Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Kamermuziekavond - De vierde
7 november 1921 (UD)

Cor Kwant, Karin Kwant-Törngren, Francis Koene en Jan Wagenaar [e.a.?]
Werken van Moesorgski, Bach, Martini, Paisiello, Rameau en Cui

‘Voor het Volk’ - gelijk het programma en de aanplakbiljetten vermelden.

Deze definitie en de enigermate exclusivistische vooropstelling, waarvan de naam een uitvloeisel was, hebben mij nooit bekoord. Ik heb, in het Dagblad en elders, steeds elk streven ondersteund dat erop gericht was de vele aangezichten der muziek te vertonen die men zo gewoonlijk niet te zien bekomt. Met andere woorden: iedere concertorganisatie, elke concertgever die zijn programma's openhoudt voor een ander dan het internationale sleurrepertoire heeft a priori mijn instemming. Zo ook Kwant c.s. Das musikalische Opfer van Bach is een volmaakt ten onrechte bijna vergeten meesterwerk. De liederen van Moesorgski zijn tot dusverre vrijwel onbekend in ons centrale Utrecht. Enzovoort. Ik ondersteun Kwant gaarne in zijn pogingen, die voor de eruditie van muzikaal Utrecht slechts heilrijk kunnen zijn.

En daarom raad ik hem aan om af te zien van zijn beperkende bepaling Voor het Volk. Hij kan zijn concerten blijven geven tot populaire prijzen, niets staat daaraan in de weg. Maar het is mijns inziens onjuist om in principe zijn eigen publiek te classificeren. De zogenaamde Middenstandsconcerten in het Amsterdamse Concertgebouw ‘trokken’ eigenlijk ook niet. Kwestie van een etiketje. Het is juist voor een ander, muzikaal meer ontwikkeld publiek dan dat der Volksconcerten van belang dat zij uw programma's aanhoren, concertondernemer Kwant! En ook dit: enig inzicht in de psychologie der menigte kan u leren dat ‘Het Volk’ liefst concerten bezoekt die níét als volksconcerten geannonceerd werden - wanneer de toegangsprijs tenminste geen grendel is. (Dat is zij, onder de huidige verhoudingen der verdiensten, bijna nooit!) En de middenstand, de noodlijdende intellectuele middenstand in het bijzonder, wordt liever niet zo in het publiek naar de dusgenaamd populaire concerten verwezen - voor een niet onbelangrijk percentage komt zij daar dan eenvoudig niet! Ik adviseer u dus: houd uw populaire prijzen, doch schrap de ondertitel uwer concerten. De concerten-Kwant kunnen, mits de programma's interessant en zo zorgvuldig samengesteld blijven, op den duur een factor in het muziekleven der stad worden. Wie weet, misschien groeit er eens iets groters, iets vasts, iets van meer dan lokale bekendheid uit...? Alle wijzigingen natuurlijk voorbehouden, van alle kanten...

Het beste moment van deze avond werd mevrouw Kwants reproductie der drie Moesorgski's. L'orphelin was het hoogtepunt en ik aarzel niet dit een voortreffelijke

[p. 505]

prestatie te noemen. Mevrouw Kwants uitspraak van het Italiaans is nog niet volmaakt en tegen haar tempo-opvattingen, met name van Martini's Romance²⁷⁵ en de Ariette uit Rameaus Hippolyte et Aricie, heb ik enige bezwaren. De heren Kwant, Francis Koene en Wagenaar speelden vóór de pauze de helaas zo onbekende Sonate uit Bachs Musikalisches Opfer en na de pauze een klein suitetje (inderdaad, een gerechtvaardigde dubbele diminutief!) van de Rus César Cui. Dit laatste was, als reproductie, beter dan de Sonate. Het is overigens een alderliefst onbenullig salonmuziekje en het veroverde dan natuurlijk ook stormenderhand de vele tedere gemoederen. Geen kwaad haar in.

Het programma was, ik duidde dit reeds aan, voorbeeldig samengesteld, overzichtelijk, duidelijk en zorgvuldig gedocumenteerd. Over de diverse verdietsingen zou men van gedachten kunnen wisselen. Wanneer men bijvoorbeeld ‘Das musikalische Opfer’ vertaald afdrukt, dan moet men dat ook doen met Nel cor più non mi sento of Incantation.²⁷⁶ Maar misschien staat of valt dit principe met Voor het Volk...

275 Ook bekend onder de titel Plaisir d'amour.

276 Werken van Paisiello en Rameau.