Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Tivoli-concert - Chailley-kwartet
14 oktober 1920 (UD)

Chailley-kwartet m.m.v. Céliny Chailley-Richez (piano)
Franck: Pianokwintet
Beethoven: Strijkkwartet in G, op. 18.2
Debussy: Strijkkwartet

Het was een huiselijk concert, gisteravond. Het ensemble kwam, gelijk men voor de aanvang mededeelde, zo uit de trein op het Tivoli-podium gestapt, zonder zelfs gelegenheid gevonden te hebben om het wit-en-zwarte uniform aan te schieten. De stemming in de zaal en de stemming van de concerterenden leed daar natuurlijk niet in het minst onder. Het musiceren kreeg er zelfs iets zeldzaam vanzelfsprekends door. De ‘geforceerde reis’ had toch óók slachtoffers gemaakt: het Kwintet van Joaquin Turina namelijk, dat in een niet meegekomen koffer was blijven zitten. In plaats van dit meesterwerk - het zou weer een ‘eerste uitvoering’ geweest zijn! - speelde men het verrukkelijke Kwintet van César Franck.

Het pianospel van mevrouw Chailley is ten opzichte van het ensemble misschien wat zeer orkestraal en de vermoeidheid door de reis was - natuurlijk! - uit haar spel het meest hoorbaar. Het zou ook aanbeveling verdienen om de kostelijke Steinwayvleugel waarover Tivoli tegenwoordig beschikt, nog kostelijker te maken door de stemming wat te verscherpen. Het was in de eerste maten van het Kwintet hoorbaar dat de strijkers ‘af’-gestemd hadden. De Franse diapason is hoog; en de Franse violisten en vioolbouwers weten wel wat ze doen!

De reproductie van Francks werk was, schoon misschien wat gejaagd, buitengemeen pikant en meeslepend. Ditzelfde kan ook gezegd worden van de weergave, na de pauze, van Beethovens opus 18.2. Dit was een Franse Beethoven, helder, elegant, cantabiel. Volstrekt zónder bijna altijd traditionele ‘Empfindung’, zonder zoetelijk-

[p. 374]

heid, zonder Schwärmerei. Het was een verfrissing om een kwartet van Beethoven, wiens geest altijd meer helderheid voorschrijft dan troebele dramatiek, weer eens zó te horen. Los van alle ‘vanzelfsprekende’ accenten en ritenuto's. Deze Beethoven was volkomen waarachtig en volkomen van onze tijd.

De herinnering van de avond zal echter die blijven aan het Kwartet van Debussy. Ik had niet durven hopen dit werk nog eens zó te horen. Nu ik van het Chailley-kwartet een zó gepassioneerde, zo volmaakte prestatie heb genoten, weet ik dat dit ensemble misschien een der eerste van het vasteland is. Volmaakter, geïnspireerder Debussy-reproductie hoorde ik nog nimmer. Het was niet slechts het ensemble: het was elke frase, elke noot van ieder der spelers afzonderlijk. De eerste, solistische zes maten van het derde deel bijvoorbeeld, waren als zovele openbaringen van de diepste en wonderste geheimenissen der muziek. Het was volmaakt en wij behoeven slechts te danken, niet meer te kritiseren.