Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

[p. 645]

Opera - La traviata⁸⁵
25 februari 1922 (UD)

Schouwburg
De Nationale Opera
Verdi: La traviata

Zonder dat wij daarom nog de enthousiasmen van zijn landgenoten over Verdi delen, kunnen wij toch wel vaststellen dat de invloed die Italië's grootste operagenie op de Europese muziek heeft uitgeoefend, groter is geweest dan men alzo placht aan te nemen. Die eerste, tweede akte van La traviata - de hele weemoedige lyriek van Mahlers Vijfde staat erin...

Het is voor een Hollander, muzikaal grootgebracht met Bach, Beethoven en Brahms, opgegroeid te midden der gecompliceerdste orkestpartituren van Wagner, Strauss en Mahler, een eigenaardige bezigheid om eens een orkestpartitie van een Verdi door te lezen. Het is ook een minstens even interessante afwisseling om, tussen de honderd en één biografen van de geaccrediteerde Helden der Toonkunst door, eens een studietje over Verdi ter hand te nemen. Het is zo opfrissend. Het is bovendien zo plezierig opgewonden en er was zo weinig aanleiding om Goethe, Schopenhauer of der Wille zur Macht⁸⁶ in het geding te brengen...

Het vergelijken kan ook zelfs geen Italiaan laten. Maar hij blijft, in de regel, bij zijn materie. Gino Roncaglia, schrijvende over Verdi's La traviata, roept de Tristan van Wagner op: ‘Tristano e Isotta di Wagner [...] het hooglied der moordendste passie - La traviata [...] het gedicht van de smart der gezonde liefde...’⁸⁷ Wel, men zou het voor twintig jaren in Duitsland niet ongestraft beweerd hebben, denk ik.

Maar wie zal uitmaken of La traviata de Tristan niet zal overleven op den duur? (Ik stel me geen partij, heb dienaangaande geen enkele preferentie...) Soms hoor ik liever Traviata.

Dat kan ik helaas niet zeggen naar aanleiding van de opvoering van gisteravond. Afgezien van Faniëlla Lohoff, wier creatie het enige bevredigende element in deze voorstelling was, scheen mij de bezetting de onvoldoendste welke wij deze winter in Utrecht nog hoorden. John de Nocker, die zich de vaderrol zag toebedeeld, spreekt niet één consonant verstaanbaar uit en... Nu ja. In dit geval is zwijgen zéker goud.

Was het een speels toeval dat de grimeur van de zoon d'Orbel en van de vader, Giorgio,⁸⁸ van de heren Drost en De Nockek revenanten van vader Haydn en de

85 Annalen 2578.

86 Pijper verwijst dikwijls naar dit begrip. Der Wille zur Macht is de postume uitgave (1906) van Nietzsches aantekeningen voor een alles omvattend boek onder deze titel.

87 ‘Se il Tristano e Isotta di Wagner è il poema della passione morbosa, come qualle che fu generata dalla potenza di un filtro incantato, La traviata di Verdi è il poema del dolore e dell' amore sano e limpido come essi appaiono nella loro essenza naturale.’ Roncaglia (1914), 113.

88 Alfredo en Giorgio Germont heten in de Franse vertaling van La traviata Rodolphe en George d'Orbel.

[p. 646]

jonge Mozart had gemaakt? Hun grote scène in II kreeg hierdoor voor de musicus een aparte aantrekkelijkheid. Het befaamde vader-zoonconflict werd ons, als ik me goed herinner, nog nimmer in deze verpersoonlijking geserveerd! Het was, eerlijk gezegd, zo treffend, dat ik mij geneigd voel aan een geestig toeval te denken. Dit toeval nu pleegt men niet te releveren in de krant, doch ik durf in dit gemiddelde wel een uitzondering te maken.