Het papieren gevaar. Verzamelde geschriften (1917-1947) (3 delen)

Kamermuziekavond - Tivoli
7 januari 1920 (UD)

Louis Zimmermann (viool) en Evert Cornelis (piano)
Beethoven: Vioolsonates nr. 1 in D, op. 12.1; nr. 6 in A, op. 30.1; nr. 7 in c, op. 30.2

Vincent d'Indy, die behalve componist ook de auteur is van een schitterende Cours de composition musicale, geeft in het eerste hoofdstuk van dit werk de volgende definitie van ‘l'art’: ‘L'art est un moyen de vie pour l'âme de l'humanité.’¹⁰⁸

Ik moest, terwijl Louis Zimmermann en Evert Cornelis Beethovens Eerste vioolsonate speelden, aldoor aan deze woorden denken. Waarlijk, wij kunnen ons ons geestesleven bezwaarlijk denken zonder de machtige invloed van Beethoven. Hoe

108 Deze uitspraak wordt ook geciteerd door Matthijs Vermeulen in De twee muzieken, deel I, 50: ‘L'art est un moyen de vie pour l'âme.’

[p. 255]

dieper men de tempel der kunst binnendringt (waarom zouden we dat oude beeld niet weer eens gebruiken?), hoe sterker men overtuigd raakt van Beethovens universele betekenis. Wanneer men zijn dag heeft besteed met het ter kennismaking doorspelen van 16 (zestien) uitsluitend moderne en ultraïstische vioolsonates, en men moet na het aanhoren van één sonate van Beethoven, de Eerste nog wel, zichzelf bekennen dat geen der nieuwlichters, geen der Parijse Prix de Romes¹⁰⁹ erin slaagt u te fascineren als deze oude meester - wel, het lijkt mij géén zwak argument voor Beethoven en, helaas, evenmin voor de reactie!

Deze oude, eerste sonate, wat een buitengemeen sterk werk is het. En hoe voortreffelijk speelden beide partners het ook! Dit was muziek maken ter wille van het genot van het muziek maken zelf. Geen uitgerekende overeenstemming (wat altijd nog beter is dan het ‘sonate spelen’ van celebriteiten met een willekeurige pianist, zoals we het gewoon zijn te horen en waarin het samenspel in de regel excelleert door het gelijk beginnen en gelijk eindigen), doch een instinctief aanvoelen, completeren van elkanders intenties. Het was het samenspelen van twee artiesten van ras, dat altijd meesleept en nimmer felle bedenkingen oproept.

Er waren wel enkele momenten waarop de homogeniteit van het ensemble niet absoluut was. De inzet van het Rondo bijvoorbeeld. Wanneer ik een ogenblik voor Paris moest spelen - Zimmermann en Cornelis mogen zelf uitmaken hoe zij de godinnelijke rollen wensen te verdelen - dan zou ik Zimmermanns opvatting verkiezen. Cornelis' sforzati en rubato leken mij wat zeer capricieus. Op zichzelf goed aanvaardbaar, doch minder naast Zimmermanns zachtzinniger humoreske.

109 De winnaar van de Franse staatsprijs voor componisten van het Parijse conservatorium, de zogenaamde Prix de Rome, kreeg een stipendium voor een driejarig verblijf in de Villa Medici, waar enkele composities moesten worden geschreven.