Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Tivoli-concert - Quatuor Poulet¹⁶⁹
3 maart 1921 (UD)

Le Guillard: laatste deel uit Strijkkwartet, op. 5
Schubert: Strijkkwartet nr. 14 in d (Der Tod und das Mädchen)
[programma niet volledig te reconstrueren]

Schuberts kwartet, met de variaties op Der Tod und das Mädchen, ging na de pauze. Men had schitterende tempi; het timbre van dit gezelschap is voortreffelijk. Het ensemble is ruiger, gedifferentieerder nog dan sommige andere Franse kwartetten. Naar aanleiding dezer enkele auditie durf ik het Quatuor Poulet met de grootste overtuiging tot de uitzonderlijk goede, tot de allerbeste gezelschappen te rekenen. En ik geloof de bezoekers die gisteravond een der genotrijkste Tivoli-concerten noemden, zonder enig voorbehoud.

Ik had gaarne meer dan een deel, het laatste, van het kwartet opus 5 van A. Le Guillard gehoord.¹⁷⁰ Doch dit Vif et rythmé laat het mij in principe toch oneens zijn met de elegante samensteller van het Commentaire du programme. Primo zou het ons meer geïnteresseerd hebben om daar te lezen wanneer de componist geboren was, waar en onder wie hij gewerkt heeft en wat de opera 1, 2, 3, 4 en (eventueel) boven 5 zijn - dan de enthousiaste verzekering: ‘Ce quatuor est probablement la plus importante contribution à la musique de chambre qui ait été produite en France dans ces derniers temps.’ Wij menen dat Darius Milhaud zijn Vierde strijkkwartet voltooide; wij vermoeden dat er nog noviteiten bestaan die wezenlijk belangrijker zijn dan dit werk, door Poulet in het voorjaar 1918 voor de eerste maal uitgevoerd.

Secundo lijkt het gevaarlijk om de grote schim van Debussy, het markante profiel van Maurice Ravel op te roepen ten behoeve van dit kwartet. De samensteller der

169 Gaston Poulet (1892-1974), de primarius van dit kwartet, speelde in 1917 de première van de Vioolsonate van Debussy, begeleid door de componist.

170 Van dit strijkkwartet van Albert Le Guillard (1887-1958) is bekend dat het op 4 januari 1919 in de Salle de la Société des Concerts (Ancien Conservatoire) te Parijs is gespeeld.

[p. 449]

inleiding verhaalt ons dat het derde deel ‘avec son étonnante richesse de combinaisons rythmiques est le plus original et le plus développé’. Ja, het is vrij uitvoerig, dat laatste deel. Maar origineel? Ik weet het niet recht, maar Debussy's invloed is niet veel manifester dan wat duale toonladders.¹⁷¹ Ik hoor daar meer dogmatiek van de Schola Cantorum uit... Harmonisch is deze Finale ook allesbehalve radicaal of persoonlijk. Ik geloof, we zijn hier in Holland al verder.

Mijn zeer voorlopige en nog voor vele wijzigingen vatbare indruk is die van een tamelijk jong werk: uitvoerig, te dik, wat druk, en onhelder polyritmisch. Een zekere affiniteit met het werk van Guillaume Lekeu, de geniale, te jong gestorven Belg. Geïnspireerd zeker, doch misschien te veel losse ideeën en een teveelheid van materiaal voor de psychische spanning van het geheel.

Maar, alles in alles, een werk dat het uitvoeren en bestuderen meer dan waard is. En de verzekering: ‘le nom de l'auteur est encore totalement inconnu, même des professionels...’ stemt slechts tot nederigheid. Het Quatuor Poulet doet een daad door het werk van dit talent te propageren in den vreemde. Men heeft gemakkelijker successen met Beethoven of Debussy of Dvořák of Brahms. Maar niet altijd zulke roemrijke. En hiermee geeft het gezelschap weer een voorbeeld aan tal van ook internationale, minder of meer beroemde ensembles. ‘Le public n'adopte hier que comme une arme pour frapper sur maintenant’,¹⁷² grijnst Jean Cocteau. Het is een daad om het publiek het Heden te doen accepteren. Moeilijk, doch edel.

171 Zie voetnoot 277 bij de programmatoelichting in de Tivoli-gids van 23 april 1919.

172 Zie voetnoot 73 bij de recensie van 18 november 1920. Pijper citeert hier foutief ‘pour une arme’.