Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Kamermuziekavond - Kathleen Parlow
29 november 1920 (UD)

Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen
Kathleen Parlow (viool) en Louis Schnitzler (piano)
Werken van Mozart, Glazoenov, Suk, Brahms, Chopin en Wieniawski

Arnold Schönberg stelt ergens voor om de klank eens speciaal te gaan waarderen naar zijn kleur - hij noemt dat de tweede dimensie (eerste dimensie: toonhoogte, derde dimensie: sterktegraad).⁹² De componisten die wij thans de oude noemen, maten hun klank voornamelijk in de ‘eerste’ dimensie; wij bezitten vele zestiende-eeuwse muzieken die men ‘peut jouer avec des instruments à archet; à vent, flûtes, hautbois; voire chanter avec les voix’ - aria's ‘zum Singen oder zum Spielen’. De ‘klassieke’ componisten schatten in de derde dimensie lange tijd méér dan zij, minutieus, maten. Bach schrijft een enkele maal voor forte, of piano, vaker niets.

Mozart schijnt al meer tekens aangegeven te hebben; hij ‘mat’ in alle drie de dimensies met een waarlijk meesterlijke accuratesse.

92 Met deze suggestie besluit Schönberg zijn Harmonielehre, 470-471. (= 1922³, 506-507.)

[p. 412]

Het lijkt mij dus niet stijlvol om een adagio van een vioolconcert van Mozart te polychromeren met een overvloed van dynamische tekens; geen acht zestienden te spelen zonder een crescendo of decrescendo; geen groep van vier achtsten te fluisteren zonder daarbij te zinspelen op een smachtend of schertsend gebaar dat altijd van de opera, nooit van de symfonische muziek is. Het is nooit groot om in de werken der genieën ‘hinein-zu-interpretieren’. Het is uiterlijk.

Te registreren valt van Kathleen Parlows laatste concert op het ogenblik slechts: dat het één dier vioolavonden werd, waarop de persoon der soliste hoofdzaak was. Dat men een concert van Mozart, van Glazoenov speelde, pauzeerde, en naar huis ging met een paar stukjes van Suk, Brahms, Chopin en Wieniawski. Misschien was er nog wel een extraatje ook. Schnitzler accompagneerde, vaardig als altijd. De zaal was plezierig gevuld en miss Parlow kon veel enthousiasme inoogsten, als altijd.

Slechts de vraag wat alle deze noten en alle deze gevoelens beduidden voor onze harten, fungeerde als diabolus in musica.

In Musica?? Het liedeken van Heer Halewijn heeft Kathleen Parlow nog altijd niet leren zingen...⁹³

93 De openingszin van Heer Halewijn, op basis van welke tekst Pijper net twee maanden eerder een koorwerk had voltooid, luidt: ‘Heer Halewijn sanc een liedekijn, Al wie dat hoorde wou bi hem sijn.’