Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Tivoli-concert - Francis Koene
27 oktober 1921 (UD)

U.S.O. o.l.v. Jan van Gilse
Smetana: Ouverture Die verkaufte Braut
Smetana: Die Moldau
Suk: Fantasie voor viool en orkest (solist: Francis Koene)
Dvořák: Vioolconcert (solist: Francis Koene)

Ik zou over onze fameuze violist kunnen schrijven met bijna dezelfde woorden als in het seizoen 1919-1920: ‘Hij heeft een voortreffelijk mezza-voce, een uitmuntend rubato, hij voelt de welving der melodieën zeer nerveus en zeer juist.’²⁶⁷ Ik zou daar slechts aan moeten toevoegen: dat zijn spel in de laatste jaren enorm aan diepte en intensiteit heeft gewonnen. Dat, in de tweede plaats, Koene gisteravond een paar maal bezig was zijn toon te forceren - wat hij liever niet moest doen. Het is volmaakt overbodig, want: zelfs zijn pianissimo (nog altijd zijn persoonlijkste timbre!) draagt voldoende.

Over het accompagnement en de reproductie van de twee stukjes muziek die voor orkestnummers fungeerden, kan ik kort zijn.

Het werd dus weer eens een Boheemse avond, gisteren. De vaststaande muzikaliteit der Tsjechen blijft buiten bespreking. Maar ik vraag mij toch, benauwd, af welk deel der buitengemeen rijke componistenvegetatie uit de Boheemse tuin verder is gekomen, internationaal beroemd is geworden. Want: het zijn bijna allen Deutsch-Böhmen, wier werken bij de grote Duitse en Duits-Oostenrijkse uitgevers verschenen. Tenminste: zij schrijven een op de Duitse diapason afgestemde muziek. Ik ben benieuwd wat we van de Boheemse muziek zullen horen, nu zij ze in eigen beheer hebben genomen!²⁶⁸

Suk is een belangrijk musicus, Dvořák was een grote figuur, Smetana schreef veel goedklinkend werk - maar wat een onbeduidend stuk, die Vltava! Het heeft waarlijk

267 Zie de recensie van 17 februari 1920.

268 Bohemen, vroeger deel uitmakend van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie, werd na de Eerste Wereldoorlog een deel van Tsjechoslowakije.

[p. 500]

niet meer kunstwaarde dan In een blauwgeruite kiel of Een liedje van de zilvervloot zouden hebben, wanneer iemand ze eens wilde instrumenteren. En psychisch! Die Reizen en Lotgevallen van de rivier Moldau, op muziek gezet - het is zo interessant als, voor mij tenminste, een rekening-courant. Het is kinderachtig (niet kinderlijk!) van de eerste harptoon-waterdruppel af, tot aan het einde van zijn stroombed. Belangrijk is het voorspelletje van Smetana's Verkochte bruid al evenmin - de opera bleef wel erg achterwege.

Alles in alles een programma dat niet veel sporen nalaat in onze herinnering.

De vioolfantasie van Suk - ja, ik geloof niet dat men er meer van behoort te zeggen dan dat het een interessant stuk is, hier en daar. Wat lang, constructief wat zwak. Maar typische violistenmuziek en als zodanig van veel betekenis.