Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Kamermuziekavond - Willy Burmester
11 januari 1921 (UD)

Willy Burmester (viool) en Willy Bardas (piano)
Brahms: Vioolsonate nr. 2 in A, op. 100
Wieniawski: Tweede vioolconcert (met pianobegeleiding)
Beethoven: Pianosonate in f, op. 57 (Appassionata)
Werken van Field en Paganini

Het vioolspelen in het algemeen is misschien het zuiverste overblijfsel der middeneeuwse¹³² ‘gaya scienza’.¹³³ Is het pianospelen - reproductie van een Bach-bewerking,

132 Zie voetnoot 315 bij de recensie van 17 mei 1920.

133 De term ‘la gaya scienza’ stamt uit het Provençaals en had betrekking op de nieuwe Europese dichtkunst van de 12e eeuw, die dikwijls gedeclameerd of gezongen werd. Nietzche ontleende deze term aan de geschriften van Ralph Waldo Emerson, die hij zeer bewonderde, en gebruikte hem als ondertiel van Die fröhlich Wissenschaft.

[p. 431]

een sonate van Beethoven, wat ‘kleingoed’ en een rapsodie van Liszt - is het concertzingen nog een ‘vrolijke wetenschap’? Ik meen: allesbehalve. Bij de vele sublimiteiten die de laatste driehonderd jaren West-Europese muziekcultuur verloren deden gaan, mis ik misschien de blanke, glimlachende vreugde van het musiceren het allermeest. Een muziekuitvoering is een zaak van gewicht geworden, waar men niet heen gaat dan in een fraai pak kleren, goed geschoren en met minstens wat kleingeld op zak voor het kopje koffie in de pauze. Een concertbezoek is ook een ernstige bezigheid geworden, vanwaar men niet huiswaarts keert dan met een vlijtig doorgemusiceerd brein, met min of meer vage, doch altijd uitwisselbare opinies over de relatieve waarde van het genotene, om het maar eens zo te noemen. Een vioolavond nu lijdt van alle solistenconcerten het minst onder dit moderne fatum. Vooral waar het een vioolavond van een wereldberoemdheid als Burmester geldt. Wanneer Bardas de Appassionata niet had gespeeld - het was in waarheid zeer laat pauze - dan had het hele concert, wat het programma betreft tenminste, in het teken der ondiepe, placide muziekmakerij gestaan.

De violist kent van alle reproducerende musici de klassieke Spielfreudigkeit nog het meest. De optredende pianist etaleert zijn techniek, zijn Treffseligkeit¹³⁴ te gaarne; de zanger laat ons te graag genieten van zijn stem en zijn zingstijl (de goede uitzonderingen niet te na gesproken). Dan zijn er nog de reproductoren met de speculatieve metafysica, de meesters van ‘hun’ gepatenteerde Beethoven of Chopin, de profeten van ‘hun’ Brahms of Hugo Wolf. Een violist, in de gunstige regel, toont zich behekst door de sublimiteit van zijn instrument. En dat is een edeler betovering dan die van de donderstormende of raaskallende vleugel of die van de hoge c - ook voor het publiek. In waarheid, hoe verrukkelijk is niet het timbre van een Guarneri, Stradivari of Amati. Een enkele bes, getoverd uit zo een oude meesterviool, kan meer onvermoede wonderen suggereren dan tien Bechsteins.

Wat te zeggen naar aanleiding van Burmesters programma, over Brahms' Tweede sonate, het bekende concert van Wieniawski, het kleingoed van Field, Paganini, enzovoort? Wat van zijn vioolspel? Er is wel veel van de vroegere geacheveerdheid verloren gegaan, doch de man, teleurgesteld door sommige mislukte technische kunstjes, die dit spel de ruïne ener superieure violistiek noemde, heeft zonder twijfel ongelijk. Daarvoor blijft het te magistraal en te intens. Er was inderdaad veel dat mij aan een ongedisponeerdheid denken deed; het klonk vaak vermoeid en onrustig (alle volle maten die, in Brahms' sonate, welhaast een achtste te vroeg kwamen). Doch laat ons hopen dat dit zich herstellen zal. Wij mogen het, eigenlijk, verwachten.

Willy Bardas, de pianist, was bewonderenswaardiger als accompagnateur, als partner dan als solist. Beethovens Appassionata Czernyde nogal, vooral het laatste deel. Wat stug.

134 Dit woord komt in het Duitse woordenboek niet voor. Ofwel Pijper bedoelt Treffsicherheit, ofwel hij maakt een Duits neologisme: trefzaligheid.