Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Liederenavond - Mischa Léon
10 december 1920 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
Mischa Léon (zang) en [NN] (piano)
Werken van Gluck, Schubert, Wolf, Laparra, Rhené-Bâton e.v.a.

Stem: tenor (of is het een in de hoogte gewerkte bariton?) Muzikaliteit: tenoraal. Artisticiteit: idem. Bijzondere kenmerken: zingt ten minste zeven talen, zal die dus ook wel spreken, mag men hopen.¹⁰⁰

Hans von Bülow kreeg eens de vader van een pianospelend jongmens op bezoek. Deze vader wilde een internationaal virtuoos van zijn zoon maken: want, behalve dat hij een door Bülow s.v.p. te ontwikkelen pianotalent bezat, leerde de jongen zo makkelijk talen. De historie verhaalt dat Bülows advies was: ‘Laat 'm Oberkellner in Zwitserland worden.’

Ik bedacht mij gisteravond dat Hans von Bülow 's jongelings stem had moeten onderzoeken. Als zanger had hij zijn toekomst, dunkt mij, nog stelliger gemaakt dan als Oberkellner.

Mischa Léons programma: tweeëntwintig liederen, van vijftien componisten. Het artistiek gehalte van dit programma: beneden peil. Vóór de pauze ging het nog: Gluck, een paar bekende Schubertjes, enkele zeer schone liederen van Hugo Wolf, twee van Raoul Laparra, waarvan het eerste tenminste interessant is en het tweede (Baskisch spinliedje) onder een akelig sequensje lijdt. Na de pauze: voor het grootste deel - en volmaakt terecht! - onbekende liedjes van Henschel, van Lie, van Rung, van Knudsen, van...

De goedertieren muzen mogen me bijstaan: het was een crescendo van wiegeliedjes, van salononbenulligheden, van fondanterotiekjes, zwaantjes, primulaverisjes, o, o, o, ‘deze roepende rode linzeboon in de woestijn van een lege stembus’ (Zebedeus).¹⁰¹

Men kan zich dan ook denken hoe handenklappend het succes was en hoe grif er met toetjes gewerkt werd. En hoe vrolijk het de enthousiasten gestemd moet hebben, die kennisgeving achterop het programma: ‘Zaterdag 25 december Kerstmatinee Mischa Léon’ (ditmaal maar dertien namen, en interessanter: Holbrooke, Malipiero, Loewe, et cetera). Ach, de heer Augustin kent zijn pappenheimers; hij had rustig van tevoren kunnen annonceren: ‘Wegens het buitengewone succes et cetera.’

Een Mischa Léon zal zijn successen evenwel steeds bij een andere categorie mensen inoogsten dan een Noordewier, een Zimmermann, een Schäfer, een Seroen of een Flesch. Een Mischa Léon behaalt zijn successen en de predikaten schitterend

100 In de programmatoelichting werd Léon geprezen om het feit dat hij alle liederen in de oorspronkelijke taal zong, hetgeen in die tijd niet vanzelfsprekend was.

101 Jacobus van Looys De wonderlijke avonturen van Zebedeus was een van Pijpers favoriete boeken.

[p. 418]

en wereldberoemd altijd op andere manieren dan een dezer artiesten. De polyglotte koketterietjes daargelaten: waarmee stemde hij het publiek het meest enthousiast? Met het tintelend-geestige Mausfallen-Sprüchlein van Wolf bijvoorbeeld. En wat was daar het superieure, het ‘persoonlijke’ s.v.v. in? De ongepermitteerd slordige knoeierij met het refreinregeltje ‘Hörst du?’ Wat was het ‘emotie’-gevende in dat berceusetje van Bâton?¹⁰² Een slap parlando, net even onder de toon. Café-chantanteffecten. Wat moest die knoeierij in Anakreons Grab? Wat die theatrale languissanties in Schuberts Du bist die Ruh'?

Ik ben geenszins doof voor Mischa Léons positieve kwaliteiten. Hij heeft een volstrekt superieure ademtechniek, hij zingt, soms, vele malse tonen. Hij zingt een zwaar lied als Wolfs Nimmersatte Liebe in een hoofdomdraaien. Maar slordig, slordig... hopeloos.

Mischa Léon lijkt mij een man van vele kleine talentjes en vele grote gemakkelijkheden. Zo iemand als Georges uit de lange Jean-Christophe.¹⁰³ Wanneer hij dichtte, tekende, schilderde, paardreed, boetseerde, zou hij dat juist zo doen als nu zingen, dunkt me.

102 De Franse dirigent en componist René-Emmanuel Baton (1879-1940) was ook bekend als Bâton, maar meer nog als Rhené-Baton.

103 Romain Rolland, Jean-Christophe. Romancyclus in tien delen (1904-1912).