavondschool in het Gebouw ondergebracht was. Verder hebben ze er een Bewaarschool: als de heer Schmuller aan een sonate van Senaillé bezig is, gaat met obligaat gekraak de ‘andere’ podiumgangdeur open en een vriendelijk gelaat kijkt om het hoekje...

Het is bijna ondoenlijk om onder deze omstandigheden een kritiek te schrijven op een vioolavond van Alexander Schmuller, die beïnvloed werd door het onophou-

[p. 755]

delijke geraas, die speelde voor een niet tot rust komend, verontwaardigd publiek. Saint-Saëns' Introduction et rondo capriccioso begon te klinken, te toveren, en toen was het juist afgelopen.

Dit moet veranderen, en radicaal. Het is te dwaas en wij maken het ‘muzikale’ Utrecht tot een aanfluiting voor vreemdelingen, buitenlandse solisten, die wij dwingen te concurreren met een Partij-met-Strijk of een repeterend koor. Het kan veranderen. Primo: geen concerten meer, dit seizoen, op vrijdagavonden. (Ik vernam dat Toonkunst die belendende en welluidende zaal voor het hele seizoen gereserveerd heeft. Dat weet men alvast voor het volgend jaar.) Secundo: timmerlustige lieden en welbespraakte kelners een weinig meer op de achtergrond houden. Tegen kwart voor negen, tegen de pauze, is het altijd wel een gezellig huiselijk getik van de koffiekopjes die klaargezet worden, maar dáárvoor gaan we nu toch eigenlijk niet naar concerten... Het is overigens een kwestie van deuren dichthouden. Dit alles kan veranderen en het moet veranderen. En het lijkt mij noodzakelijk om thans de aandacht te vestigen op de tekortkomingen van onze kleine concertzaal. De administrateur van het Gebouw is gewis een gewetensvol man, wie dit soort zaken ter harte gaan. Dat men zich dit dan aantrekke: zó concerten arrangeren is een absurditeit. Als het nu eenmaal blijkt dat het Gebouw na die verbouwing nog niet geruisloos is (en dat is me nu al vijf keer gebleken), dan gaat het niet aan zich tevreden te stellen met een hoop op volgende seizoenen. De opgave is: van dit lopende seizoen nog zoveel mogelijk goeds te maken. Als alle bedienende personen uit het Gebouw hun best wilden doen, dan waren we al een heel eind. Wij bidden om stilte, stilte.

Alexander Schmuller speelde alzo onder de meest dwaze gesternten en het feit dat zijn vioolspel, gisteravond, mij niettegenstaande de zo-even geschetste tegenheden nog zo diep geïmpressioneerd heeft, lijkt mij geen geringe verdienste. Zoals gezegd: pas Saint-Saëns scheen mij helemaal los, doch ook in Bachs Partita deed de heer Schmuller fameuze dingen. Mij onbekend was een ballade van Kryzjanovski,²⁹⁴ doch het is, achteraf, niet die onbekendheid die mij dat stuk nooit zal doen beminnen. Wat algemeen gangbaar dramatisch. Veel g-snaar; zeer geslaagde vioolmuziek.

294 De Russische componist Ivan Kryzjanovski (1867-1924) schreef naast een concert en twee symfonische gedichten voornamelijk kamermuziek.